باشگاه خبرنگاران جوان - به گزارش شانا، روز‌های سرد ۱۴۰۳ هرچند چالش‌هایی در حوزه تأمین انرژی ایجاد کرد، اما بار دیگر نعمت برخورداری از گاز طبیعی و نقش پررنگ صنعت نفت در تأمین انرژی کشور را به رخ کشید. همزمان با روی کار آمدن دولت چهاردهم، با توجه به شرایط حساس زمانی و کاستی‌های ناشی از عدم ذخیره‌سازی مناسب سوخت مایع برای مصرف نیروگاه‌ها در پنج ماهه ابتدایی سال، تولید پایدار و تأمین گاز مورد نیاز کشور از اهمیتی دوچندان برخوردار بود.

ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده برتر گاز در جهان، بیش از ۷۰ درصد سبد انرژی خود را از گاز طبیعی تأمین می‌کند. اتکا و وابستگی بیش‌ازحد به گاز، همچنین انجام نشدن تکالیف مربوط به بهینه‌سازی مصرف در اسناد بالادستی و البته بین‌دستگاهی، سبب شده است با وجود اینکه رشد تولید گاز در کشور ۲ برابر متوسط رشد تولید گاز در جهان است، مقدار مصرف از تولید پیشی بگیرد.

هرچند بنا بر اتفاق‌نظر کارشناسان حوزه انرژی، راهکار اساسی مقابله با ناترازی انرژی در مقطع کنونی را باید در سمت تقاضا و بهینه‌سازی مصرف پیگیری و عملیاتی کرد، اما در همین مقطع زمانی نیز وزارت نفت دولت چهاردهم با هدف جلوگیری از بحران انرژی در فصل سرد سال، با اجرای طرح‌های راهبردی در حوزه گاز، موفق شد رکورد‌های جدیدی در زمینه تولید گاز ثبت کند. طرح‌هایی که اگر اجرایی نمی‌شد، شاهد روز‌های به‌مراتب سخت‌تری در زمینه تأمین انرژی کشور بودیم.

بر همین اساس، با اقدام‌های انجام‌شده از سوی وزارت نفت دولت چهاردهم در زمینه «افزایش ظرفیت تولید گاز» و «بهینه‌سازی روند تحویل گاز» تا پیش از ورود به فصل سرما، روزانه حدود ۳۰ میلیون مترمکعب به تولید گاز خام افزوده شد. گفتنی است این مقدار گاز تقریباً معادل مصرف دو استان کشور است. البته روند افزایشی تولید گاز در فصل سرد سال حفظ شد و به روزانه ۳۵ میلیون مترمکعب نیز رسید.

حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت (یک‌شنبه، پنجم اسفند) در آیین گشایش سومین همایش پتروتک، با بیان اینکه رکورد تولید گاز در زمستان امسال چند مرتبه شکسته شد، اظهار کرد: مقدار تولید گاز در بالاترین رکورد به حدود یک میلیارد و ۱۱۵ میلیون مترمکعب رسید که آمار بسیار بالایی است. تنها چند روز پس از اظهارنظر معاون وزیر نفت در خصوص رکوردشکنی‌های متعدد در زمینه تولید گاز، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد: «مقدار تحویل گاز خام به شرکت ملی گاز با رسیدن به یک میلیارد و ۲۱ میلیون مترمکعب در روز رکورد جدیدی را به ثبت رساند.».

اما جزئیات افزایش تولید گاز در دولت چهاردهم چه بود و این دستاورد مهم و حیاتی چگونه محقق شد؟

رکورد ۷۱۶ میلیون مترمکعبی برداشت گاز در پارس جنوبی

زمستان امسال مقدار برداشت روزانه گاز در پارس جنوبی به‌عنوان قلب تپنده تولید گاز کشور به رکورد ۷۱۶ میلیون مترمکعب رسید که در نوع خود بی‌نظیر است. این مقدار گاز از ۳۷ سکوی دریایی، بیش از ۳۰۰ حلقه چاه و از ۲۴ فاز برداشت می‌شود و بیش از ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور را تأمین می‌کند، همچنین بیش از ۴۰ درصد خوراک تولید بنزین و نزدیک به ۵۰ درصد خوراک صنایع پتروشیمی و نیروگاه‌ها از محل تولیدات این میدان مشترک تأمین می‌شود.

با توجه به رشد بالای مصرف داخلی و پیش‌بینی کاهش فشار گاز در چاه‌های میدان پارس جنوبی در سال‌های آتی، یکی از اقدام‌های اساسی که برای پایداری برداشت گاز در کشور ضروری به نظر می‌رسد، عملیاتی شدن پروژه فشارافزایی میدان پارس جنوبی است. بر همین اساس، شنبه (۱۸ اسفند ۱۴۰۳) قرارداد‌های طرح فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی به ارزش حدود ۱۷ میلیارد دلار با حضور رئیس‌جمهوری و مدیران ارشد صنعت نفت امضا شد.

این قرارداد‌ها با چهار پیمانکار داخلی که تجارب ارزنده‌ای در توسعه این میدان بزرگ مشترک گازی دارند، منعقد شده است؛ بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، میدان پارس جنوبی به هفت هاب فشارافزایی تقسیم می‌شود و برای هر هاب، حدود ۶۰ هزار تن سازه ساخته می‌شود. درمجموع، ۴۲۰ هزار تن سازه در این پروژه احداث می‌شود که ۷۰ درصد از ملزومات آن از داخل کشور تأمین می‌شود. اهداف این پروژه راهبردی شامل «جبران افت فشار»، «حفظ تولید حداکثری گاز»، «کاهش ناترازی گاز و بنزین» و «جلوگیری از مهاجرت گاز به قطر از این میدان مشترک» است.

ثبت رکورد تولید ۲۴۸ میلیون مترمکعب گاز در نفت مرکزی

در حوزه تولید حداکثری گاز از ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، نقش شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، به‌عنوان قطب تولید گاز در خشکی نیز بسیار پررنگ بوده است، به‌طوری که این شرکت توانسته است روزانه حدود ۲۴۸ میلیون مترمکعب گاز (تأمین حدود ۲۵ درصد گاز تولیدی) تولید کند که رکورد تازه‌ای محسوب می‌شود.

ازجمله پروژه‌های کلیدی اجراشده از سوی این شرکت می‌توان به «راه‌اندازی ایستگاه تقویت فشار میدان وراوی» و افزایش تولید روزانه ۲ میلیون مترمکعب و «راه‌اندازی میدان توسعه‌ای دی» با تولید حدود ۳ میلیون مترمکعب در روز اشاره کرد.

بهره‌برداری از چاه‌های توسعه‌ای متعدد نظیر «۱۹ دالان»، «۱۸ آبان» و «۸۵ خانگیران» (هرکدام با تولید حدود ۱.۵ میلیون مترمکعبی در روز)، همچنین «چاه ۱۴ تنگ بیجار با تولید ۰.۶ میلیون مترمکعبی در روز»، ازجمله اقدام‌هایی بود که نقش مهمی در افزایش ظرفیت تولید گاز و تأمین نیاز داخلی ایفا کرد.

یکی از نکات قابل‌توجه این است که فرآیند افزایش تولید زمستانی میدان‌های گازی در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران معمولاً در آذر اجرا می‌شد، اما امسال برای افزایش اطمینان از تأمین پایدار گاز، این روند از مهرماه کلید خورده است.

شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب نیز که عهده‌دار تولید حدود ۸۰ درصد نفت کشور است، تلاش‌های گسترده‌ای برای افزایش تولید گاز صورت گرفته و هم‌اکنون بخشی از گاز مورد نیاز کشور در این شرکت تأمین می‌شود. طبق اظهارات مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، مقدار گازسوزی در محدوده فعالیت این شرکت نسبت به اوایل پاییز سال ۱۴۰۳، نزدیک به ۲۵۰ میلیون فوت‌مکعب در روز کاهش یافته و در نتیجه مقدار گاز تحویلی به شبکه سراسری از سوی این شرکت، ۳۲ درصد بیشتر از برنامه ابلاغی بوده است.

برنامه‌های آینده برای افزایش ظرفیت تولید گاز

شرکت ملی نفت ایران برنامه‌های متعددی را برای افزایش ظرفیت تولید و بهینه‌سازی فرآیند تأمین گاز در نظر دارد. یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها، افزایش تولید در شرکت نفت و گاز پارس فراتر از برنامه مصوب و تا سقف توان تولیدی تأسیسات، سکو‌ها و ظرفیت دریافت پالایشگاه‌هاست. در این راستا می‌توان به «راه‌اندازی چاه هفتم سکوی ۱۱ B» (که توان تولید ۳ میلیون مترمکعب در روز دارد) و «راه‌اندازی چاه چهارم سکوی ۱۳ A» (که توان تزریق روزانه ۲ میلیون مترمکعب گاز به شبکه را دارد) اشاره کرد.

«آغاز حفاری دریایی در موقعیت مرزی میدان بلال با قطر» و «اتمام عملیات میدانی بسترشناسی فاز نخست توسعه میدان گازی پارس شمالی» ازجمله اقدام‌هایی است که در سال آینده به‌منظور افزایش حداکثری تولید گاز ایران برنامه‌ریزی شده است. گفتنی است بارگیری جکت طرح توسعه میدان گازی بلال که با سرمایه‌گذاری ۱۶ میلیون دلاری ساخته شده در بهمن ۱۴۰۳ انجام شده است و با نصب این جکت که از سوی متخصصان داخلی ساخته شده، امکان حفاری دریایی محقق می‌شود.

همچنین بنا بر وعده حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، قرار است تا پایان سال آینده روزانه بین ۱۴ تا ۱۵ میلیون مترمکعب گاز همراه نفت در کشور از محل پروژه‌های جدید جمع‌آوری شود.

درمجموع، شرکت ملی نفت ایران با اجرای مجموعه‌ای از اقدام‌های راهبردی توانسته است تولید و تحویل گاز را به شکل قابل‌توجهی افزایش دهد و به این ترتیب نیاز گازی کشور در یکی از سخت‌ترین برهه‌های زمانی تأمین شد. ثبت رکورد‌های بی‌سابقه در تولید و تحویل گاز، بهره‌برداری از چاه‌های جدید و بهینه‌سازی تعمیرات اساسی ازجمله مهم‌ترین دستاورد‌های این شرکت از زمان آغاز فعالیت دولت چهاردهم بوده است.