محمدرضا شیرزادی، رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت، از افزایش شیوع بیماری تب مالت در کشور خبر داد.

وی توضیح داد که تب مالت یک بیماری باکتریایی است که در دام‌ها وجود دارد و از طریق تماس انسان با دام‌های آلوده یا محیط آلوده، از جمله تنفس و یا مصرف فرآورده‌های دامی آلوده، منتقل می‌شود.

شیرزادی اشاره کرد که گاهی اوقات این بیماری در آزمایشگاه‌ها نیز به افراد منتقل می‌شود.

وی افزود که باکتری تب مالت انواع مختلفی دارد، اما گونه‌های مهم آن معمولاً دام‌هایی مانند گوسفند و گاو را درگیر می‌کند. اخیراً، این بیماری در فک‌های دریایی نیز مشاهده شده است.

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت ادامه داد که تب مالت می‌تواند به سه شکل «حالت حاد، که با تب ناگهانی و احساس بدن درد همراه است»، «حالت تب دار حاد، که با عوارض موضعی مانند تورم مفاصل همراه است» و «حالت مزمن، که ممکن است شامل تب، سرفه، درد مفاصل، کمردرد و سایر علائم باشد» همراه باشد.

وی هشدار داد که در صورت عدم تشخیص به موقع، تب مالت می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند ابتلا به بیماری‌های دریچه‌ای قلب، اختلالات عصبی، چرک در ستون مهره‌ها و گرفتگی استخوان‌های ستون فقرات شود.

شیرزادی همچنین با اشاره به کاهش قابل توجه شیوع بیماری تب مالت در بسیاری از کشور‌های اروپایی، غرب آمریکا، استرالیا و کانادا، علت این کاهش را واکسیناسیون دامی عنوان کرد و افزود که این واکسیناسیون باعث متوقف شدن ابتلا در دام‌ها می‌شود.

وی همچنین به افزایش قابل توجه موارد ابتلا به تب مالت در مناطق مدیترانه، آسیا، آفریقا و جنوب و مرکز آمریکا اشاره کرد و گفت که در گذشته پیش‌بینی می‌شد سالانه حدود ۵۰۰ هزار مورد تب مالت در دنیا رخ دهد، اما اکنون این تعداد به حدود ۱.۵ الی ۲ میلیون نفر در سال رسیده است.
 
محمدرضا شیرزادی همچنین به عوارض مختلف بیماری تب مالت اشاره کرد و توضیح داد: یکی از عوارض شایع این بیماری، مشکلات استخوانی است. در حدود ۴۰ درصد از مبتلایان، کمردرد و درد در نواحی پشت، کمر و شانه مشاهده می‌شود. همچنین، گاهی اوقات علائم ریوی مانند سرفه‌های خشک و حتی درد در ناحیه ریه‌ها نیز ممکن است بروز کند و در موارد شدیدتر، عفونت‌های ریوی مانند آبسه ریه رخ دهد.

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت افزود: عوارض عصبی نیز از جمله مشکلاتی است که می‌تواند همراه با تب مالت باشد.

به گفته شیرزادی، برخی از بیماران ممکن است دچار افسردگی، اختلالات حافظه و حتی ابتلا به مننژیت و آنسفالیت شوند که این وضعیت‌ها می‌تواند بسیار جدی و ماندگار باشد.

وی همچنین تأکید کرد که در موارد نادر، تب مالت می‌تواند منجر به عوارض قلبی مانند آندوکاردیت (التهاب دریچه‌های قلب) شود. این عوارض، به ویژه در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدت و پیچیده‌ای بر سلامت افراد داشته باشد.

شیرزادی با اشاره به افزایش موارد ابتلا در سال‌های اخیر، ابراز نگرانی کرد و گفت که تعداد بیماران به طور قابل توجهی بیشتر از سال‌های گذشته شده است. در گذشته، تعداد مبتلایان به تب مالت کمتر از ۱۵ هزار نفر بود، اما اکنون این تعداد به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.

به گفته رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت در سال گذشته بیش از ۲۱ هزار مورد ابتلا به تب مالت ثبت شد، یعنی در سال ۱۴۰۲، تعداد مبتلایان به ۲۱,۴۳۶ نفر رسید. البته تخمین زده می‌شود که تعداد واقعی موارد ابتلا بیشتر از این رقم باشد، چرا که بسیاری از بیماران به مراکز درمانی خصوصی در شهر‌های بزرگ مراجعه می‌کنند و ممکن است موارد آنها ثبت نشود. 

وی افزود: طبق آمار ثبت‌شده در سال ۱۴۰۳، حدود ۱۸ هزار مورد ابتلا گزارش شده است، اما به دلیل مراجعه برخی بیماران به مراکز درمانی خصوصی، احتمالاً تعداد واقعی مبتلایان بیشتر از این رقم باشد.

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت می‌گوید: میزان بروز بیماری تب مالت در ایران در سطح ملی حدود ۲۵ در هر ۱۰۰ هزار نفر است، اما در برخی مناطق، مانند استان لرستان، این رقم به ۸۷ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد که نشان‌دهنده یک مشکل جدی است. 

به اعتقاد وی، افرادی که با دام سر و کار دارند، افرادی هستند که در معرض خطر قرار دارند. افرادی که به مناطق روستایی سفر می‌کنند و با دام‌ها تماس دارند و یا از فرآورده‌های لبنی دام‌های مصرف می‌کنند در معرض ابتلا به بیماری تب مالت قرار دارند.

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: ما گا‌ها در ۵۰ درصد موارد شاهد این هستیم که در یک خانوار ۲ بار ابتلا به تب مالت اتفاق بیفتد؛ یعنی اگر از یک خانواده سوال شود که آیا در خانواده شما ابتلا به تب مالت وجود دارد در ۵۰ درصد موارد پاسخ مثبت است. چون همه با هم فرآورده‌های لبنی را مصرف می‌کنند.

شیرزادی در ادامه به علت بروز تب مالت در دام‌ها اشاره و تصریح کرد: پیشگیری در دام‌ها به صورت صحیح انجام نمی‌شود. ما بر تزریق واکسن به دام‌ها تاکید داریم، اما درست پیگیری صورت نمی‌گیرد که این واکسن‌های تزریق شده اثربخش است یا خیر. تکنولوژی تولید واکسن برای گذشته است و باید زنجیره سرمای واکسن‌ها نیز رعایت شود.

وی گفت: البته در این شرایط، محدودیت‌های زیادی وجود دارد. بسیاری از این سازمان‌ها با کمبود بودجه برای تأمین واکسن و همچنین عدم وجود امکانات کافی برای حفظ زنجیره سرمای نگهداری واکسن‌ها روبه‌رو هستند.

به اعتقاد رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت، یکی از دلایل افزایش تب مالت، تمایل مردم به استفاده از فرآورده‌های لبنی سنتی است، که این موضوع می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. بنابراین، اصناف باید وارد عمل شوند و نظارت دقیق‌تری بر مراکزی که فرآورده‌های لبنی سنتی عرضه می‌کنند داشته باشند.

شیرزادی تاکید دارد: این مراکز مجاز به فروش همه نوع فرآورده لبنی نیستند و تنها اجازه دارند ماست بفروشند. اگر این مراکز قصد دارند فرآورده‌های لبنی دیگری عرضه کنند، باید امکانات لازم برای فرآوری شیر را در فروشگاه‌های خود داشته باشند.

او معتقد است که این نظارت‌ها باید تحت نظر بهداشت محیط انجام گیرد تا اطمینان حاصل شود که فرآورده‌های لبنی خام به‌طور صحیح و بهداشتی عرضه می‌شوند و نظارت بر این فرآیند‌ها به‌ویژه برای جلوگیری از خطرات احتمالی برای سلامت عمومی اهمیت زیادی دارد.

او در ادامه به دامداران  و عشایر گفت: وقتی دام‌ها آلوده می‌شوند، این آلودگی می‌تواند به انسان‌ها منتقل شود، چه از طریق تماس مستقیم با دام، ترشحات دام، فضولات و حتی ترشحات ناشی از سقط جنین. همچنین، ممکن است از طریق آئروسل‌ها، ذرات ریز در هوا، وارد دستگاه تنفسی افراد شود.

شیرزادی ادامه داد: دامداران عزیزی که در پشت سر گله گوسفند حرکت می‌کنند، ممکن است به‌طور غیرمستقیم آلوده شوند، زیرا گوسفند با حرکات خود می‌تواند این ذرات را در هوا پراکنده و افراد را آلوده کند.

رئیس اداره پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از طریق دام به انسان وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه میزان مرگ‌ومیر ناشی از تب مالت معمولاً کمتر از یک درصد است، تاکید دارد که این نکته نباید باعث کم‌توجهی به بیماری شود.

او از دیگر ارگان‌ها خواست تا به وظایف خود در این زمینه بدرستی عمل کنند و اقدامات پیشگیرانه و درمانی را به طور مستمر انجام دهند.

شیرزادی گفت: سازمان دامپزشکی باید واکسیناسیون مناسب دام‌ها را به درستی انجام دهد. اصناف، صنوف و بهداشت محیط نیز باید نظارت دقیقی بر عرضه فرآورده‌های دامی داشته باشند تا اطمینان حاصل شود که این فرآورده‌ها به‌طور صحیح و بهداشتی عرضه می‌شوند. همچنین، باید به دامداری‌ها در روستا‌ها توصیه کنیم که برای نگهداری دام‌ها رعایت نکات بهداشتی ضروری را انجام دهند تا دامداران از آلودگی در امان بمانند.

وی افزود: این موارد باید به‌طور جدی از سوی جامعه و سایر ارگان‌ها پیگیری شود. به عنوان رسانه نیز، وظیفه داریم که این مسائل را به‌طور مستمر و دقیق اطلاع‌رسانی کنیم تا آگاهی عمومی در این زمینه افزایش یابد.

منبع: وزارت بهداشت