به گزارش خبرنگار حوزه احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در دهه های گذشته همواره ضعیف بودن بدنه احزاب در کشور ما محل بحث و بررسی بوده و هم اکنون با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ضعف بدنه احزاب در کشور بیشتر در معرض توجه قرار گرفته است.
حزب به گروهی از شهروندان جامعه که دارای اهداف و منافع سیاسی مشترک هستند و برای رسیدن به آن منافع و اهداف مبارزه کرده و برنامه‌های کادر رهبری حزب و هیات موئسس حزب را که عموماً بر پایهٔ خط مشی و اساسنامه حزبی است، را اجرا می‌کنند گفته می شود،
امروزه احزاب یکی از ضروریات زندگی جوامع بشری در دوره مدرن محسوب می‌شوند، به‌طوریکه یکی از مؤ‌ترین نهاد‌های تأثیرگذار بر روند‌های تصمیم گیری و اجرائی کشور و به عنوان حلقه رابط بین مردم و حاکمیت سیاسی عمل می‌کنند. در جوامع و نظام‌های سیاسی کنونی تقریباً هم اندیشی کاملی نسبت به ضرورت تحزب وجود دارد و از احزاب بعنوان چرخ دنده ماشین دموکراسی یاد می‌شود.
در کشور ما با گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب هنوز احزاب سیاسی به معنای واقعی کلمه نهادینه نشده‌اند و هیچ کدام از احزاب نتوانسته اند کار ویژه واقعی احزاب از جمله مشارکت سیاسی، جامعه پذیری سیاسی، ارتباطات سیاسی و... را داشته باشند، اگر چه به کرات نام احزاب شنیده شده، اما اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها فقط نام حزب را یدک کشیده اند. حزب و بدنه آن در کشور ما با دو جریان اصلی چپی و راستی شناخته می‌شود و سایر احزابی هم که در کشور شکل گرفته اند در تقسیم بندی نهایی در بین این دو حزب اصلاح طلب و اصولگرا قرار می‌گیرند.
هم اکنون با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم و فعال شدن احزاب، مباحث ضعیف بودن حزب و بدنه آن در کشور ما باز هم پر رنگ شده است.
احزاب در کشور ما فصلی هستند
احمد بخشی کارشناس مسائل سیاسی و استادیار دانشگاه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره ضعیف بودن احزاب در کشور گفت: بدنه احزاب در کشور ما نهادینه نشده اند. احزاب در کشور ما فعالیت سازمانی، مداوم و مشارکتی و نهاد ساز ندارند. جریانات احزاب عمدتا در زمان انتخابات بروز پیدا می‌کنند و می‌توان به آن‌ها احزاب فصلی گفت. در نبود احزاب سیاسی و بسیج اجتماعی اتفاقی که می‌افتد وجود احزاب فصلی و بی برنامه است.
بخشی توضیح داد: احزاب باید مانیسفت داشته باشند تا وقتی می‌خواهند کاندیدا معرفی کنند مردم آن‌ها را بشناسند و اینکه برنامه، مانیفست و راهبرد آن‌ها باید برای جامعه مشخص باشد. چون این مسائل مشخص نیست و مواضع احزاب مقطعی بوده و در خوشی و ناخوشی مردم حضور نداشته اند باید بگوییم که احزاب در کشور ما نهادینه نشده اند.
بخشی با طرح این سوال که کدام یک از جریان‌ها و احزابی که در این چند ماه می‌خواهند نقش آفرینی کنند در این چند سال نسبت به شرایط سخت مردم حداقل یک بیانیه صادر کردند؟ افزود: بدنه اجتماعی، سیاسی و فکری احزاب ضعیف است و هر کدام از آن‌ها نهایتا یک دغدغه مردم را اگزجره کرده تا به این وسیله شاید به موفقیت برسند.
محمد تقی امینی استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه پیام نور هم در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره علت اصلی ضعف بدنه احزاب در کشور گفت: دو علت تاریخی و فرهنگی ریشه ضعیف بودن بدنه احزاب در کشور است. علت تاریخی ضعیف بودن بدنه احزاب به این برمی گردد که احزابی که در کشور ما شکل گرفته اند آبشخور خارجی داشته اند.
استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه پیام نور در ادامه با بیان اینکه در کشور ما آدم‌ها به جای یک جریان بزرگ می‌شوند، توضیح داد: احزاب در کشور ما در آستانه انتخابات فعال می‌شوند و بعد از این تاریخ غیر فعال می‌شوند و نقشی در جامعه ندارند. در کشور‌های دیگر احزاب پارلمانی هستند و رئیس جمهور برخواسته از جریان مجلس است. وقتی رئیس جمهور از مجلس انتخاب شود احزاب دائما در صحنه حضور دارند و حزب‌هایی زنده هستند.
استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه پیام نور افزود: اگر دولت برخواسته از مجلس باشد قطعا شرایط بهتر خواهد بود. اگر جریان‌های انتخاباتی را به سمت پارلمانی شدن پیش ببریم در راستای قوی شدن احزاب پیش می‌رویم.
کارکرد اصلی احزاب و تشکل‌ها در کشور ما بیشتر دست یابی به قدرت است
جلیل دارا استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره ضعف بدنه احزاب در کشور گفت: چون کارکرد اصلی احزاب و تشکل‌ها در کشور ما بیشتر دست یابی به قدرت است و تاریخ مصرف آن مربوط به فضای انتخاباتی است و اهداف را به صورت مدیریت انتخابات برنامه ریزی کرده اند، کارکرد احزاب به این خلاصه می‌شود که چند ماه مانده به انتخابات تشکل‌هایی در قالب گروه‌ها و نام‌های مختلف تشکیل می‌شود و بعد از آن هم منفعل می‌شوند.
این کارشناس علوم سیاسی در ادامه افزود: اگر در بدو تاسیس کسانی که بدنه اصلی حزب را تشکیل می‌دهند به دنبال فعالیت دائم باشند، بازخورد مثبتی به دست می‌آید؛ ولی متاسفانه این موضوع اتفاق نمی‌افتد. یکی از نهاد‌هایی که باید این کار را انجام دهد نهاد‌های اجرایی هستند که متولی رسیدگی به وضعیت احزاب هستند.
دارا در ادامه اظهار کرد: اگر احزاب در طول سال فعالیت و اقدامی نداشته باشند خواه ناخواه مجوز فعالیت آن‌ها نباید ادامه پیدا کند. بحث دیگر هم این است که فرهنگ سیاسی عمومی مردم باید تقویت شود و مردم سعی کنند دنباله روی احزابی باشند که فعالیت مداوم دارند نه احزابی که در مدت کوتاهی ایجاد می‌شوند و به دنبال این هستند که در انتخابات نیرو‌های خودشان را در فضای انتخابات به مردم معرفی کنند.
احزاب فصلی و اجاره‌ای در کشور
کارشناسان علوم سیاسی تفاوت زیادی را بین بدنه احزاب در کشور ما و بدنه احزاب در کشور‌های دیگر می‌دانند و معتقدند بایستی در بدنه آن‌ها جراحی صورت بگیرد و این احزاب از فعالیت فصلی فاصله گرفته و از ساختار بیمار گونه خود خارج شوند تا فضای انتخابات بهبود پیدا کند. با فعالیت قوی احزاب در کشور از طریق تبلیغات، مناظره، گفت‌وگو و به بحث کشیدن مسائل مهم و مشکلات جدی و ارائه راهکار ها، شهروندان بی تفاوت را تبدیل به شهروندانی مسئول و متحرک کرده و باعث مشارکت بیشتر مردم در انتخابات شده و یکی از زمینه‌های تحقق توسعه سیاسی را فراهم می‌کنند.
زهرا قاسمی
انتهای پیام/