باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی‌تبار- در یک رویداد غیر منتظره، دکتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به دعوت امارات متحده عربی وارد ابوظبی شد. این سفر که برنامه‌ریزی آن از پیش اعلام نشده بود، به‌عنوان نخستین تعامل مقامات ارشد ایرانی با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پس از سقوط دولت بشار اسد در سوریه، توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. عراقچی در جریان این سفر، به دوبی نیز سفر کرد.

این دیدار در شرایطی صورت گرفته است که غرب آسیا با تغییرات عمیق سیاسی و امنیتی روبروست. سقوط دولت اسد و پیامدهای آن نه‌تنها بر سوریه، بلکه بر موازنه قدرت در منطقه تأثیرگذار بوده و کشورهای عربی، از جمله امارات و عربستان، را با چالش‌های تازه‌ای روبرو کرده است.

تحولات سوریه و تغییر موازنه قدرت در منطقه

سقوط دولت بشار اسد در سوریه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رخدادهای اخیر غرب آسیا، تغییری اساسی در معادلات قدرت منطقه‌ای ایجاد کرده است. دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس طی سال‌های گذشته تلاش داشتند تا روابط خود را با دمشق بازسازی کنند. این تلاش‌ها شامل سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازسازی سوریه و مشارکت در بازگشت این کشور به اتحادیه عرب بود.

اما سقوط دولت اسد، تمامی این برنامه‌ها را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. اکنون ترکیه، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین حامیان مخالفان اسد، در موقعیتی است که می‌تواند سهم قابل توجهی از آینده سیاسی و اقتصادی سوریه را به دست آورد.

چالش‌های اقتصادی برای عربستان و امارات

تحولات سوریه، به‌ویژه قدرت‌یابی ترکیه، نگرانی‌های اقتصادی جدی برای کشورهای عربی به‌وجود آورده است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی که امیدوار بودند با سرمایه‌گذاری در بازسازی سوریه سهمی در آینده اقتصادی این کشور داشته باشند، اکنون با نفوذ روزافزون ترکیه مواجه‌اند.

ترکیه، با توجه به موقعیت استراتژیک خود و نزدیکی به گروه‌های تأثیرگذار در سوریه، توانسته است نفوذ اقتصادی خود را در این کشور افزایش دهد. این موضوع می‌تواند فرصت‌های اقتصادی کشورهای عربی، به‌ویژه امارات و عربستان، را محدود کند و موازنه اقتصادی در منطقه را به نفع آنکارا تغییر دهد.

ابعاد امنیتی و نقش ترکیه در سوریه

علاوه بر مسائل اقتصادی، ابعاد امنیتی نیز به یکی از نگرانی‌های کلیدی کشورهای عربی تبدیل شده است. قدرت‌گیری ترکیه در سوریه، از نظر امارات و عربستان، می‌تواند تهدیدی مستقیم برای امنیت منطقه‌ای باشد.

ترکیه با حمایت از گروه‌های مخالف اسد، از جمله تحریر الشام، توانسته است موقعیت خود را در سوریه تقویت کند. این گروه، که به خوانش اسلام‌گرایی اخوانی نزدیک است، از حمایت آنکارا برخوردار بوده و نقش مهمی در معادلات سیاسی سوریه ایفا می‌کند.

خوانش ایدئولوژیک؛ تضاد اخوانی‌ها با ایدئولوژی کشورهای عربی

یکی از نگرانی‌های اصلی کشورهای عربی، جنبه ایدئولوژیک نفوذ ترکیه در سوریه است. گروه تحریر الشام، که به ترکیه نزدیک است، نماینده‌ای از جریان اخوان‌المسلمین محسوب می‌شود؛ جریانی که همواره با سیاست‌های عربستان و امارات در تضاد بوده است.

عربستان و امارات به‌عنوان مخالفان جدی اخوان‌المسلمین، نفوذ گروه‌های نزدیک به این جریان را تهدیدی جدی برای امنیت داخلی و گفتمان سیاسی خود می‌دانند. بنابراین، افزایش نقش ترکیه و تحریر الشام در سوریه، نگرانی‌های عمیق ایدئولوژیک و امنیتی برای این دو کشور به همراه دارد.

سفر عراقچی و تلاش برای بازتعریف روابط منطقه‌ای

در چنین شرایط پیچیده‌ای، سفر غیرمنتظره دکتر عباس عراقچی به امارات را می‌توان گامی در جهت بازتعریف روابط ایران با کشورهای عربی و کاهش تنش‌های منطقه‌ای دانست. دعوت امارات متحده عربی از ایران، نشانه‌ای از تمایل این کشور برای تعامل با تهران و یافتن راهکارهای مشترک برای مدیریت بحران‌های منطقه‌ای است.

این دیدار، که در یکی از حساس‌ترین مقاطع تحولات خاورمیانه انجام شده است، می‌تواند فرصتی برای آغاز همکاری‌های جدید میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشد.

سفر دکتر عراقچی به امارات، فراتر از یک تعامل دیپلماتیک معمولی، نشان‌دهنده تغییراتی گسترده‌تر در غرب آسیا است. کشورهای منطقه، که با چالش‌های متعددی از جمله قدرت‌یابی ترکیه، تحولات سوریه و بحران‌های اقتصادی روبرو هستند، به‌دنبال راهکارهای جدید برای تقویت همکاری‌های خود و کاهش تهدیدهای مشترک‌اند.

این سفر می‌تواند سرآغازی برای دیپلماسی فعال‌تر و تعامل سازنده میان ایران و کشورهای عربی باشد. در چنین شرایطی، بازتعریف روابط منطقه‌ای و تلاش برای ایجاد ائتلاف‌های جدید، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر آینده منطقه داشته باشد.

به هر روی سفرغیرمنتظره عباس عراقچی به امارات متحده عربی، در حالی که منطقه خاورمیانه شاهد تحولات حساس و پیچیده‌ای است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سفر نه‌تنها می‌تواند نشانه‌ای از تمایل طرفین برای کاهش تنش‌ها باشد، بلکه زمینه‌ساز همکاری‌های جدید و ایجاد موازنه‌ای نوین در قدرت منطقه‌ای خواهد بود.

با توجه به تغییرات اساسی در سوریه، قدرت‌یابی ترکیه و نگرانی‌های اقتصادی و امنیتی کشورهای عربی، این دیدار می‌تواند آغازی برای فصل جدیدی از دیپلماسی در منطقه باشد. آینده این منطقه، بیش از هر زمان دیگری، به تعامل سازنده میان بازیگران اصلی آن وابسته است.