در اولین روز بهمن‌ماه ۱۴۰۳، توافق‌نامه همکاری ایجاد و توسعه زیست‌بوم نوآوری در حوزه خدمات پولی و صنعت بانکداری، توسط حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور و محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی امضا شد. بر بستر این توافق‌نامه همکاری، توسعه فناوری‌های راهبردی تحول‌آفرین و ارتقای محصولات و خدمات نوین پولی و بانکی از جمله نئوبانک دانش بنیان، محور همکاری معاونت علمی ریاست‌جمهوری و بانک مرکزی قرار گرفته است.
 
حمایت معاونت علمی از توسعه راه‌کار‌های نوآورانه مالی و بانکی

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در این مراسم، با اشاره به حمایت از تحول دیجیتال در عرصه پولی و بانکی به کمک فناوری‌های نوظهور، عنوان کرد: معاونت علمی به‌عنوان متولی حمایت از تجاری‌سازی، بازارسازی و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌ها، از کاربست حوزه‌های حاکمیتی برای استفاده از نوآوری‌ها و فناوری‌های نوظهور، محصولات و خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در عرصه‌های مختلف حکمرانی حمایت می‌کند و با توجه به این‌که بخش عمده‌ای از تحولات نوآورانه و فناورانه‌ای که امروز شاهد آن هستیم در حوزه پولی و بانکی اتفاق می‌افتد، این معاونت همکاری ویژه‌ای را با بانک مرکزی و سایر ارکان نظام پولی و بانکی کشور در دستور کار قرار داده است.

افشین، با اشاره به هم‌سویی معاونت علمی و بانک مرکزی برای رشد و توسعه فناورانه نظام پولی و بانکی کشور گفت: در همین راستا، توافق‌نامه معاونت علمی و بانک مرکزی، با محوریت استفاده از ظرفیت‌های قانونی به‌ویژه قانون جهش تولید دانش‌بنیان، برای تسهیل سرمایه‌گذاری در توسعه فناورانه و نفوذ نوآوری‌ها به عرصه پولی و بانکی، گامی در تحول نوآورانه این حوزه خواهد بود. ماده ۱۱ و ۱۳ قانون جهش تولید دانش‌بنیان این اجازه را به شرکت‌های بزرگ می‌دهد که از مالیاتی که باید بپردازند، در مسیر تحقیق و توسعه استفاده کنند.

در این مراسم، دکتر افشین از راه‌اندازی و آغاز فعالیت نئوبانک مبتنی بر هوش مصنوعی همزمان با روز کارآفرین در ۶ مرداد ۱۴۰۴ خبر داد و گفت: در قالب این توافق‌نامه همکاری، نئوبانک هوشمند با هدف ارائه خدمات مالی نوین و فناورانه به عموم جامعه و فعالان زیست‌بوم فناوری و نوآوری مورد حمایت قرار می‌گیرد.

وی با بیان این‌که ایجاد و راه‌اندازی این زیست بوم مدرن، از فناوری هوش مصنوعی به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده می‌شود، عنوان کرد: با حمایت و همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و بانک مرکزی ذیل این توافق‌نامه همکاری، نئوبانک هوشمند و مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی قادر خواهد بود تحول جدیدی را در ارائه خدمات پولی و بانکی به مجموعه‌های نوآور و دانش بنیان رقم بزند.
 
استفاده از ابزار‌های مبتنی بر هوش مصنوعی دانش‌بنیان‌ها در فرآیند‌های امنیتی و نظارتی بانک مرکزی

محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی در این نشست با اشاره به همکاری با معاونت علمی و رویکرد بانک مرکزی برای توسعه کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان حوزه مالی، گفت: یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های بانک مرکزی، حمایت از راه‌اندازی و رونق یک کسب‌وکار مالی موفق است که البته این مهم، الزامات و شرایط خاص خود را دارد. یکی از پیش‌شرط‌های اصلی این کار، توجه و تمرکز بر توسعه دانش نوین مالی است که در این توافق‌نامه به‌خوبی این موضوعات مورد توجه قرار گرفته است. در این توافق‌نامه مشترک، دو محور اساسی شامل تسهیل و حمایت از تجاری‌سازی، که دو رکن اساسی برای توسعه کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان مالی و بانکی هستند، مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به حمایت بانک مرکزی برای بهره‌مندی از محصولات و خدمات دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف نظام پولی و بانکی کشور، افزود: با توجه به اهمیت روزافزون و توسعه فزاینده کاربرد‌های این فناوری، در بانک مرکزی اداره‌ای با محوریت فناوری هوش مصنوعی فعال شد که بر کاربرد‌های فناوری هوش مصنوعی، شناسایی و استفاده از ابزار‌ها و خدمات مبتنی بر این فناوری تمرکز دارد. فناوری هوش مصنوعی دارای ظرفیتی گسترده است و می‌تواند در حوزه‌های مختلفی همچون پایش، رصد و نظارت فرآیند‌های بانک مرکزی کارآمد باشد. با توجه به توسعه بازار‌های دیجیتال پولی و مالی، این فناوری همچنین در پیش‌بینی بازار‌ها نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

رئیس بانک مرکزی، با اشاره به نقش فناوری هوش مصنوعی در بهبود عملکرد، ثبات و ارتقای امنیت سامانه‌های پولی و بانکی گفت: امنیت سایبری یکی از نیاز‌های اصلی نظام مالی و بانکی است و حفظ عملکرد سامانه‌های خدماتی، شناسایی و مقابله با تهدید‌های امنیتی و کمک به بهبود عملکرد سامانه‌ها، برای ما اهمیتی بالا دارد و به هر میزان که در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، قطعاً شاهد بازدهی و اثرگذاری آن خواهیم بود.

فرزین ادامه داد: حوزه فین‌تک‌ها، بازار‌های نوین و فناور مالی نیز جزو محور‌های اولویت‌دار بانک مرکزی است. در این توافق‌نامه پیش‌بینی لازم برای حمایت از این بخش‌ها تحت نظارت بانک مرکزی نیز صورت گرفته است و آمادگی داریم در موضوعات و محور‌های یادشده، با معاونت علمی تعامل و همکاری کافی را داشته باشیم.

وی، با اشاره به تعریف بانکداری سبز در ذیل این توافق‌نامه تصریح کرد: بانکداری سبز یکی از الزامات این روز‌های حوزه مالی است و این‌که سازوکار‌هایی تعریف شود تا از فعالیت‌های سبز و دوستدار محیط‌زیست در نظام مالی و بانکی حمایت شود، بسیار مفید فایده خواهد بود و امیدواریم رویکرد تحول‌گرایانه‌ای که در این توافق‌نامه مورد توجه قرار گرفته، به تحول جدی در نظام مالی و بانکی کشور بیانجامد و به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان، ابزار‌های نوآورانه مورد نیاز پیشبرد این حوزه در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد.

استفاده از ظرفیت‌های دانش‌بنیان‌ها برای تحول نوآورانه در نظام مالی و بانکی

در بخشی دیگر از این مراسم، رضا بخشی‌آنی، معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی، با اشاره به محور‌های این توافق‌نامه همکاری گفت: طی نشست‌های متعدد و تعامل‌های بسیار سازنده‌ای که میان معاونت علمی و بانک مرکزی صورت گرفت، چند محور عمده و مهم برای همکاری به‌منظور استفاده از توانمندی‌های فنی و تخصصی شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه مالی، پولی و بانکی کشور احصا شد که طی این توافق‌نامه اجرایی می‌شوند.

بخشی‌آنی، یکی از محور‌های این توافق‌نامه را استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های توانمند برای نفوذ قابلیت‌های فناوری هوش مصنوعی به عرصه بانکی عنوان کرد و افزود: خوشبختانه با حمایت معاونت علمی، هسته‌ها و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در فناوری هوش مصنوعی طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی را به پیشبرد‌های قابل‌توجهی رسانده‌اند. این توافق‌نامه با هدف پوشش نیاز‌های حوزه مالی و بانکی از حیث فناوری و نوآوری و در عین حال، تسهیل دریافت خدمات و حمایت‌های مالی و بانکی برای اعضای زیست‌بوم فناوری و نوآوری شکل گرفته است.

نقش معاونت علمی در ایجاد سندباکس «بانک مرکزی» به کمک دانش‌بنیان‌ها

نوش‌آفرین مومن واقفی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز با تأکید بر ضرورت توسعه ابزار‌های نوآورانه و فناورانه برای تامین ثبات در ساختار پولی و بانکی کشور و نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه، افزود: زیست بوم فناوری و نوآوری کشور ما به صورت متوازن رشد نکرده، اجزایی از این سیستم وجود ندارد یا اگر وجود دارد ناکارآمد است و بر همین اساس نیازمند یک بازطراحی هستیم تا ضمن افزایش بهره‌وری و کارآمدی، شاهد تحول در ساختار‌های مالی باشیم. این بهره‌وری با کمک مدل‌های نوآورانه مالی تحقق پیدا می‌کند.

وی، با بیان این‌که یک بازطراحی و نگرش جدید می‌تواند به بهره‌وری بیش‌تر فضای مالی و بانکی کشور کمک می‌کند ادامه داد: با وجود این که از فناوری‌ها و ابزار‌های نوین برای تبادلات مالی استفاده می‌شود، اما مدل‌های کسب و کار، همچنان سنتی است و ذی نفعان بر اساس رسوب منابع یا سهم‌گیری از کارمزد، مدل و کسب و کارشان را طراحی می‌کنند که با مدل‌های جدید مالی دنیا، فاصله جدی وجود دارد.

مؤمن واقفی، یکی از حوزه‌های همکاری را سند‌باکس‌ها برای پیاده‌سازی مدل‌ها و الگو‌های جسورانه و نوآورانه مالی و توسعه آنها دانست و گفت: یکی از نیاز‌های جدی برای توسعه و اجرای مدل‌های نوآورانه بانکی، توسعه سندباکس‌ها است و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، می‌تواند در توسعه این سندباکس‌ها به بانک مرکزی کمک ارزشمندی داشته باشد.

منبع: معاونت علمی ریاست جمهوری