در سکوت طلوع آفتاب، خلیج گرگان همچون نگینی آرام بر پهنه خاک‌های ساحلی می‌درخشد. آب‌هایش که گاه به رنگ فیروزه‌ای و گاه به سبز زمردین می‌زند، با موج‌های کوچکش به ساحل می‌رسد و گویی قصه‌های قدیمی دریای خزر را زمزمه می‌کند، اما خشک شدن تدریجی این پهنه آبی، نگرانی جدی زیست‌محیطی و اقتصادی به همراه دارد که در این شرایط، ضرورت احیای خلیج گرگان با بازگرداندن آب بیش از پیش احساس می‌شود.

در دوردست، قایق‌های ماهیگیری مانند نقاشی‌ای زنده از زندگی ساده و اصیل مردمان این سامان آرام آرام روی آب حرکت می‌کنند. پرندگان مهاجر که از سرزمین‌های دور به اینجا پناه آورده‌اند، با پرواز‌های موزون خود آسمان را زینت می‌بخشند و گاه بر روی آب فرود می‌آیند تا در این آینه‌ی طبیعی، خود را ببینند.

درختان سرسبز و نی‌زار‌های بلند اطراف خلیج، همچون دیوار‌هایی طبیعی، این بهشت کوچک را از دنیای بیرون جدا کرده‌اند. گاهی صدای موج‌ها با وزش باد قوی‌تر می‌شود و گاهی هم همه چیز آن‌قدر آرام است که می‌توانید صدای نفس‌های طبیعت را بشنوید.

شبه‌جزیره میانکاله، با آن طبیعت دست‌نخورده و رمزآلودش، در غرب خلیج همچون نگهبانی قدیمی ایستاده است و آشوراده، تنها جزیره ایرانی دریای خزر، با آن تاریخ پر فراز و نشیبش، در شرق خلیج، گویی قصه‌های ناگفته‌ی بسیاری در دل خود دارد.

خلیج گرگان، این گوهر شمال ایران، نه‌تنها با زیبایی‌هایش، بلکه با آن حس عمیق آرامش و زندگی‌ای که در خود جاری کرده، روح هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد. اینجا، زمان کندتر می‌گذرد و هر لحظه، فرصتی برای هم‌نفس شدن با طبیعت و درک سادگی و شکوه زندگی است.

خلیج گرگان، با افق باز و آبی خود، بستر آرامی برای پرندگان مهاجر است و پرندگان با بال‌های گسترده و رنگارنگ خود، همچون نگین‌هایی درخشان در آسمان خلیج به پرواز درآمده و با آواز‌های شادی‌بخششان، حیات را به این منطقه هدیه می‌دهند.

آسمان صاف و آبی خلیج گرگان با بازگشت پرندگان مهاجر به رقص در آمده است. اردک‌ها و غاز‌ها با بال‌های گسترده و شکوه‌مند، همچون نوای خوش یک سمفونی آسمانی، در آسمان به پرواز درآمده‌اند و صدای آرامش‌بخش آوازهایشان همچون زمزمه‌ای دلنشین در باد پیچیده است.

در آب‌های تازه و پاک خزر، ماهی‌ها با رنگ‌های شگفت‌انگیز و حرکات بی‌همتای خود، همچون جواهراتی درخشان در بستر تالاب‌ها می‌درخشند. حواصیل‌ها و سایر پرندگان آبزی، با شکوهی بی‌نظیر، در کنار آب‌های تازه جمع شده و از زندگی دوباره‌ی این منطقه خوشحال و امیدوارند.

در دل سرزمین ایران، خلیج گرگان آغوشی رفیع و دلنشین برای پرندگان مهاجر است. این خلیج، با آب‌های زلال و خنک‌اش، همچون آغوش مادری فهیم و مهربان، هر ساله پذیرای جانی تازه و رنگی نو از پرندگان است که از نقاط دور و نزدیک برای استراحت و تغذیه به این سرزمین می‌آیند. در فصل‌های پاییز و زمستان، خلیج گرگان تبدیل به یک مهد پرندگان می‌شود. در این روزها، زوزه‌ی باد، با صدای بال‌ها و آواز پرندگان در هم می‌آمیزد و سمفونی خلیج را رقم می‌زند.

پرندگان مهاجر، از سمتی به سمت دیگر پرواز می‌کنند، گاهی در گروه‌های بزرگ و گاهی به تنهایی و چه زیباست که آنها در آسمان آبی، هر کدام به‌نحوی داستان خود را روایت می‌کنند. پلیکان‌ها و فلامینگوها، در کنار هم جمع می‌شوند تا زندگی را در این خلیج سرشار از زندگی جشن بگیرند. این موجودات زیبا، نشان از باروری و شادابی این سرزمین هستند، جایی که بوی گیاهان آبزی و شور دریا در هم تنیده شده است.

اما این زندگی پویای زیستی در خطر است چراکه تغییر در چرخه آب و هوا و دست‌اندازی‌های انسانی می‌تواند این دنیای زیبا را تحت تأثیر قرار دهد.

در سال‌های گذشته، کاهش منابع آبی و خشکسالی، تهدیدی جدی برای این بهشت پرندگان به شمار آمده است. خشکیدن تالاب‌ها و کاهش آب خلیج باعث شد بسیاری از پرندگان مهاجر، زیستگاه‌های خود را ترک کنند و این شرایط نگران‌کننده، نگرانی زیادی را برای حفاظت از این زیستگاه‌های ارزشمند ایجاد کرده بود.

در این واپسین روز‌های سال، خبر خوشی برای مردم گلستان تصویب طرح پمپاژ آب خزر به خلیج گرگان منتشر شد که این اقدام مهم، نویدبخش نجات و احیای یکی از مهمترین زیست‌بوم‌های کشور است.

با تصویب و اجرای طرح پمپاژ آب خزر به خلیج گرگان امید به بازگشت حیات به این منطقه زنده شد. آب‌های تازه از دریای خزر به تالاب‌ها و خلیج گرگان جریان یافته و جانی دوباره به این زیستگاه‌های طبیعی خواهد بخشید.

پمپاژ آب دریای خزر به خلیج گرگان، نه تنها باعث بازگشت پرندگان مهاجر به زیستگاه‌های خود خواهد شد بلکه تنوع زیستی منطقه را نیز افزایش خواهد داد.

با اجرای این طرح، تالاب‌های خشکیده و مناطق آسیب‌دیده از خشکسالی دوباره جان می‌گیرند. پرندگان مهاجر که به دلیل خشکسالی و کاهش منابع آبی مجبور به ترک زیستگاه‌های خود بودند، با خوشحالی به خلیج بازمی‌گردند. اردک‌ها و غاز‌ها با بال‌های گسترده و شکوه‌مند، همچون نوای خوش یک سمفونی آسمانی، در آسمان به پرواز درآمده‌اند و صدای آرامش‌بخش آوازهایشان همچون زمزمه‌ای دلنشین در باد پیچیده است. حواصیل‌ها و سایر پرندگان آبزی با شکوهی بی‌نظیر، در کنار آب‌های تازه جمع شده و از زندگی دوباره‌ی این منطقه خوشحال و امیدوارند.

این طرح نمونه‌ای از همکاری و تعامل مثبت بین انسان و طبیعت است که نشان می‌دهد با استفاده از راهکار‌های علمی و مدیریت منابع، می‌توان به حفظ و احیای زیستگاه‌های طبیعی دست یافت.

این پمپاژ، نه تنها می‌تواند به تامین آب مورد نیاز برای پرندگان مهاجر کمک کند، بلکه با افزایش سطح آب و ایجاد زیستگاه‌های جدید برای آبزیان و گیاهان، طبیعت را به سوی زندگی دوباره سوق می‌دهد. گونه‌های پرندگان، با پرواز در آسمان، نمایشی از قدرت طبیعت و تلاش انسان برای حفاظت از آن را به تصویر می‌کشند.

خلیج گرگان، یکی از خلیج‌های زیبا و مهم ایران، در سواحل دریای خزر قرار دارد. این پهنه آبی به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های اکولوژیکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به عنوان یک زیستگاه طبیعی، محلی برای تنوع زیستی و منابع آبزیان ارزشمند محسوب می‌شود که تأمین آب کافی برای این خلیج اهمیت بسیار بالایی دارد.

طرح پمپاژ آب، شامل انتقال آب از دریای خزر به خلیج گرگان است و به دلیل مصوبه طرح جامع نجات خلیج گرگان، فاز اول طرح شامل لایروبی کانال ارتباطی خلیج و دریا اجرا شده، اما نتیجه بخش بودن کامل طرح نیازمند اقدامات تکمیلی است.

استاندار گلستان چند ماه گذشته در دیدار با محمدرضا عارف معاون اول رییس جمهور تاکید کرده بود: مشکلات متعدد محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی ثمره تلخ خشک شدن خلیج گرگان است و تقاضا داریم هرچه سریعتر اجرای طرح پمپاژ آب از دریا به خلیج در ستاد ملی تالاب‌ها تعیین تکلیف شود.

علی‌اصغر طهماسبی در این دیدار با اشاره به لزوم اجرای اقدامات عاجل برای نجات خلیج گرگان اظهار کرده بود: خشک شدن خلیج گرگان باعث ایجاد کانون گرد و غبار و کاهش شدید کیفیت آب خلیج و ایجاد مشکلات متعدد زیست محیطی خواهد شد که به طور طبیعی مسائل اجتماعی، حقوقی و اقتصادی را برای مردم منطقه در پی خواهد داشت.

وی ادامه داد: در دولت گذشته بر اساس مصوبه طرح جامع نجات خلیج گرگان فاز اول طرح شامل لایروبی کانال ارتباطی خلیج و دریا اجرا شد، اما نتیجه بخش بودن کامل طرح نجات خلیج نیازمند اقدامات تکمیلی است.

استاندار گلستان همچنین در نشست با دکتر پزشکیان رییس جمهور با همراهی مجمع نمایندگان استان گفت: خلیج گرگان به عنوان رَحِم دریای خزر در حال خشک‌شدن است و پمپاژ آب به داخل خلیج و تامین حقآبه از گرگانرود و نکارود ضروری است.

علی‌اصغر طهماسبی در این دیدار که ۱۱ دی انجام شد اظهار کرد: اگرچه بر اساس مصوبه شورای عالی تالاب‌ها، احیای خلیج با لایروبی کانال آشور آغاز شد، اما برای این پهنه آبی باید اقدامات اساسی بیشتری در راستای احیا و گذر آن از روز‌های سخت کم‌آبی انجام شود.

نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی که خلیج گرگان در حوزه فعالیت وی قرار دارد دیروز (دوشنبه) در پیام کوتاه اینستاگرامی اعلام کرد که «در جلسه گذشته ستاد ملی تالاب‌ها، پمپاژ آب از دریای خزر به خلیج گرگان مصوب شد و پس از مطالعات اجرایی خواهد شد.»

بازگشت آب به خلیج کمک و در نتیجه احیای زیستگاه‌های طبیعی و افزایش تنوع زیستی، کاهش خطر خشک شدن خلیج کاهش و پایداری منابع آبی، افزایش حضور گردشگران با بهبود شرایط زیست‌محیطی و چشم‌انداز‌های طبیعی خلیج گرگان، حفظ و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، کاهش آلودگی‌ها و بهبود کیفیت آب خلیج از جمله ثمرات طرح پمپاژ آب از دریای خزر به خلیج گرگان است.

کاهش بیش از حد تراز سطح آب دریای خزر (حدود ۲ متر) منجر به خشک شدن کانال خزینی و آشوراده در دهه‌های گذشته شد که دولت سیزدهم تصمیم گرفت برای واردکردن آب دریای خزر به خلیج گرگان طرح ایای این پهنه آبی را در راستای مصوبات ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور انجام دهد که این سلسله اقدامات با لایروبی کانال آشوراده آغاز شد.

بر اساس مصوبات این ستاد، در اجرای مصوبات طرح جامع پنج ساله (۱۳۹۹ – ۱۴۰۳) احیای خلیج گرگان مقرر شده بود سازمان بنادر و دریانوردی بر اساس نتایج مطالعات مرکز ملی اقیانوس شناسی نسبت به لایروبی تنگه‌های طبیعی با اولویت کانال آشوراده برای تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان کانالی به عرض ۲۰۰ متر و عمق ۱.۵ متر ایجاد نماید که در اسفند سال ۱۴۰۰، عملیات اجرایی لایروبی کانال آشوراده و مسیر منتهی به خلیج گرگان توسط سازمان بنادر و دریانوردی آغاز شد.

عملیات لایروبی کانال آشوراده با هدف افزایش جریان آب از دریای خزر به خلیج گرگان انجام شد. این عملیات شامل برداشت رسوبات و باز کردن مسیر کانال بود تا آب به راحتی به خلیج جریان یابد. هرچند که این اقدام به افزایش مساحت پهنه آبی خلیج گرگان کمک کرد، اما مشکلاتی نیز وجود داشت.

یکی از مشکلات اصلی، شوری بالای آب دریای خزر است که باعث افزایش شوری آب خلیج می‌شود و تأثیر منفی بر کیفیت زیست‌محیطی خلیج می‌گذارد. علاوه بر این، رسوبات و آلودگی‌های موجود در کانال نیز ممکن است تأثیر منفی بر کیفیت آب داشته باشند.

به همین دلیل، تنها لایروبی کانال کافی نبوده و نیاز به اجرای طرح‌های تکمیلی مانند پمپاژ آب و مدیریت منابع آبی به منظور بهبود کیفیت و احیای کامل خلیج گرگان احساس می‌شود.

پمپاژ آب از دریای خزر به خلیج گرگان می‌تواند به نجات خلیج از خشکی کمک کند. با وارد شدن آب تازه، سطح آب در خلیج افزایش می‌یابد و از خشک شدن آن جلوگیری می‌شود. این اقدام می‌تواند به احیای زیستگاه‌های طبیعی و بهبود کیفیت آب کمک کند.

با این حال، موفقیت کامل این طرح نیازمند اجرای دقیق و مداوم است و ممکن است نیاز به اقدامات تکمیلی مانند مدیریت منابع آبی و کنترل آلودگی‌ها باشد. بنابراین، در حالی که پمپاژ آب می‌تواند تأثیر مثبت داشته باشد، نیاز به یک رویکرد جامع‌تر برای حفظ و بهبود وضعیت خلیج گرگان احساس می‌شود.

منبع: ایرنا