در گذشته، بعضی خانواده‌ها بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی را بدون مراجعه به پزشک درمان می‌کردند. این امر به دلیل سادگی زندگی و نبود مشکلات امروزی، مانند آلودگی هوا و تنوع گسترده ویروس‌ها و میکروب‌ها، امکان‌پذیر بود و روش‌های خود درمانی، چه به شکل استفاده از دارو‌های سنتی و چه دارو‌های شیمیایی، به نتیجه مطلوب می‌رسید.

اما امروزه، شرایط به طور چشمگیری تغییر کرده است. پیشرفت‌های پزشکی نشان داده‌اند، بسیاری از بیماری‌ها، حتی ساده‌ترین آنها، می‌توانند در صورت بی‌توجهی یا خوددرمانی نادرست، عوارض پیچیده‌ای به همراه داشته باشند. تنوع و تغییرات سریع ویروس‌ها، آلودگی‌های محیطی و ضعف سیستم ایمنی در برابر عوامل ناشناخته، ضرورت مراجعه به پزشک را بیشتر از گذشته کرده است. 

شاید سرماخوردگی یا همان «همه‌گیری کوچک» خفیف باشد و یک بیماری ساده به نظر برسد، اما شنیده‌ایم که می‌گویند سرماخوردگی مادر همه بیماری‌هاست چراکه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی است و به عنوان دروازه‌ای برای ورود سایر عفونت‌ها و بیماری‌ها به بدن مانند سینوس‌ها، گوش میانه و ریه، ضعف سیستم ایمنی بدن، انتقال بیماری به دیگران، بدتر شدن بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن شدن علائمی مانند سرفه می‌شود.

به عبارت دیگر، سرماخوردگی می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های دیگر مثل سینوزیت، برونشیت یا ذات‌الریه باشد؛ بنابراین این اصطلاح به این موضوع اشاره می‌کند که سرماخوردگی باعث بروز مشکلات دیگر می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود خانواده‌ها به علائم توجه کرده و در صورت شدید یا طولانی شدن علائم، به پزشک مراجعه و از خود درمانی به هر دلیل و بهانه‌ای پرهیز کنند. 

در کنکاش خوددرمانی خانواده‌ها به دلایل مختلفی بر خوردیم. یکی از این دلایل، مسائل اقتصادی است. هزینه‌های ویزیت پزشک و دارو‌های گران‌قیمت، ممکن است آنها را به سمت استفاده از روش‌های سنتی یا نادیده گرفتن بیماری سوق دهد. اما این نگاه کوتاه مدت، اغلب می‌تواند به نتایج زیانباری منجر شود.

 درمان نادرست یک بیماری ساده، عوارض پیچیده‌ای ایجاد می‌کند که ممکن است نیاز به درمان‌های طولانی‌تر و پرهزینه تری داشته باشد چراکه مراجعه به پزشک، به معنای دریافت تشخیص صحیح و درمان مناسب است. پزشکان با دانش و تجربه خود می‌توانند راهکار‌هایی ارائه دهند که نه تنها به درمان سریع‌تر بیماری کمک، بلکه از بروز عوارض و بیماری‌های ثانویه نیز جلوگیری می‌کند. در نتیجه، این امر نه تنها از نظر سلامت فردی و خانوادگی، بلکه از نظر اقتصادی نیز به صرفه‌تر است. برخی خانواده‌ها نیز به دلیل باور‌های فرهنگی یا سنتی به خود درمانی روی می‌آورند.

این نگاه می‌تواند ناشی از اعتماد به روش‌های قدیمی یا بی‌اعتمادی به نظام پزشکی مدرن باشد. در این صورت آموزش و آگاهی می‌تواند، تأثیر قابل توجهی در تغییر این نگرش‌ها داشته باشد. استفاده از رسانه‌ها، مدارس و نهاد‌های اجتماعی برای آموزش عمومی می‌تواند نقش مؤثری در تغییر رفتار خانواده‌ها داشته باشد. تقویت سبک زندگی سالم، مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم و رعایت بهداشت فردی هم نیاز به درمان و مراجعه مکرر به پزشک را کاهش می‌دهد. 

عوامل روانی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند منجر به خود درمانی شوند. برای مثال، برخی افراد ممکن است به دلیل احساس ناتوانی یا ضعف در مقابله با بیماری از مراجعه به پزشک اجتناب کنند. این افراد ممکن است به دلیل احساس عدم‌کنترل بر وضعیت سلامتی خود، به دنبال راه حل‌های سریع و بدون مراجعه به پزشک باشند. 

در نهایت باید گفت، خانواده‌ها باید به این آگاهی برسند که پیشگیری و درمان به موقع، بهترین سرمایه‌گذاری برای سلامت است. هزینه‌هایی که امروز برای مراجعه به پزشک پرداخت می‌شود، در واقع تضمینی برای کاهش هزینه‌های سنگین‌تر در آینده است. سلامت، اولویتی است که نباید قربانی نگاه‌های کوتاه مدت اقتصادی شود. با آموزش صحیح، دسترسی آسان‌تر به خدمات بهداشتی و تقویت فرهنگ مراجعه به پزشک، می‌توان سلامت فردی و جمعی را ارتقا داد و از هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از بیماری‌ها جلوگیری کرد.

منبع: روزنامه جوان