باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمد امیرحسینی - بیش از دو ماه بود که استیضاح عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی در مجلس شورای اسلامی مطرح بود که این استیضاح در جلسه علنی مجلس مورخ اول اسفند مطابق ماده ۲۲۱ آیین‌نامه داخلی با ۹۱ امضا اعلام وصول شد. 

در همین روز پس از اعلام وصول استیضاح وزیر اقتصاد، مسعود پزشکیان به وزارت اقتصاد رفت و گفت: همانگونه که در مجلس گفتم، تمام سیاست‌های پولی و بانکی و ارزی در جلسه سران قوا با حضور تیم اقتصادی دولت و روسا کمیسیون‌های اقتصادی مجلس و کارشناسان تصمیم گیری شده است.

پزشکیان اظهار کرد: اینکه بگوییم همه تقصیر‌ها مربوط به یک نفر (وزیر اقتصاد) می‌شود بی‌انصافی است. برای پیش رفتن باید دست به دست هم بدهیم و با قدرت جلو برویم، باورداشته باشیم که می‌توانیم.

استیضاح وزیر اقتصاد در شرایطی انجام می‌شود که همتی در ۳۱ مرداد با ۱۹۲ رای از مجموع ۲۸۸ رای ماخوذه موفق به کسب رای اعتماد از نمایندگان مجلس دوازدهم شده بود و حالا در هفتمین ماه فعالیت خود به‌دلیل آشفتگی بازار ارز و طلا در ۱۲ اسفند استیضاح خواهد شد.

سیاست اشتباه وزیر اقتصاد؟

دولت چهاردهم که کار خود را با دلار ۵۹ هزار تومانی و سکه ۴۱ میلیون و ۵۶۰ هزار تومانی آغاز کرد الان در حالی شاهد استیضاح وزیر اقتصاد است که قیمت دلار به بیش از ۹۲ هزار تومان و قیمت سکه به بیش از ۷۵ میلیون تومان رسیده است.

موافقان استیضاح همتی یکی از دلایل گرانی‌های اخیر را جمع شدن بازار ارز نیمایی می‌دانند. حسین صمصامی مزرعه آخوند عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ۲۴ بهمن به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: با افزایش نرخ ارز ناشی از جمع شدن بازار نیما، صادرکنندگان به‌جای عرضه ارز، منتظر افزایش بیشتر قیمت ماندند تا در آینده بتوانند با نرخ بالاتری بفروشند که این سیاست اشتباه، انتظارات را در مسیر نادرستی تحریک کرد و منجر به شتاب بیشتر نرخ ارز شد. متاسفانه از زمان استقرار دولت جدید، روند افزایشی نرخ ارز سرعت بیشتری گرفت و هدف دولت که حذف رانت ناشی از اختلاف نرخ ارز آزاد و نرخ رسمی بود، محقق نشد و اختلاف نرخ ارز آزاد و رسمی که در ابتدا ۱۳ تا ۱۴ هزار تومان بود با جمع شدن بازار نیما، اکنون به ۱۷ هزار تومان رسیده است. 

موافقان استیضاح می‌گویند دلیل افزایش قیمت ارز و طلا فشاری است که وزیر اقتصاد به رئیس بانک مرکزی می‌آورد.

صمصامی در ۱۴ بهمن به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: اگر شما شاهد این هستید در بحث ارز چنین اتفاقاتی می‌افتد به این دلیل است که بانک مرکزی سیاست غلط اتخاذ کرده، چون در این مدت نه تحریم اضافه شده‌ایم و نه اتفاق خاصی افتاده است.

نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر، شمیرانات و پردیس در مجلس گفت: بانک مرکزی یک نهاد مستقل است، اما ممکن است رئیسش مستقل نباشد و برای اینکه این صندلی را داشته باشد استقلال بانک مرکزی را فدای حفظ خود در بانک مرکزی کند.

این نماینده مجلس تصریح کرد: اگر بازار ارز را رصد کنید از اول فروردین تا شهریور نرخ ارز نیمایی بین ۴۰ هزار تا ۴۶ هزار تومان بود، اما چه اتفاقی افتاد که یک‌دفعه از شهریور که دولت جدید مستقر می‌شود نرخ ارز نیمایی از ۴۶ هزار تومان می‌شود ۶۶ هزار تومان همچنین آقای رئیس بانک مرکزی در صحن مجلس گفته بود که ارز نیمایی را بیشتر از ۴۷ هزار تومان نمی‌توانیم بالا ببریم، چون جامعه دیگر تاب تحمل ندارد و تورم ایجاد می‌کند لذا باید پرسید آقای رئیس بانک مرکزی اگر تورم ایجاد می‌کند چرا شما نرخ را بر روی ۶۶ هزار تومان بردی. 

استیضاح همتی سیاسی و جناحی شده است

در مقابل موافقان استیضاح، نمایندگان مخالف استیضاح می‌گویند استیضاح در شرایطی که دولت فقط چندماه است که بر سر کار آمده درست نیست و می‌گوینداین استیضاح را بیشتر از اینکه مربوط به مسائل اقتصادی باشد سیاسی و جناحی است.

بیت‌الله عبداللهی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در ۵ اسفند به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دولت ۶ ماه است که مستقر شده و استیضاح با هیچ اصول و منطقی سازگاری ندارد. 

نماینده مردم اهر و هریس در مجلس اظهار کرد: مشکلات اقتصادی مربوط به آقای همتی نیست بلکه سال به سال انباشته شده و مجالس و دولت‌های مختلف هم کم‌لطفی کردند و حالا که این وضعیت پیش آمده به همتی چه ارتباطی دارد.

عبداللهی بیان کرد: این استیضاح بیشتر سیاسی و جناحی است، چون از همان اول می‌خواستند یکسری از وزرای آقای پزشکیان را بزنند که یکی همتی بود، اما به نظر من آقای همتی بین وزرا در کار خود آدم متخصصی است و تبحر دارد.

این نماینده مجلس تصریح کرد: مجلس یازدهم تمام اختیارات در بحث ارز و مسائل مالی و پولی را به بانک مرکزی داده یعنی اگر قیمت ارز هر روز بالا می‌رود بیشتر به برنامه‌های بانک مرکزی برمی‌گردد، اما، چون نمی‌توان رئیس بانک مرکزی را استیضاح کرد به سراغ همتی آمدند که به نظر من درست نیست، چون با عقل و منطق سازگار نیست و باید تیم اقتصادی دولت یک سال تلاش می‌کرد لذا خودشان هم می‌دانند که این بحث‌ها بیشتر روانی است و این سروصدایی که ترامپ لعنتی به راه انداخته اثر دارد، چون تحریم‌های بیشتری تدارک دیده لذا به همتی چه ارتباطی دارد.

عبداللهی تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود وزیر اقتصاد به رئیس بانک مرکزی فشار می‌آورد تا ارز گران شود با عقل سازگار نیست، چون وقتی ارز گران شود همه ضرر می‌کنند البته احتمالاً دولت در یک جا درآمدش فرق کند، اما واقعاً مردم ضرر می‌بینند و وزیر اقتصاد در جلسه غیرعلنی که درباره آشفتگی بازار ارز برگزار شده بود گفت که من این کار را نمی‌کنم.

روز به روز بر تعداد نمایندگانی که موافق خود را با استیضاح اعلام می‌کنند افزوده می‌شود چراکه در ۲۵ دی درخواست استیضاح با ۸۰ امضا به هیئت‌رئیسه ارسال شد سپس در اول اسفند که استیضاح همتی در صحن مجلس اعلام وصول شد تعداد استیضاح‌کنندگان به ۹۱ نفر رسید و حالا این عدد به ۱۱۳ نماینده رسیده است البته تعداد استیضاح‌کنندگان دلیل بر رای آوردن یا نیاوردن استیضاح نیست، اما این موضوع نشان از این دارد که نمایندگان مجلس به‌دنبال سروسامان دادن به اوضاع اقتصادی هستند.

کی بود کی بود من نبودم!

حسینعلی حاجی‌دلیگانی نایب‌رئیس دوم کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره استیضاح عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد گفت: نمایندگان دغدغه وضعیت اقتصادی مردم را دارند و وضعیت ارز با تصمیم‌گیری غلط به اینجا رسیده نه اینکه خودبه‌خود اینطور شده است و همه از این وضعیت ناراحت هستند.

نماینده مردم برخوار، شاهین‌شهر و میمه در مجلس بیان کرد: سر اینکه آیا وزیر اقتصاد مقصر است یا رئیس بانک مرکزی بحث است و در مناظره‌ای که در شبکه خبر برگزار شد هم آقای عثمانی و هم آقای همتی نماینده ایلام هر دو می‌گفتند که قبول داریم که دولت وضعیت بدی را درست کرده است، اما سر اینکه تقصیر وزیر اقتصاد است یا رئیس بانک مرکزی نظراتی داشتند همچنین درباره زمان استیضاح بحث داشتند که این مسائل همگی پاسخ دارد. 

این نماینده مجلس اظهار کرد: درخصوص مسئولیت وزیر اقتصاد قانون بانک مرکزی مربوط به آذر سال ۱۴۰۲ است که ابلاغ شده و آقای وزیر اقتصاد در مرداد امسال برنامه تنظیم کرده و با علم به آن قانون مسئولیت تنظیم‌گری برنامه‌های اقتصادی و قیمت ارز را برعهده گرفته لذا آن وقتی که می‌خواهی رای اعتماد بگیری نمی‌شود که برنامه ارائه دهی که می‌خواهم ارز را کنترل کنم و حالا که زمان پاسخ است بگوید کی بود کی بود من نبودم؛ اینکه نمی‌شود.

حاجی‌دلیگانی اضافه کرد: به آنها که بحث زمان استیضاح را مطرح می‌کنند می‌گویم که ما زمان را همان موقعی انتخاب کردیم که گرانی اتفاق افتاد یعنی در ۱۱ دی ۱۴۰۳ یعنی حدود دو ماه پیش و کسانی باید جواب دهند که چهل روز طرح استیضاح را نگه داشتند و در ۲۳ بهمن به کمیسیون ارسال کردند.

نایب‌رئیس دوم کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس تصریح کرد: اگر ما الان این حرکت را انجام ندهیم و جلوی این تصمیم و اراده‌ای که برای گران کردن ارز وجود دارد را نگیریم این موضوع همینطور ادامه پیدا می‌کند و حداقل ما بایستی یک ترمزی بزنیم و یک سکونی ایجاد کنیم و ان‌شاءلله که یک وزیر توانمندی بتواند بیاید و دولت متوجه شود که اکثریت نمایندگان مجلس با این نوع روش تصمیم‌گیری راجع‌به ارز مخالف هستند.

جلسه استیضاح عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی روز یکشنبه (۱۲ اسفند) برگزار می‌شود تا دولت چهاردهم در هشتمین ماه فعالیت خود و مجلس دوازدهم در دهمین ماه فعالیتش شاهد برگزاری اولین جلسه استیضاح باشند.

جزئیات برگزاری جلسه استیضاح وزیر اقتصاد

عباس گودرزی سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره نحوه برگزاری جلسه استیضاح وزیر اقتصاد اعلام کرد: نشست صبح روز یکشنبه ۱۲ اسفند مجلس با دستورکار بررسی طرح استیضاح عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار می‌شود و در صورت نیاز در نوبت عصر نیز جلسه برای تعیین تکلیف موضوع ادامه خواهد داشت.

نماینده مردم بروجرد در مجلس ادامه داد: بر اساس ماده ۲۲۴ آیین‌نامه داخلی مجلس، در جلسه استیضاح، پس از بیانات استیضاح‌کنندگان، رئیس‌جمهور می‌تواند به دفاع از وزیر یا وزیران مورد استیضاح بپردازد، همچنین وزیر یا وزیران مورد استیضاح نیز می‌توانند به دفاع از خود بپردازند. حداکثر وقت دفاع از استیضاح براى یک وزیر ۳ ساعت خواهد بود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اضافه کرد: همچنین براساس آیین‌نامه داخلی وزیر می‌تواند حداکثر یک ساعت از وقت دفاع خود را در اختیار یک یا دو نفر از نمایندگان موافق قرار دهد. پس از پاسخ وزیر مورد استیضاح حداکثر دو نفر از نمایندگان استیضاح‌کننده حق دارند توضیحات تکمیلى را ارائه دهند، به شرطى که صحبت هرکدام از ربع ساعت تجاوز نکند. رئیس‌جمهور می‌تواند حداکثر یک ساعت به دفاع از وزیر بپردازد و وزیر مورد استیضاح هم می‌تواند حداکثر نیم ساعت مجدداً از خود دفاع کند.

سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس بیان کرد: براساس جزء (۱) بند (الف) ماده (۱۰۸) آیین‌نامه داخلی مجلس، مدت نطق استیضاح‌کنندگان براى استیضاح یک وزیر دو ساعت است و آنها می‌‏توانند از بین خود یک یا چند نفر را براى بحث در موضوع استیضاح معرفى کنند، اما در هرحال مجموع نطق‌هاى استیضاح‌کنندگان نباید از مدت فوق تجاوز کند.