در ۲ سال گذشته به دلیل همه گیری ویروس کرونا و تاثیری که این ویروس بر دانش آموزان و فعالیت آن‌ها در مدارس گذاشت توجه‌ی زیادی به مشکلات ساختاری و ریشه‌ای این گروه از جامعه نشد و مسئولین بیشتر به دنبال فراهم کردن شرایط برای آموزش‌های دانش آموزان در بستر فضای مجازی بودند و پس از کاهش همه گیری کرونا و واکسیناسیون سراسری نیز به دنبال ایجاد راهی برای بازگشت آموزش حضوری دانش آموزان در مدارس بودند.
اما پس از حضوری شدن مدارس مسئولین به فکر حل شدن مشکلاتی که در سال‌های اخیر گریبان گیر دانش اموزان و آموزش کشور شده است افتادند.
یکی از این مشکلات بزرگ نداشتن و معزلات کلی نظام آموزش و پرورش در جهت هدایت تحصیلی دانش آموزان در پایه‌های تحصیلی نهایی است. طبق آمار‌های منتشر شده معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کمتر از ۱۵ درصد دانش اموزان مقطع متوسطه دوم رشته ریاضی را برای تحصیل انتخاب می‌کنند این آمار در شرایطی مطرح شده است که در آمار اعلامی یک دهه گذشته این عدد ۲۵ درصد بوده است.
بر اساس اعلام کاظمی معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش افزود: رشته ریاضی برخی دبیرستان‌ها به علت کم بودن تقاضا تعطیل شده که باید برای آن چاره اندیشی شود.
به گفته مسئولین در حال حاضر بیشتر خانواده‌ها و حتی دانش آموزان چندان علاقه‌ای به تحصیل در رشته‌های علوم پایه ندارند و با وجود سختی‌های رشته‌ای مانند تجربی و شرایط قبولی سخت این رشته در کنکور ترجیح می‌دهند که در این حوزه به تحصیل خود ادامه دهند.
گرایش به رشته تجربی و کاهش علاقه به رشته‌های پایه‌ای مانند ریاضی دلایل مختلفی دارد. به عنوان مثال در کشور ما بسیاری از پزشکان درآمد‌های نجومی دارند، اما درباره فارق التحصیلان رشته‌ی ریاضی شاید تعداد افرادی که نتوانستند شغل و درآمد مناسبی را به دست آورند بسیار کمتر از رشته‌ای مانند تجربی است.
محمد ارسنجانی کارشناس تربیتی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در ارتباط با هدایت تحصیلی صحیح دانش آموزان گفت: راهنمایی تحصیلی دانش آموزان بایستی در جهت تناسب سازی به‌وضعیت آینده تحصیلی و شغلی دنبال شود و به شرایط استعداد و علایق افراد نیز مراتبط باشد. در هدایت تحصیلی عواملی مانند هوش، استعداد، نقش خانواده و محیط آموزشی نیز موثر است، البته تبلیغات رسانه‌ها و بازار کار از اهمیت دو چندان برخوردارند و این فرآیند باید از لحاظ شورای مدرسه و مشاوران آموزشی دنبال می‌شود.
به گفته این مشاور تربیتی ارزش‌ها و موارد زیادی در تعیین هدایت تحصیلی وجود دارد، البته این روز‌ها متولیان امور آموزشی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و بهداشت نگران هدایت تحصیلی هستند که بر اساس واقعیت‌های جامعه پیش نمی‌رود، به نظر می‌رسد بزرگترین مشکل در این موضوع نداشتن باور به نیاز‌های اساسی کشور در جهت کاهش تنش‌های شغلی است؛ که می‌تواند همانند مشکلات جمعیتی کشور در آینده‌ای نه چندان دور به عنوان مشکلی اجتماعی مطرح شود.
برای هدایت تحصیلی باید تست‌های مختلفی انجام شود و دانش آموزان تست‌های مختلفی را بدهند.
حدود ۶۵ درصد فعالیت‌ها در هدایت تحصیلی مستقیم وجود دارد و ۳۵ درصد در نظرات والدین و دانش آموزان و شرایط سوابق تحصیلی است و به‌همین‌دلیل پیشنهاد می‌شود آموزش علمی مشاوران و دست اندرکاران حوزه معاونت آموزشی و پرورشی انجام بپذیرد و هدایت تحصیلی با ویژگی‌های علمی و توجه به فرآیند‌هایی مانند تست‌های رغبت سنج تست ریون تست هوش چندگانه گاردنر، مکنزی و بررسی‌های پی کیو، آی کیو و و‌ای کیو تا بتوانیم همبستگی شغلی مناسبی در آینده جامعه ببینیم.
به گفته مشاور یونسکو یکی از مسائلی که در آینده شامل کشور ما خواهد شد همین نپذیرفتن مسئولیت‌های اجتماعی است، که نمود آن را می‌توان مشاهده کرد که اکنون در مدارس رشته ریاضی فیزیک کمترین متقاضی را دارد مشاهده کرد.
اصرار خانواده‌ها به تحصیل در یک رشته خاص مانند رشته تجربی و عدم توجه به هوش استعداد علایق بچه‌ها می‌تواند مشکل ساز شود و باید در آینده‌ای نزدیک مسئولین برای حل این‌موضوع چاره اندیشی خاصی انجام دهند و در این گام تمامی دستگاه‌ها و مسئولین باید به آموزش و پرورش کمک کنند و همیاری لازم را انجام‌دهند.
رئیس سازمان سنجش نیز با ارائه آماری جالب صحبت از نا مناسب بودن هدایت تحصیلی دانش آموزان در آموزش و پرورش داد و گفت:ظرفیت رشد در علوم انسانی بسیار زیاد است و نیازمند تدبیر ویژه‌ای است، آموزش و پرورش نگاه ویژه‌ای به رشته ریاضی داشته باشد، چون روند فعلی اصلا خوب نیست.
طبق آخرین آمار اعلامی پور عباس رئیس سازمان سنجش بیشترین متقاضی در دوره ارشد و دکترا در گروه علوم انسانی و کمترین شرکت‌کننده را در گروه ریاضی و فنی حاضر هستند به صورتی که در کنکور سراسری با ظرفیت پذیرش ۲۵۰ هزار دانشجو با ۱۴۵ هزار شرکت‌کننده روبه‌رو هستیم.
او با اشاره به آمار داوطلبان کنکور ۱۴۰۱ گفت: در کنکور دکتری امسال ۱۸۶ هزار داوطلب شرکت کرده‌اند که ۱۲۰ هزار نفر آن‌ها در رشته‌های علوم انسانی ثبت‌نام کرده‌اند، فنی و مهندسی‌ها ۲۷ هزار نفر و علوم پایه‌ها ۱۳ هزار نفر بوده‌اند.
به نظر می‌رسد هدایت تحصیلی آن هم به شکل صحیح و درست آن در کنار تغییر مفاهیم کتب درسی و دوری از حافظه محوری باید از اولویت‌های اصلی آموزش و پرورش در آینده باشد. چرا که این موضوعات می‌تواند چشم انداز مهمی برای آینده نوجوان ایران باشد.