به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، داستان فرار زنان سعودی از کشورشان دیگر موضوع چندان تازه‌ای نیست، زنانی که تحت نظام مردسالار با تبعیض جنسیتی و خشونت خانگی شدید قرار دارند. برخی از این زنان در برهه‌ای از زندگی خود به این نتیجه می‌رسند که دیگر تاب ماندن و تحمل چنین شرایطی را ندارند. تا جایی که راه خطرناکتری را انتخاب می‌کنند: فرار از کشور که گاهی می‌توان به قیمت جان آن‌ها تمام شود.
بنا به آنچه در گزارش‌های دیده بان حقوق بشر سازمان ملل آمده در سیستم مردسالار عربستان، اختیار زندگی یک زن همواره تحت کنترل مردان است. این مرد می‌تواند پدر، برادر، همسر و حتی برادر همسر و پسرش باشد. این سرپرست مرد به جای یک زن سعودی تمامی تصمیم های حیاتی را اتخاذ می‌کند. دولت سعودی اساساً با زنان به عنوان افراد زیر سن قانونی رفتار می‌کند. عربستان سعودی برای پایان دادن به این ساختار، که همچنان مهمترین مانع برای حقوق زنان در این کشور است، اقدامات اندکی انجام داده است.
مایکل پیج، معاون مدیر خاورمیانه در دیده بان حقوق بشر با اشاره به فرار یکی از زنان عربستانی در این باره می‌گوید: تلاش رهاف محمد برای رسیدن به آزادی، بار دیگر مجموع سیاست‌های تبعیض آمیزی که زنان سعودی را خلع قدرت کرده و در معرض سوءاستفاده قرار می‌دهد، آشکار کرد. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی می‌خواهد به عنوان یک اصلاحگر حقوق شناخته شود در حالیکه فرار امثال رهاف از مضحک بودن این مسئله پرده برداشت. آنهم وقتی مقامات سعی دارند زنان فراری را شکار کنند و فعالان حقوق زنان را در زندان شکنجه می‌کنند.
اگرچه در برخی کشور‌های خاورمیانه ردپا‌هایی از سیستم مردسالار به چشم می‌خورد، اما عربستان در این زمینه فریبکارترین کشور محسوب می‌شود. دیده بان حقوق بشر در گزارشی دلایلی را برای فرار زنان عربستانی از این کشور بر می‌شمرد.
• ممنوعیت سفر یا داشتن گذرنامه
در هیچ کشوری به اندازه عربستان زنان با محدودیت رفت و آمد و سفر مواجهه نیستند. زنان نمی‌توانند برای تأیید گذرنامه یا سفر به خارج از کشور بدون تأیید قیم یا سرپرست مرد خود اقدام کنند. این محدودیت‌ها از سوی وزارت کشور عربستان وضع و اعمال می‌شود. وخامت شرایط به حدی است که برخی زنان بدون اجازه قیم مرد خود حق خروج از منزل را ندارند. سرپرستان می‌توانند برای بازگرداندن یک زن به زندگی خانوادگی، از طریق دادگاه اقدام کنند. جالب آنکه تا ژوئن ۲۰۱۸ زنان سعودی اجازه رانندگی نداشتند. محدودیت‌های سفر، فرار از کشور را برای زنان سعودی بسیار دشوار می‌کند. برخی زنان عربستانی برای گریز از این محدودیت‌هایی که مانع از فرار آن‌ها می‌شود، به هک تلفن همراه سرپرست مرد خود رو می‌آورند.
• نداشتن حق انتخاب همسر و کودک همسری
مقامات سعودی با الزامی کردن گرفتن اجازه سرپرست مرد برای ازدواج، حق زنان برای انتخاب همسر را محدود کرده اند. رضایت زن برای ازدواج تنها به صورت شفاهی و پیش از عقد گرفته می‌شود. در حالیکه بنا به قوانین این کشور مردان حق انتخاب همزمان ۴ زن را دارند.
در قوانین عربستان حداقل سن ازدواج معنایی ندارد. رسانه‌های سعودی گزارش‌های گاه به گاهی از ازدواج دختران کم سن در مواردی حتی دختران ۸ ساله را منتشر می‌کنند. هر چند در ژانویه سال ۲۰۱۹ یک نهاد دولتی عربستان پیشنهادی را در خصوص حداقل سن ۱۸ سال برای ازدواج دختران تعیین کرد، اما این پیشنهاد تا مرحله قانونی شدن راه دشواری در پیش دارد و روند کودک همسری در این کشور کماکان ادامه دارد.
• خشونت خانگی
خشونت خانگی علیه زنان سعودی مسئله‌ای تازه‌ای نیست. در یک دوره یک ساله منتهی به ۱۳ اکتبر ۲۰۱۵، وزارت کار و توسعه اجتماعی عربستان ۸۱۶۶ مورد آزار جسمی و روانی، عمده آن مربوط به خشونت همسران، را گزارش کرد. هرچند در سال ۲۰۱۳ خشونت خانگی علیه زنان جرم اعلام شد، اما این قانون هم در حد حرف باقی ماند و به مرحله اجرا نرسید.
برنامه ملی حمایت از خانواده عربستان سعودی تخمین می‌زند که ۳۵ درصد از زنان سعودی در طول عمر خود بار‌ها خشونت خانگی را تجربه کرده اند، با این حال رئیس کمیسیون حقوق بشر عربستان سعودی می‌گوید از ۱۰۵۹ پرونده ارجاع شده به دادگاه‌های سعودی در سال ۲۰۱۷ که شامل خشونت علیه زنان است، فقط ۵۹ مورد مربوط به خشونت خانگی بوده است.
قوانین در عربستان به نحوی تدوین شده که حمایت از قربانیان و یا جبران خسارت قانونی برای قربانیان فوق العاده دشوار است. محدودیت رفت و آمدی زنان عربستانی، امکان دسترسی به خدمات اجتماعی یا پلیس را پس از تجربه خشونت خانگی از آن‌ها گرفته است. همین سیستم با اعطای کنترل گسترده به مردان بر زندگی زنان، خشونت در خانواده را تسهیل کرده است.
اغلب زنان عربستانی که از خشونت و بیداد خانوادگی خود به ستوه آمده و اقدام به فرار می‌کنند در اغلب موارد بازداشت و به خانواده‌شان بازگردانده می‌شوند.
• تبعیض فرصت‌های شغلی و استخدام
اشتغال زنان در عربستان نیز متاثر از نظام استبدادی مردسالار در این کشور است. بسیاری از زنان برای اشتغال نیاز به اجازه سرپرست مرد خود دارند و این از مواردی است که کارفرما‌ها از آن‌ها مطالبه می‌کنند. تفکیک و تبعیض‌های جنسیتی سیاست‌های سختگیرانه‌ای را برای استخدام زنان عربستان ایجاد کرده است.
• تبعیض بهداشت و سلامتی
آیین نامه اخلاق پزشکی ۲۰۱۴، که توسط یک نهاد دولتی تهیه شده، می‌گوید رضایت زن برای دریافت مراقبت‌های بهداشتی کافی است. در حقیقت ضرورت دریافت اجازه سرپرست مرد به آیین نامه داخلی یک بیمارستان خاص بستگی دارد و دولت عربستان موسساتی را که نیاز به رضایت نامه سرپرست مرد دارند، را جریمه نمی‌کند. مستندات دیده بان حقوق بشر نشان می‌دهد که چگونه لزوم رضایت سرپرست مرد برای اقدامات پزشکی، ممکن است ساعت‌ها یک زن سعودی را در معرض درد شدید و طولانی و یا خطرات جدی جانی قرار دهد.
• محدودیت‌های ترک زندان و پناهگاه‌ها
زنان عربستانی که به هر دلیلی به زندان می‌روند، حتی در چنین مواردی نمی‌توانند بدون اجازه ولی خود از زندان خارج شوند. در مواردی که خانواده‌های آن‌ها از آزادی آن‌ها امتناع می‌ورزند، مجبور می‌شوند در زندان بمانند تا زمانی که با خانواده خود آشتی کنند و یا سرپرست جدیدی به دست آورند که این امر اغلب در صورت ازدواج از پیش تعیین شده ممکن می‌شود.
• محدودیت‌های تحصیل در خارج از کشور
برخلاف مردان سعودی، زنان نمی‌توانند با بورس تحصیلی دولتی و بدون تأیید قیم خود در خارج از کشور تحصیل کنند. قوانین عربستان، تحصیل زنان در خارج از کشور را منوط به همراهی یک سرپرست مرد در طول تحصیل در خارج کشور می‌کند.
• سرکوب سیاسی
از زمان آغاز ولیعهدی بن سلمان سرکوب هماهنگ مخالفان، فعالان حقوق بشر و روحانیون مستقل شدت بخشیده شد. از سال ۲۰۱۸ فعالان زن سعودی نیز طعم تلخ سرکوب‌های سیاسی را چشیده اند. فعالان زن سعودی خواستار پایان نظام مردسالار و سرپرست مرد هستند.
درست چند هفته قبل از اینکه مقامات سعودی ممنوعیت رانندگی زنان را لغو کنند، مقامات دستگیری فعالان برجسته حقوق زنان را آغاز کردند و چندین نفر از آن‌ها را به اتهامات سنگین از جمله خیانت متهم کردند.
ده‌ها زن سعودی بدون آنکه هیچ اتهامی داشته باشند، در بازداشت سعودی‌ها به سر می‌برند و تا ۲۰ سال زندان در انتظار برخی از آنهاست. گزارش‌های سازمان‌های مدافع حقوق بشر می‌گوید بازجویان سعودی زنان زندانی را به اشکال مختلف از جمله شوک الکتریکی، شلاق و آزار و اذیت جنسی شکنجه می‌کنند.
انتهای پیام/