
در هفته گذشته، یک رویارویی پیچیده در کاخ سفید میان رئیسجمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، و معاون رئیسجمهور ایالات متحده، جیدی ونس، صورت گرفت که به یکی از محوریترین مذاکرات سیاسی تبدیل شد. این ملاقات که از نظر تاریخی میتوانست یک گام اساسی در تعیین مسیر آینده جنگ اوکراین و سیاستهای جهانی باشد، به سرعت به یک درگیری شدید تبدیل شد.
در این دیدار، مهمترین سوالاتی که مطرح شد، تأثیر زیادی بر آینده جنگ و سیاستهای بینالمللی خواهد گذاشت: آیا اوکراین باید پایان جنگ را بدون قید و شرط بپذیرد یا قادر است شرایط جنگ را تحت تأثیر قرار دهد و به دنبال صلحی بر اساس منافع خود باشد؟ آیا اوکراین میتواند به رغم تجاوزات روسیه به صلح دست یابد یا مجبور است به جنگ ادامه دهد؟
در این جلسه، مقامات کاخ سفید با تاکید بر اینکه اوکراین هیچگونه اهرم فشاری ندارد، اعلام کردند که این کشور نمیتواند بهطور مؤثر شرایط جنگ را تغییر دهد. با این حال، رئیسجمهور زلنسکی این نظر را رد کرد و بر این نکته تأکید داشت که اوکراین بهعنوان یک کشور مستقل میتواند برای آینده خود تصمیمگیری کند. این اظهارنظر به وضوح نشاندهنده نقطهنظرهای مختلف دو طرف در خصوص نحوه مدیریت بحران و تعیین شرایط جنگ بود.
اوکراین علیرغم تمام خسارات و ویرانیهای جنگ، همچنان به دنبال صلح است اما بهطور خاص در پی صلحی است که منافع امنیتی این کشور را تأمین کند. این رویکرد به وضوح نشاندهنده تمایل اوکراین به برقراری یک آتشبس متناسب با شرایط امنیتی خود بود.
در حال حاضر، اوکراین به شدت به حمایتهای غربی نیاز دارد تا بتواند در برابر تجاوزات روسیه مقاومت کند. اما این حمایتها بهشکلی محدود ارائه میشوند و اغلب با شرایطی همراه هستند که بر آزادی عمل اوکراین در میدان جنگ تأثیر میگذارد. این محدودیتها باعث شده که بسیاری از نبردها در حال حاضر به جنگهای فرسایشی تبدیل شوند، جنگهایی که در آن نیروهای روسی و اوکراینی بدون پیشرفتهای عمده درگیر هستند. به عبارت دیگر، هر دو طرف در شرایطی قرار دارند که در آن نمیتوانند پیروزی قاطع و پایدار را در افق خود ببینند.
از سوی دیگر، روسیه نیز نتوانسته است به اهداف تعیینشده خود در جنگ دست یابد. نیروهای روسی در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ به رغم برخی پیشرفتهای سرزمینی، نتواستهاند بر اوکراین تسلط کامل پیدا کنند. این پیشرفتها پرهزینه و کند بوده است و روسیه برای رسیدن به اهداف خود با مشکلات عمدهای روبهرو شده است. این امر موجب شده است که مقامات آمریکایی نگرانیهایی را مطرح کنند مبنی بر اینکه ممکن است در آینده سیاستهای ایالات متحده به نفع روسیه تغییر کند. حتی در صورت تغییر جهت، روسیه همچنان نمیتواند به اهداف خود دست یابد و به نظر میرسد که این کشور همچنان در وضعیت پیشرفتهای برای تغییر وضعیت جنگ قرار ندارد.
به طور همزمان، ایالات متحده همچنان میتواند فشارهای زیادی بر روسیه وارد کند. واشنگتن همچنان ابزارهای دیپلماتیک و اقتصادی زیادی در اختیار دارد که میتواند برای ترغیب روسیه به پذیرش شرایط آتشبس یا پایان جنگ بهکار گیرد. اما وضعیت به گونهای است که حتی در صورت تغییر نظر ایالات متحده، اوکراین نمیتواند شرایط جنگ را به طور کامل به نفع خود تغییر دهد.
اوکراین بارها اعلام کرده است که تمایل به صلح دارد، اما این صلح باید بر اساس اصول و شرایط خاصی صورت گیرد که امنیت و تمامیت ارضی اوکراین را تأمین کند. در نتیجه، پیشنهاداتی از سوی اوکراین مطرح شده که بر اساس آنها آتشبس به طور مرحلهای و بر اساس کاهش حملات هوایی و دریایی باید آغاز شود.
اگرچه آتشبس کامل میتواند مقدمهای برای پایان جنگ باشد، اما اوکراین به هیچ عنوان نمیخواهد که این آتشبس به معنای تسلیم کشورش باشد. به همین دلیل، مقامات اوکراینی بر این نکته تأکید دارند که هرگونه آتشبس باید با توافقات جهانی و بر اساس اصول منصفانه باشد و هرگونه آتشبس بهطور یکطرفه میتواند به معنای تسلیم شدن در برابر روسیه باشد. این شرایط باعث شده که کییف برای ادامه جنگ بدون تسلیم شدن به فشارها، راهی را انتخاب کند که بیشتر بر دیپلماسی و فشار بینالمللی تکیه دارد.
در حالی که اوکراین هنوز به دنبال حمایتهای جهانی است، اگر ایالات متحده حمایتهای خود را کاهش دهد، اوکراین مجبور خواهد شد خود را برای ادامه جنگ بدون پشتیبانی اصلی آماده کند. حتی اگر این تغییر حمایتهای ایالات متحده رخ دهد، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اوکراین همچنان میتواند از طریق تقویت توان دفاعی خود و تکیه بر همپیمانان دیگر به مقاومت ادامه دهد.
در این میان، کشورهای اروپایی نیز نقش مهمی در تأمین حمایتها و کمکهای بشردوستانه به اوکراین ایفا میکنند. این کمکها از یکسو میتواند به اوکراین در تقویت زیرساختهای دفاعی کمک کند و از سوی دیگر، ممکن است شرایط جنگ را به گونهای تغییر دهد که نیروهای روسی با چالشهای بیشتری روبهرو شوند.
روسها با مشکلات جدی در این جنگ روبهرو هستند. این جنگ که در ابتدا بهطور سریع پیشبینی میشد، اکنون به یک جنگ فرسایشی تبدیل شده است که در آن هیچکدام از طرفین نمیتوانند پیروزی نهایی را تضمین کنند. روسیه با وجود دستاوردهایی در برخی مناطق شرق اوکراین، قادر نبوده است تا تسلط کامل بر دونباس را بهدست آورد. علاوه بر این، در مناطق دیگر نیز نیروهای روسی با مشکلات زیادی روبهرو بودهاند که دستاوردهای آنها را کاهش داده است.
در نهایت، گزینههای مختلف پیش روی اوکراین و روسیه برای پایان دادن به جنگ محدود است. اوکراین به رغم چالشهای بزرگ، توانسته است از طریق استراتژیهای نظامی و دیپلماتیک به یک موقعیت مستحکم دست یابد. در صورت ادامه حمایتهای خارجی و تقویت قدرت نظامی، اوکراین ممکن است قادر به مقابله با تهدیدات روسیه باشد.
اما این وضعیت تنها در صورتی قابلدستیابی است که اوکراین از یک "بازدارندگی از طریق انکار" استفاده کند. بازدارندگی از طریق انکار میتواند به معنای تقویت دفاعهای ملی و پیوستن به ناتو باشد که به این کشور کمک خواهد کرد تا از تهدیدات جدید جلوگیری کند.
در شرایط فعلی، جنگ همچنان ادامه دارد و اوکراین با وجود چالشهای بیشمار، در حال مقاومت است و چشمانداز روشنی برای پایان آن نمیتوان متصور شد. اگرچه شرایط به نفع هیچکدام از طرفین نیست، روند جنگ بهطور پیوسته در حال تغییر است و این تغییرات ممکن است به شکلی غیرقابل پیشبینی منجر به تحولات جدید در این جنگ طولانی شود.