بيگانگي، مقدمه ايي براي تخريب آثار تاريخي
بيگانگي مردم با آثار تاريخي، مقدمه اي براي فراموشي و سپس تخريب هويت تاريخي ما است.
به گزارش خبرنگار حوزه ميراث فرهنگي باشگاه خبرنگاران؛ اگر از مردم پاريس و يا اصلا فرانسه در مورد برج ايفل بپرسند، چنان اطلاعات دقيق و كاملي در مورد جزئيات آن مي دهند كه تصور مي كنيد، خود درطراحي و ساخت آن مشاركت داشته اند.
آنها حتي تعداد پيچ ومهره هاي بكار رفته در برج را هم دقيقا براي شما خواهند گفت.
البته اين موضوع فقط مختص به برج ايفل، خيابان شانده ليزه يا آثار تاريخي كوچك و بزرگ سطح شهر هاي فرانسه نيست، بلكه اكثر مردم اروپا در مورد آثار تاريخي موجود در كشورهاي مختلف اروپا و حتي جهان اطلاعات تقريبا جامع و كاملي دارند و يا پيوسته در حال جستجو و مطالعه در مورد آثاري هستند كه برايشان جالب است.
حال اگر يك روز از رهگذراني كه روزانه بارها از كنار آثار تاريخي و هنري موجود در سطح شهر تهران، مي گذرند بپرسيد، جوابهاي جالبي مي گيريد كه حتي در خواب هم به ذهن طراح و خالق آن اثر هنري و تاريخي خطوط نكرده بود.
ميدان حسن آباد تهران با قدمتي بيش از صد سال هر روز شاهد مردمي است كه با شتاب بدنبال كارهاي روزمره خود مي دوند، اما چندان شناختي از اين اثر تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي ندارند و يا حتي با آن بيگانه اند؛ مهدي پور عباس، كارمند بانك كه مترو حسن آباد مسير هر روزه محل كارش هست، مي گويد: مشغله كارهاي روزمره بقدري فشرده و استرس زا است كه ديگر فرصتي براي مطالعه يا شناختن آثار تاريخي هنري نيست.
پور عباس با اينكه دليل اصلي بيگانگي با آثار تاريخي را مشغله زياد خود عنوان مي كند اما معتقد است اگر زمينه هاي كسب اطلاع از اين اثر تاريخي در دسترس باشد، مطمئنا استفاده خواهد كرد.
يكي ديگر از افرادي كه حدود 25 سال بعنوان راننده تاكسي در اين محل مشغول كار است در جواب سوال خبرنگار باشگاه با تعجب مي گويد؛ مگر اينجا آثار تاريخي هم وجود دارد؟! شايد شما هم تنديس مرد تنو مندي را در ميدان حر تهران ديده باشيد كه در حال شكست دادن اژدهاي عظيم الجسه است.
وقتي از رهگذري در مورد اين اثر هنري نصب شده در ميدان مي پرسيم مي گويد؛ احتمالا يك شكارچي بوده كه مجسمه اش را ساخته اند. . .
و ديگري بر اساس اطلاعات كمي كه از گذشته بياد دارد مي گويد: اين اثر نهادي از شكست نفس است كه قدمتي بيش از 85 سال دارد.
برج آزادي نمونه ديگري از آثار هنري و ملي ماست كه مدام خبرهاي ضد و نقيضي از تخريب و مرمت آن شنيده مي شود، اما اگر از افرادي كه دايم در اطراف آن در حال عبورند، درباره تاريخچه برج بپرسيد، آنها تنها به ذكر خاطرات شيريني كه از اين ميدان دارند بسنده كرده و توان ارايه چندان اطلاعاتي از اين اثر ارزشمند ملي نخواهند داشت.
علي سلطاني مدير اجرايي برج آزادي در اين زمينه مي گويد: علاقه مند نبودن براي شناخت و كسب اطلاع از آثار هنري و تاريخي، به خود افراد بر مي گردد، بعنوان مثال وقتي گردشگران خارجي براي بازديد برج مي آيند، با اشتياق فراوان حتي مواد و مصالح بكار رفته در آن را هم جستجو مي كنند، اما بازديد كنندگان داخلي ما تنها به يك عكس يادگاري در كنار برج بسنده كرده و چندان علاقه اي به شناخت بيشتر برج ندارند.
داوود نظام آبادي، كارشناس حوزه شهري با تأكيد بر لزوم حضور تشكل هاي مردم نهاد جهت شناساندن مباحث ميراث فرهنگي به مردم؛ مي گويد: تشكل هاي مردم نهاد بستر آشتي و آشنايي مردم با ميراث فرهنگي را فراهم مي كند چرا كه آنها از ميان مردم هستند و همين عامل نقش موثر آنها را در شناساندن ارزش هاي ميراث فرهنگي به مردم بيشتر مي كند.
وي معتقد است: با توجه به اينكه بخشي از آثار تاريخي بسيار آسيب پذير است حتي برخي از آنها همچون خانه هاي تاريخي در سطح شهر متولي خاصي ندارند، وجود تشكل هاي مردم نهاد و اتحاديه ها با صرف بودجه هاي اندك مي توانند در جهت شناساندن، حفظ و حتي مرمت اين آثار گامي اساسي بردارند.
اما رضا موسوي، كارشناس مرمت آثار تاريخي سازمان ميراث فرهنگي با اشاره به ضعف فرهنگي در بين جامعه امروزي مي گويد، متاسفانه ما روي موضوع فرهنگي در كشور زياد كار نمي كنيم يعني يك شهروند ما، همانقدر از آثار تاريخي داخل شهري كه درآن زندگي مي كند اطلاع دارد كه نسبت به نقاشي ، عكاسي و ساير رشته هاي هنري شناخت آگاهي دارد.
موسوي معتقد است، مردم پايتخت يا شهرهاي باستاني ايران بايد آشناترين افراد به شهر خود باشند در حاليكه متاسفانه با هويت شهرهاي خود بيگانه اند.
در حاليكه كارشناسان و مسئولان دولتي سالهاست در حال برنامه چيني براي هويت بخشي بيشتر به اين آثار در نزد مردم هستند، اما بنظر مي رسد، بدون مشاركت مردمي و مقاله ها ، اين برنامه ريزيها به نتايج قابل قبولي نخواهد رسيد.
علي بر زويي، كارشناس معماري و عضو انجمن شناسايي و حفاظت از بناها و خانه هاي تاريخي تهران، با تاكيد بر نقش دولت در تقويت NGO ها مي گويد: بيگانگي مردم با آثار تاريخي مقدمه ايي براي فراموشي و سپس تخريب هويت تاريخي و ملي ما است.
وي اضافه مي كند: بيگانگي مردم با آثار تاريخي روز بروز احاطه و چنبره سود جويان بر اين آثار را بيشتر مي كند، بطوريكه نمونه هاي زيادي از اين آثار پس از مدتي انزوا توسط برخي ها تخريب شده و تبديل به برج و مجتمع هاي تجاري شده اند.
واضح است كه در گفتگو با كارشناسان و مسئولان امر، هر كدام به نوعي به ضعف فرهنگي و لزوم تقويت اين بخش تاكيد دارند، اما سالها و يا قرنها ست مسئول و متولي معرفي اين آثار و آشتي مردم با آثار تاريخي و هنري مشخص نشده و يا شايد تا قرنهاي بعد هم مشخص نشود، در حاليكه گردشگران خارجي خيلي بيشتر از خود ما از آثار تاريخي كشور ما شناخت دارند./ي2
گزارش از عليرضا شوكتي.
