باشگاه خبرنگاران جوان؛ فاطمه تورانلو - «ایران آنگونه که ما مایلیم با آژانس همکاری نمی کند، البته بازدید من در ماه نوامبر از ایران سازنده بود؛ آژانس آماده است خود را (برای یک توافق) در دسترس قرار دهد و ما برخی آلترناتیوهای فنی را ارائه می کنیم تا احتمال توسعه سلاح هسته ای توسط ایران حذف شود و از این موضوع جلوگیری کنیم و ایران نیز باید ثابت کند که به دنبال توسعه سلاح هسته ای نیست؛ دولت ایران می گوید چنین برنامه ای ندارد، البته ما به همه اعتماد داریم ولی باید این را راستی آزمایی کنیم.»

این تازه ترین اظهارات ضد ایرانی رافائل  گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس مطبوعاتی خود در توکیو است که بازهم چیزی از محکوم کردن ایران کم نگذاشته است.

حکایت یک «استخوان لای زخم»

اتفاقی که البته برای اولین بار نیست که رخ میدهد بلکه این دستپخت همیشگی گروسی درباره ایران است. چه زمانی که به ایران می آید و چه زمانی که در باره کشورمان صحبت میکند.

موضوعی که حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره آن گفته است: آقای گروسی یکی از عوامل اجرایی پنهان سازمان‌های مخوفی است که در پشت‌پرده انرژی هسته‌ای در دنیا مشغول به کار هستند و نسبت به ایران هم سیاست‌های خود را پیگیری می‌کنند.شخص آقای گروسی فردی است با شخصیت دوگانه که در تلاش است تا با موضع‌گیری منفی نسبت به ایران خود را مطرح کند.

وی ادامه داد: بحث ما با آژانس موضوعی فنی است اما به نظر می‌رسد که در پی این هستند تا ابزار سیاسی بر ضد ایران استفاده کنند. همانگونه که رهبر انقلاب نیز فرمودند استخوانی لای زخم در برجام قرار دادند؛ یعنی همان مکانیسم ماشه و به وسیله آن مدام ایران را تهدید می‌کنند.  با توجه به مکانیزم ماشه و گزارش‌های آژانس و اعلامیه نهایی شورای حکام به نظر می‌رسد که آقای گروسی در تلاش است تا با استفاده از این موضوع ایران را در تنگنا قرار دهد. قاعدتا ایران باید موضوعات فنی را مد نظر قرار دهد و قاعدتا باید نسبت به عملکرد سیاسی آژانس اعتراض کنیم و ابزارهای خود را مطرح کنیم. حتی موضوعاتی نظیر خروج ایران از ان‌پی‌تی نیز باید مد نظر قرار بگیرد.

و بازهم به همان حکایت تکراری مکانیزم ماشه رسیده ایم مکانیزمی که رهبر  انقلاب نیز آن را به « استخوان لای زخم» تشبیه کردند.

مذاکره با اروپا؟ موضوعش چیست؟

 اسنپ‌بک (Snapback) یا همان مکانیسم ماشه بخشی از برجام بود که در آن کشور‌های اروپایی اجازه داشتند در صورتی که ایران را ناقض برجام تشخیص دهند روند بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه آن را آغاز کنند. مکانیسمی که البته صرفا تا ۱۸ اکتبر سال آینده معتبر است و پس از آن کشور‌های عضو برجام اجازه استفاده از آن را نخواهند داشت.

موضوعی که باعث شده است تا مذاکره با اتحادیه اروپا به اولویت وزارت خارجه کشورمان بدل شود تا جایی که چهارشنبه سیدعباس عراقچی در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران گفت: ما دو روز پیش در ژنو دور جدیدی از مذاکرات با سه کشور اروپایی را انجام دادیم و این مذاکرات درباره مسائل هسته‌ای و بعضی مسائل دیگر بود.

با این حال اما بسیاری معتقدند که امکان فعال شدن مکانیزم ماشه در شرایط امروز کشور وجود ندارد.

 برای مثال ابوالفضل ظهره‌وند کارشناس مسائل سیاست خارجی و سفیر اسبق کشورمان در این باره گفته است: اصلا امکان فعال شدن مکانیزم ماشه در شرایط امروز برجام وجود ندارد. مکانیزم ماشه برای صیانت از برجام بود و تعریفش هم در متن برجام به اینگونه است که «اگر چنانچه موضوعی به اختلاف رسید و کمیته رسیدگی به حل اختلاف قادر به حل این مساله نباشد موضوع به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد تا درباره آن رای گیری شود» و رای گیری هم میان ۵+ ۱ و ایران خواهد بود که میشوند ۷ کشور. در حال حاضر آمریکا از برجام خارج شده است و اتحادیه اروپا هم برجام را کنار گذاشته است؛ بنابراین حتی اگر موضوع به رای گیری هم برسد میشود سه به سه که باز هم رای گیری نمیشود. لازمه رای گیری حضور آمریکا خواهد بود که رای گیری به صورت ۴ به سه بشود و در این صورت مکانیزم ماشه فعال شود. کماااینکه قطعا روسیه و چین به ضرر ایران رای نخواهند داد.

وی با انتقاد از اصرار وزارت خارجه درباره مذاکره با اروپا بیان کرد: واقعیت این است که آقای عراقچی مذاکره با اتحادیه اروپا را به مثابه یک دریچه تعاملی با غرب میبیند؛ ولی در واقع اروپا امروز در بدترین شرایط خود به سر میبرد که نه میتوانند برای ما کاری کنند و نه پیش آمریکا جایگاهی دارند. آمریکایی‌ها هم به دنبال مذاکره بدون اروپا بوده است که نشان دهنده وضعیت بد اتحادیه اروپاست و سابقه این اتحادیه در برجام هم گویای این بود که قادر به انجام اقدامی بدون آمریکا نخواهند بود و صرفا سرباز پیاده آمریکا هستند . بنابراین سوال این است که از چه زاویه‌ای قرار است با اتحادیه اروپا مذاکره شود؟ کمااینکه گروسی هم اعلام کرد که برجامی وجود ندارد پس درباره چه موضوعی قرار است مذاکره شود؟ ما از برجام خارج نشدیم و حالا اگر قرار است مذاکره باشد باید چهارچوبش مشخص شود و برای این امر هم ابتدا اتحادیه اروپا و آمریکا باید به برجام بازگردند. برای بازگشت به برجام هم باید تعهدات عمل شود که این اقدام هم تا امروز انجام نشده است.

در پایان باید یادآوری کرد  زمانی که آمریکا در سال ۹۷ از توافق رسمی برجام خارج شد اتحادیه اروپا نه تنها این اقدام را محکوم نکرد بلکه فقط به یک ابراز تاسف ساده بسنده کرد و به هیچ یک تعهدات خود نیز ذیل برجام جامعه عمل نپوشاند و بعد از آن نیز به تحریم مداوم کشورمان پرداخت ؛ در این میان گروسی نیز با سفرهای متعدد به کشورمان صرفا یک سوغاتی برایمان به همراه آورد و آن هم تهدید ،تحریم و ارعاب بود. موضوعی که بارها و بارها تکرار شده است.

حالا به نظر میرسد سه ضلع این مثلث تکمیل است. تحریم های آمریکایی، دنباله‌روی اروپایی و اظهارات ضدایرانی گروسی ... حال این ایران است که باید دست به انتخاب بزند اعتماد مجدد به غرب و یا درس گرفتن از تجربه‌های قبلی ...