باشگاه خبرنگاران جوان - لاله‌های واژگون یکی از زیباترین و کمیاب‌ترین گونه‌های گیاهی جهان هستند و در مناطق مرتفع و سنگلاخی ایران همچون دامنه‌های زاگرس می‌رویند؛ در واقع این گل‌های افسانه‌ای که به دلیل ظاهر خاص و وارونه‌شان شناخته می‌شوند، نه‌تنها جلوه‌ای بی‌نظیر به طبیعت بخشیده‌اند، بلکه از ارزش فرهنگی و گردشگری بالایی برخوردارند.

استان ایلام هم به عنوان یکی از استان‌های زاگرس نشین، با داشتن شرایط اقلیمی و جغرافیایی منحصر به فرد، یکی از مناطق اصلی رویش لاله‌های واژگون در ایران است؛ این منطقه به دلیل ارتفاعات مناسب، خاک سنگلاخی، و آب‌وهوای معتدل، محیطی ایده‌آل برای رشد این گل‌های زیبا فراهم می‌کند.

باید گفت لاله‌های واژگون، یکی از زیباترین و کمیاب‌ترین گونه‌های گیاهی ایران، در استان ایلام جلوه‌ای بی‌نظیر از طبیعت را به نمایش می‌گذارند، زیرا این گل‌ها که به نام «اشک مریم» نیز شناخته می‌شوند، در ارتفاعات زاگرس و به‌ویژه دامنه‌های کبیرکوه دره‌شهر رشد می‌کنند و هر ساله در فصل بهار، مناظر خیره‌کننده‌ای را خلق می‌کنند؛ به گونه‌ای که سالانه گردشگران بسیاری برای دیدن این مناظر زیبا و دشت‌های مملو از لاله‌های واژگون، راهی استان ایلام می‌شوند.

لاله‌های واژگون نه‌تنها از نظر زیبایی‌شناسی و گردشگری ارزش والایی دارند، بلکه به‌عنوان بخشی از میراث طبیعی استان ایلام شناخته می‌شوند و همواره از اهمیت بالایی برخوردار هستند، با این حال برداشت بی‌رویه و تخریب زیستگاه‌های طبیعی در سنوات اخیر، تهدیدی جدی برای بقای لاله‌های واژگون ایلام محسوب شده که نگرانی بسیاری از دوستداران طبیعت را به همراه داشته است.

اهمیت لاله‌های واژگون در ایلام

کارشناس محیط زیست  اظهار داشت: لاله‌های واژگون یکی از زیباترین و نادرترین گونه‌های گیاهی در جهان هستند که در ارتفاعات بالای ۱۵۰۰ متر و در مناطق سنگلاخی و صخره‌ای رشد می‌کنند و به دلیل شکل خاص و وارونه گلبرگ‌هایشان به این نام شناخته می‌شوند، شیره‌ای که از گلبرگ‌های وارونه این گیاه به سمت زمین می‌چکد، به آن جلوه‌ای شبیه به اشک داده و باعث شده که در فرهنگ ایرانی این گل‌ها به "اشک مریم" یا "لاله اندوهگین" نیز معروف شده و نمادی از غم و اندوه شناخته شوند.

میلاد نصرتی با بیان اینکه لاله‌های واژگون دارای مزیت‌های بسیاری در حوزه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی هستند، افزود: از نظر زیست‌محیطی، لاله‌های واژگون به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کنند و زیستگاه‌های آن‌ها محیطی مناسب برای رشد گونه‌های دیگر گیاهی و جانوری فراهم می‌آورند؛ در حوزه گردشگری هم لاله‌های واژگون به‌عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی ایران، هر ساله گردشگران زیادی را به مناطق رویشگاهی جذب می‌کنند که این امر می‌تواند به رونق صنعت گردشگری و افزایش درآمد محلی کمک کند؛ همچنین، خواص دارویی پیاز این گیاه می‌تواند به توسعه صنعت گیاهان دارویی، تولید محصولات درمانی، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و رونق اقتصادی منجر شود.

خطر انقراض لاله‌های واژگون ایلام

نصرتی تصریح کرد: در سنوات اخیر عوامل متعددی همچون تغییر کاربری زمین‌های کوهستانی به اراضی کشاورزی و ساخت‌وساز، چرای بی‌رویه دام‌ها، برداشت غیرقانونی برخی افراد سودجو، تغییرات اقلیمی و حضور بیش از حد گردشگران و رفتارهای غیرمسئولانه مانند چیدن گل‌ها و تخریب زیستگاه‌ها، نه تنها تهدیدی جدی برای بقای این گونه محسوب می‌شود بلکه می‌توانند منجر به انقراض این گونه ارزشمند شوند.

این کارشناس با بیان اینکه حفاظت از لاله‌های واژگون ایلام نه تنها برای حفظ این گونه ارزشمند، بلکه برای توسعه پایدار منطقه ضروری است، گفت: برای حفاظت از لاله‌های واژگون که یکی از گونه‌های نادر و ارزشمند گیاهی هستند، می‌توان از راهکارهای همچون تعیین و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی لاله‌های واژگون با ایجاد مناطق حفاظت‌شده، برگزاری کمپین‌های آموزشی برای افزایش آگاهی مردم درباره اهمیت این گیاه و خطرات ناشی از برداشت غیرقانونی یا تخریب زیستگاه‌ها، محدود کردن چرای بی‌رویه دام‌ها در مناطق رویشگاهی لاله‌های واژگون، توسعه کشت گلخانه‌ای، توسعه گردشگری پایدار با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و آموزش گردشگران برای احترام به محیط زیست و جلوگیری از تخریب زیستگاه‌ها و اجرای قوانین سختگیرانه بهره برد.

شناسایی ۴ گونه از لاله‌های واژگون در استان ایلام

مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام نیز اظهار کرد: لاله واژگون یکی از گونه‌های زیبای گیاهی استان در فصل بهاراست که با رنگ‌های زرد و قرمز بر دامن طبیعت استان به ویژه ارتفاعات کبیر کوه خودنمایی می‌کند.

یاسم خانمحمدیان بیان کرد: لاله واژگون از زیباترین و نادرترین گل‌های زینتی طبیعی هست که خاستگاه آن رشته کوه‌های زاگرس است و در ارتفاعات بالاتراز یک هزار و ۵۰۰ متر و در مناطق سنگلاخی رشد می‌کند.

وی تصریح کرد: تا کنون ۶۰ گونه این گل در جهان شناخته شده که ۱۵ گونه آن در طبیعت ایران رشد می‌کند، طبق بررسی‌های کارشناسان منابع طبیعی استان ایلام چهار گونه لاله واژگون نیز در استان ایلام شناسایی شده است.

مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام عنوان کرد: لاله واژگون به نام‌های مختلفی از جمله اشک مریم، لاله نگین و لاله نرگسی هم شهرت دارد. این گل علاوه بر زیبایی خاصیت دارویی فراوانی نیز دارد.

وی با اشاره به اینکه به علت کمیاب و نادربودن این گل نباید آسیب ببیند که در خطر انقراض قرار می‌گیرد، بیان کرد: متأسفانه بر اثر برداشت‌های بی رویه سطح گل‌های لاله واژگون در استان کاهش یافته و که نیاز است گردشگران حتماً به حفاظت از این گونه با ارزش توجه بیشتر کنند.

لزوم آگاهی‌بخشی عمومی برای حفظ گونه لاله واژگون

مسئولان منابع طبیعی و محیط زیست ایلام به اهمیت حفاظت از لاله‌های واژگون و چالش‌های پیش روی این گونه نادر اشاره کردند، آنها همچنین تأکید کردند که دامنه‌های کبیرکوه و دیگر مناطق مرتفع ایلام به‌عنوان زیستگاه‌های اصلی این گل‌ها، با تهدیداتی مانند تخریب زیستگاه، برداشت غیرقانونی، و تغییرات اقلیمی مواجه هستند.

در این راستا اقدامات حفاظتی از جمله ایجاد مناطق قرق برای جلوگیری از ورود گردشگران در فصل رویش، نظارت بر چرای دام‌ها، و اجرای قوانین سختگیرانه برای جلوگیری از برداشت غیرقانونی اجرا شده است؛ همچنین، مسئولان اعلام کردند که توسعه گردشگری پایدار و آگاهی‌بخشی عمومی می‌تواند به حفظ این گنجینه طبیعی کمک کند.

به گفته مسئولان، برنامه‌های حفاظتی در حال اجرا باعث افزایش زادآوری لاله‌های واژگون شده و امیدواری‌هایی برای بازسازی کامل زیستگاه‌های این گل‌ها ایجاد کرده است؛ آنها همچنین به نقش این گل‌ها در توسعه اقتصادی و فرهنگی منطقه اشاره کردند و خواستار همکاری بیشتر مردم و نهادهای محلی برای حفاظت از این گونه ارزشمند شدند.

منبع: مهر