باشگاه خبرنگاران جوان؛ خدیجه احمدی ـ فرسودگی گسترده ناوگان تاکسیرانی قم به یکی از چالش‌های اصلی سیستم حمل‌ونقل عمومی این شهر تبدیل شده است. از مجموع ۵۹۰۰ تاکسی فعال در قم، بیش از ۳۵۰۰ دستگاه از آنها فرسوده هستند و نیاز فوری به نوسازی دارند. این بحران علاوه بر افزایش هزینه‌های اقتصادی برای رانندگان، اثرات مخربی بر کیفیت خدمات، محیط زیست و سلامت عمومی شهروندان گذاشته است. 

قاسم طالبی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی قم، در این زمینه توضیح می‌دهد: حدود ۶۰ درصد از تاکسی‌های فعال در قم فرسوده هستند و ادامه این روند کیفیت خدمات و ایمنی مسافران را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. او همچنین تاکید می‌کند که نوسازی ناوگان تاکسیرانی، یکی از اولویت‌های اصلی این سازمان است، اما مشکلات مالی و افزایش هزینه خودرو‌های جدید، مانع از پیشرفت مطلوب در این زمینه شده است. 

چالش‌های اقتصادی رانندگان و مشکلات اجتماعی 

فرسودگی خودرو‌ها فشار سنگینی بر رانندگان تاکسی وارد کرده است. این خودرو‌ها به دلیل نیاز مکرر به تعمیرات و مصرف بالای سوخت، هزینه‌های زیادی برای رانندگان ایجاد می‌کنند. طالبی با اشاره به افزایش قیمت خودرو‌های جدید گفت: سال گذشته قیمت تاکسی سورن حدود ۴۹۰ میلیون تومان بود، اما امسال این قیمت به حدود ۷۰۰ میلیون تومان رسیده است. هرچند تسهیلاتی نظیر وام بدون بهره ارائه شده است، اما این کمک‌ها تنها بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.

این مشکلات اقتصادی باعث کاهش توانایی رانندگان برای نوسازی خودرو‌های خود شده و پیامد‌های اجتماعی نیز به دنبال داشته است. خرابی‌های مکرر تاکسی‌ها و کیفیت پایین خدمات‌رسانی، اعتماد شهروندان به سیستم حمل‌ونقل عمومی را کاهش داده است. همچنین، تمایل مردم به استفاده از خودرو‌های شخصی به دلیل نارضایتی از تاکسی‌ها، ترافیک شهری را تشدید کرده است. 

یکی از مهم‌ترین پیامد‌های فرسودگی تاکسی‌ها، افزایش آلودگی هوا است. خودرو‌های قدیمی با مصرف بالای سوخت و انتشار آلاینده‌های بیشتر، تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت شهروندان محسوب می‌شوند. طالبی در این باره می‌گوید: نوسازی تاکسی‌ها می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی هوا داشته باشد. خودرو‌های جدید، نه‌تنها مصرف سوخت کمتری دارند، بلکه عملکرد بهتری در کاهش آلاینده‌ها دارند.

اقدامات انجام‌شده و ناکافی بودن آنها 

مدیرعامل سازمان تاکسیرانی قم درباره اقداماتی که تاکنون برای نوسازی ناوگان انجام شده است، عنوان کرد: از ابتدای سال جاری، ۸۱ دستگاه تاکسی نوسازی شده‌اند و ۶۰ دستگاه دیگر نیز در مراحل پایانی جایگزینی قرار دارند. همچنین برای ۳۰ تاکسی دیگر پیش‌فاکتور صادر شده است. اما این تعداد در مقایسه با حجم بحران بسیار کم است.

او  همچنین افزود که ۲۲۰ دستگاه تاکسی ون نیز در صف نوسازی قرار دارند، اما محدودیت‌های مالی و عدم تأمین اعتبارات کافی، روند نوسازی را کند کرده است. این وضعیت نیازمند برنامه‌ریزی بهتر و حمایت بیشتر از سوی مسئولان است. 

مسیر نوسازی ناوگان تاکسیرانی قم 

برای حل این بحران، مجموعه‌ای از اقدامات اقتصادی، مدیریتی، زیست‌محیطی و فرهنگی باید به‌صورت هماهنگ و هم‌زمان اجرایی شود. نخستین گام، ایجاد تسهیلات اقتصادی است که بتواند فشار مالی را از دوش رانندگان بردارد. افزایش وام‌های کم‌بهره و بدون بهره، پرداخت یارانه مستقیم برای خرید خودرو‌های نو و ایجاد مشوق‌های مالیاتی، می‌تواند انگیزه رانندگان را برای نوسازی خودرو‌های خود تقویت کند. 

در همین راستا، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین نیز باید در اولویت قرار گیرد. جایگزینی خودرو‌های فرسوده با تاکسی‌های برقی یا هیبریدی نه‌تنها به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه در درازمدت، هزینه‌های نگهداری و مصرف سوخت را نیز کاهش خواهد داد. البته، دولت و شهرداری باید با ارائه یارانه و کاهش هزینه‌های خرید این خودروها، امکان دسترسی رانندگان به فناوری‌های پاک را تسهیل کنند. 

برنامه‌ریزی دقیق و مدون، عامل دیگری است که نباید از آن غافل شد. تدوین یک جدول زمان‌بندی شفاف برای جایگزینی تاکسی‌های قدیمی، ایجاد اولویت‌بندی بر اساس عمر خودرو‌ها و تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در نوسازی ناوگان، می‌تواند روند بهبود شرایط را تسریع کند. همچنین، استفاده از فناوری‌های هوشمند برای مدیریت و نظارت بر عملکرد تاکسی‌ها، کیفیت خدمات‌رسانی را بهبود می‌بخشد. 

در کنار اقدامات اقتصادی و مدیریتی، توجه به ابعاد فرهنگی نیز ضروری است. آگاه‌سازی رانندگان و شهروندان درباره اهمیت نوسازی ناوگان و اثرات مثبت آن بر سلامت و کیفیت زندگی شهری، می‌تواند مشارکت عمومی را در این طرح‌ها افزایش دهد. آموزش رانندگان درباره نحوه نگهداری خودرو‌های جدید و مزایای فناوری‌های نوین، راهکاری مکمل برای بهبود کارایی ناوگان است. 

نتیجه‌گیری 

بحران فرسودگی تاکسی‌های قم، یکی از چالش‌های اصلی حمل‌ونقل شهری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. قاسم طالبی در پایان تأکید می‌کند: ناوگان تاکسیرانی شهر قم نقش مهمی در خدمات‌رسانی به شهروندان دارد. نوسازی آن، علاوه بر بهبود کیفیت خدمات، تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی هوا و ایمنی سفر‌های درون‌شهری خواهد داشت. این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حمایت دستگاه‌های اجرایی است.

با اتخاذ تصمیمات سریع و اجرای راهکار‌های پیشنهادی، می‌توان امید داشت که ناوگان تاکسیرانی قم به استاندارد‌های مطلوب نزدیک شده و نقشی کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهری ایفا کند.