باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی‌تبار - در جهان کنونی که موازنه‌های قدرت جهانی به سرعت در حال تغییر است، روابط بین‌المللی به‌ویژه در سطح دو کشور با سابقه‌ و موقعیت‌های جغرافیایی مهم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این روابط، رابطه بین چین و ایران است که به دلایل اقتصادی، سیاسی و استراتژیک مورد توجه قرار دارد.

ایران، با منابع طبیعی غنی و موقعیت استراتژیک در خاورمیانه، و چین به‌عنوان یکی از قدرتمندترین اقتصادهای جهان، به سرعت در حال تبدیل‌شدن به شرکای عمده تجاری و سیاسی یکدیگر هستند. در این تحلیل به بررسی دلایل و ابعاد سودهایی که ایران برای چین به‌ویژه در زمینه‌های انرژی، اقتصادی و استراتژیک دارد، پرداخته خواهد شد.  

منابع انرژی و وابستگی چین به نفت و گاز ایران 
یکی از مهم‌ترین دلایلی که ایران برای چین جذاب است، منابع غنی انرژی این کشور است. ایران به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان، نقش حیاتی در تأمین نیازهای انرژی چین ایفا می‌کند. چین با جمعیتی بالغ بر ۱.۴ میلیارد نفر و نیازهای صنعتی گسترده، همواره یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت جهان بوده است. به‌ویژه در شرایطی که چین به دنبال تأمین انرژی برای رشد صنعتی و توسعه شهری خود است، روابط نفتی با کشورهایی مانند ایران که منابع نفتی زیادی دارند، برای پکن اهمیت ویژه‌ای دارد.

علاوه بر این، ایران می‌تواند به چین در تأمین گاز طبیعی مورد نیاز برای صنعت خود کمک کند. چین برای تأمین نیازهای انرژی خود به منابع متنوع و پایدار نیاز دارد، و ایران به‌عنوان یک تأمین‌کننده مطمئن انرژی، نقشی اساسی در این زمینه ایفا می‌کند. 

بازار بزرگ ایران و نقش آن در توسعه اقتصادی چین  
یکی دیگر از دلایل مهمی که ایران برای چین جذابیت دارد، بازار داخلی آن است. ایران با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر، به‌عنوان یک بازار بزرگ برای کالاهای چینی مطرح است. چین که به‌عنوان بزرگترین صادرکننده کالا در جهان شناخته می‌شود، توانسته است به‌طور فزاینده‌ای به ایران محصولات صنعتی، مصرفی و فناوری‌های پیشرفته خود را صادر کند. از صنایع الکترونیک و خودروسازی گرفته تا کالاهای مصرفی و ماشین‌آلات صنعتی، ایران بازار بزرگی برای محصولات چینی فراهم می‌کند. 

بر اساس آمارها، در سال ۲۰۱۹، حجم تجارت چین و ایران به بیش از ۲۰ میلیارد دلار رسید و این رقم در سال‌های بعد نیز با افزایش همراه بوده است. این تجارت عمدتاً شامل صادرات محصولات صنعتی چین به ایران و واردات نفت و گاز از ایران به چین می‌شود. چین در زمینه‌های مختلف از جمله تجهیزات صنعتی، فناوری‌های نوین و کالاهای مصرفی به‌طور گسترده به ایران کالا صادر می‌کند و ایران نیز به‌طور عمده نفت، گاز و محصولات پتروشیمی را به چین صادر می‌کند.

موقعیت جغرافیایی ایران و موقعیت چین در طرح "یک کمربند، یک جاده" 
ایران به‌عنوان یک موقعیت جغرافیایی استراتژیک در قلب خاورمیانه و با دسترسی به خلیج فارس و دریای عمان، یکی از ارکان اصلی برای چین در طرح "یک کمربند، یک جاده" (Belt and Road Initiative) محسوب می‌شود. این طرح که به‌عنوان یکی از بزرگترین پروژه‌های زیرساختی تاریخ شناخته می‌شود، چین را قادر می‌سازد تا از طریق ایران به بازارهای آسیای مرکزی، قفقاز، اروپا و حتی آفریقا دسترسی پیدا کند. ایران به‌عنوان یک کشور کلیدی در این مسیر، نقش محوری در پروژه‌های تجاری و زیرساختی چین ایفا می‌کند. 

چین از ایران به‌عنوان یک دروازه به بازارهای جهانی استفاده می‌کند. در حالی که پروژه‌های مختلفی مانند ساخت راه‌آهن‌ها، جاده‌ها و بندرهای جدید در داخل ایران در حال اجرا هستند، این زیرساخت‌ها به‌طور مستقیم به چین کمک می‌کنند تا دسترسی به بازارهای دیگر کشورها در منطقه داشته باشد. این پروژه‌ها نه‌تنها برای ایران، بلکه برای چین به‌عنوان یک عامل اتصال‌دهنده، اهمیت استراتژیک زیادی دارند. ایران به‌طور خاص به دلیل موقعیت جغرافیایی خود که در تقاطع راه‌های تجاری است، برای چین یک پل ارتباطی میان شرق و غرب به‌حساب می‌آید.

همکاری‌های نظامی و سیاسی: تقویت جایگاه چین در مقابل فشارهای جهانی  
چین و ایران علاوه بر روابط اقتصادی و تجاری، در زمینه‌های نظامی و سیاسی نیز همکاری‌هایی دارند که از اهمیت بالایی برخوردار است. هر دو کشور در مقابل فشارهای بین‌المللی، به‌ویژه از سوی ایالات متحده، به‌طور مشترک با چالش‌های مشابهی روبه‌رو هستند. در این شرایط، روابط استراتژیک با ایران برای چین می‌تواند به تقویت جایگاه آن در سطح جهانی کمک کند. چین به‌ویژه در زمینه‌های دفاعی و امنیتی، از ایران حمایت کرده و تلاش دارد تا از طریق همکاری‌های نظامی، دسترسی به فناوری‌های دفاعی پیشرفته را تسهیل کند.

 یکی از زمینه‌های کلیدی همکاری چین و ایران در این عرصه، مسئله امنیت منطقه‌ای است. چین با ایران در زمینه مبارزه با تروریسم، به‌ویژه در منطقه خاورمیانه، همکاری می‌کند. علاوه بر این، همکاری‌های نظامی میان دو کشور شامل فروش تجهیزات دفاعی و برگزاری تمرین‌های نظامی مشترک نیز است که برای چین به‌عنوان یک کشور با پتانسیل گسترش نفوذ نظامی در منطقه اهمیت دارد.

نتیجه‌گیری: هم‌افزایی استراتژیک در جهانی متغیر  
در نهایت، ایران برای چین یک شریک با مزایای گسترده در زمینه‌های اقتصادی، انرژی، تجاری، جغرافیایی و سیاسی است. روابط بین دو کشور به‌ویژه در سال‌های اخیر، تقویت شده است و ایران به یکی از ارکان اصلی برای چین در تحقق اهداف جهانی‌اش تبدیل شده است. با توجه به تغییرات جهانی و موقعیت‌های ژئوپولیتیک، ایران به چین این امکان را می‌دهد که در برابر چالش‌های مختلف جهانی، به‌ویژه فشارهای ایالات متحده و متحدانش، موقعیت استراتژیک خود را تقویت کند.

ایران نه‌تنها به‌عنوان تأمین‌کننده انرژی و شریک تجاری چین اهمیت دارد، بلکه به‌عنوان یک بازیگر سیاسی و نظامی در خاورمیانه، نقش کلیدی در راهبردهای جهانی چین ایفا می‌کند. در این شرایط، همکاری‌های چین و ایران می‌تواند در راستای تقویت یک نظام جهانی چندقطبی و مقابله با نفوذ قدرت‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، ادامه یابد.

این همکاری‌ها با توجه به ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی و منابع طبیعی ایران، برای چین همچنان جذاب باقی خواهد ماند و به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند انرژی، زیرساخت‌ها و امنیت، روابط میان دو کشور می‌تواند به الگویی مهم در عرصه بین‌المللی تبدیل شود.