باشگاه خبرنگاران جوان؛ خدیجه احمدی ـ   روزگار همیشه در پیچ‌وخم‌های تاریخی خود لحظاتی را رقم می‌زند که در خاطره‌ها می‌ماند؛ اما در این میان، روزهای شهادت اهل بیت عصمت و طهارت، رنگی دیگر دارند. ساعات اولیه صبح، هوای سرد بهمن با گرمای درون حرم آمیخته شده و فضای پر از شور و حزن را برای زائران فراهم کرده است. عبور از دروازه‌های حرم، هم‌زمان با عبور از دنیای متفاوتی است. درون حرم، از پارچه‌های مشکی که به دیوارها آویخته‌اند تا گنبدهای زرین، همه چیز در رنگ‌های مات و سیاه غرق شده است. شمع‌های روشن در دست زائران مانند نقطه‌های روشنی در دل تاریکی می‌درخشند و هر زاویه از این مکان مقدس حسی از تقدس و غم را منتقل می‌کند.

صحنه‌پردازی حرم: ترکیب رنگ‌ها و نمادها

لحظه‌ای که از دروازه شرقی وارد حرم می‌شوی، نخستین چیزی که توجه را جلب می‌کند، دریای بی‌پایان پرچم‌های سیاه است که در زیر آسمان خاکستری امروز، بر فراز ایوان‌های طلایی حرم می‌رقصند. این پرچم‌ها، همچون پرچم‌های ماتمی، نماد عزای جهانی هستند که به‌گونه‌ای بی‌صدا، ولی پر از پیام، شهادت امام کاظم(ع) را در دل‌ها زنده می‌کنند.

در هر گوشه از صحن اصلی، خیمه‌های کوچک با فرش‌های قرمز رنگ برپا شده‌اند. در این خیمه‌ها، جمعی از زائران، بی‌صدا و گاهی با صدای لرزانی، دعای "یا موسی بن جعفر" را زمزمه می‌کنند و دست‌های خود را به سمت آسمان بلند کرده‌اند. میان این صحنه‌های معنوی، صدای پای برهنه‌هایی که بر سنگ‌های سرد صحن می‌خراشند، با ناله‌های جمعیت می‌آمیزد و فضای حرم را به حالتی سورئال تبدیل می‌کند.

دست‌هایی کوچک و بزرگ، از پیر و جوان، به سمت ضریح نقره‌ای دراز شده‌اند. عده‌ای با اشتیاق فراوان ضریح را می‌بوسند، برخی پیشانی‌های خود را به آن می‌سایند و برخی دیگر، با دستان لرزان، از امام کاظم(ع) شفاعت می‌خواهند. گویی در این لحظات، همه در برابر بزرگی امامی که در بند و زندان همواره صبر و استقامت داشت، کوچک و در عین حال عمیقاً نیازمند هستند.

جمعیت حرم امروز: تابلویی زنده از تنوع فرهنگی و سنی

اما جمعیتی که امروز در حرم حضور دارند، تنها به یک طیف خاص محدود نمی‌شود. در میان زائران، می‌توان نمایشی از تنوع فرهنگی و سنی را مشاهده کرد. زنان چادری با کودکانی که دستان کوچکشان شمع‌هایی را محکم گرفته‌اند، همراه با پیرزنی با چهره‌ای چروکیده و چشم‌هایی اشکبار که در کنار ضریح به دعا مشغول است، تصویرگر نسل‌های مختلفی هستند که در این مکان مقدس جمع شده‌اند. یکی از آن‌ها به وضوح از درد و رنج خود سخن می‌گوید: «یا فاطمه المعصومه، شفیعه‌ام کن تا امام کاظم شفاعتم کند».

در کنار این صحنه‌های روحانی، مردی میانسال با موهای جوگندمی، عکس فرزند بیمارش را به ضریح چسبانده و در سکوت، اشک می‌ریزد. این‌گونه لحظات عاطفی، در حرم حضرت معصومه(س)، عمق‌ و قدرت ارتباط معنوی زائران با اهل بیت را بیشتر از هر زمان دیگری نمایان می‌سازد.

در صحن آیینه، گروهی از نوجوانان با پیراهن‌های سیاه، به‌طور منظم دور هم حلقه زده‌اند و با ضربات یکنواخت دست بر سینه، سینه‌زنی می‌کنند. این صحنه با نوای نوحه‌خوانی که از بلندگوهای حرم پخش می‌شود، به دل‌های زائران شور و شعور خاصی می‌بخشد. روی زمین، ردپای گل‌های سفید و شاخه‌های گندم که زائران در راه نیاز و نذر پراکنده‌اند، نمایان است.

حضور بین‌المللی: زبان‌ها و نواهای مختلف

حرم حضرت معصومه(س) در روز شهادت امام کاظم(ع)، تنها مکانی برای فارسی‌زبانان نیست. اینجا، دنیایی از زبان‌ها و نواها در هم آمیخته‌اند. در گوشه‌ای از صحن، گروهی از زائران عرب‌زبان با لباس‌های سنتی عراقی دور هم جمع شده‌اند. صدای نوحه‌خوانی به زبان عربی و با لهجه نجفی، حال و هوای کربلا را تداعی می‌کند. در چند قدمی آن‌ها، زائران پاکستانی با شال‌های سبز و سفید نشسته‌اند و به زبان اردو مرثیه‌ای می‌خوانند که بارها نام «مُوسى کاظم» در آن تکرار می‌شود.

چند گردشگر خارجی نیز با دوربین‌هایشان در گوشه‌ای ایستاده‌اند، محو تماشای این همزیستی فرهنگی و معنوی هستند. از هر گوشه، بویی از عطر معنویت به مشام می‌رسد و هر فردی به‌نوعی به امام کاظم(ع) توسل جسته است.

این حرم، به حقیقت، هم‌زمان با همه عواطف انسانی و روحانی، پلی است میان زمان‌ها، فرهنگ‌ها و دل‌های مختلف. فضایی که در آن، از هر زبان و نژادی، همه به یک صدا از امام موسی کاظم(ع) شفاعت می‌خواهند و همه در یک هدف مشترک، در سوگ و ماتم این امام بزرگوار به عزاداری پرداخته‌اند.

امروز، حرم حضرت فاطمه معصومه(س) گواهی است بر پیوند عمیق معنوی انسان‌ها، از هر رنگ و زبانی، با اهل بیت(ع)، که در هر لحظه به یاد امامانی چون امام موسی کاظم(ع) به سر می‌برند.