سقوط رژیم اسد در سوریه و افزایش نفوذ ترکیه، دینامیک قدرت در خاورمیانه را دگرگون کرده است. اتحادهای جدید و تغییرات سریع در ژئوپولیتیک منجر به بی‌ثباتی فزاینده‌ای شده که عمدتاً ناشی از درگیری‌های مذهبی و سیاسی است. ایران در حال بازنگری در موقعیت خود است چرا که جاه‌طلبی‌های ترکیه برای ایجاد یک امپراتوری عثمانی جدید، تهدیدی برای تعادل منطقه‌ای به شمار می‌آید و این امر تهران را به سمت برقراری روابط بهتر با اتحادیه عرب و حکام خلیج فارس سوق داده است.

سیاست خارجی قاطعانه ترکیه، شامل استراتژی‌های نظامی، اقتصادی و مذهبی، این کشور را به یک نیروی منطقه‌ای تبدیل کرده که باید با آن حساب کرد. دیدگاه رئیس‌جمهور اردوغان در خصوص ایجاد یک خلافت سنی (عثمانی) تهدیدی برای رهبری عربستان سعودی در جهان اسلام سنی به شمار می‌رود، چرا که ترکیه از اسلام سیاسی و گروه‌هایی مانند اخوان‌المسلمین حمایت می‌کند که کشورهای خلیج فارس آن‌ها را تهدیدی برای رژیم‌های خود می‌بینند.

رقابت میان ترکیه و کشورهای خلیج فارس در شمال آفریقا نیز مشهود است، به‌ویژه در لیبی و سومالی، جایی که نفوذ ترکیه در تضاد با امارات و مصر قرار دارد. این رقابت، شکاف درون اسلام سنی را نمایان کرده و روابط ترکیه را با حکام خلیج فارس پیچیده‌تر کرده است.

در همین حال، ایران به‌طور محتاطانه در حال بازنگری استراتژی‌های خود برای مقابله با جاه‌طلبی‌های ترکیه است، در حالی که روابط پیچیده‌ای با کشورهای خلیج فارس دارد. گشایش اخیر در روابط ایران و عربستان سعودی نشان‌دهنده نگرانی مشترک این دو کشور از نفوذ فزاینده ترکیه است. با تشدید تنش‌ها، کشورهای خلیج فارس ممکن است به اسرائیل یا ایالات متحده روی آورند، به‌ویژه با توجه به اقدامات قاطع ترکیه در سوریه و لیبی.

کشورهای خلیج فارس با چالش حفظ تعادل میان نگرانی‌های خود از ترکیه و ایران روبرو هستند و در عین حال باید اتحادهای خود را تقویت کنند تا جایگاه خود را در برابر جاه‌طلبی‌های اردوغان حفظ کنند. در همین حال، ایالات متحده توجه خود را به جنوب‌شرق آسیا معطوف کرده که این امر فرصت‌هایی برای قدرت‌های منطقه‌ای مانند ترکیه فراهم می‌آورد. روسیه و چین نیز وارد خاورمیانه شده‌اند و هرکدام در تلاشند نفوذ خود را گسترش دهند.

با گسترش وضعیت، این سوال مطرح است که آیا دیپلماسی یا الگوهای تاریخی درگیری و بی‌اعتمادی تعیین‌کننده ثبات آینده منطقه خواهند بود یا خیر.

منبع: اوراسیا ریویو