تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا، به‌ویژه قدرت‌گیری ترکیه، به‌طور فزاینده‌ای توجه بسیاری از تحلیلگران و سیاست‌مداران را به خود جلب کرده است. حرکت ترکیه به سمت تبدیل شدن به یک هژمون منطقه‌ای، برای بسیاری از کشور‌های منطقه به‌ویژه ایران، می‌تواند تهدیدات قابل‌توجهی در پی داشته باشد. این تهدیدات نه‌تنها منافع بلندمدت ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بلکه موجب بروز مخاطراتی جدی برای امنیت ملی ایران نیز خواهد شد. در این شرایط حساس، نیاز به سیاست‌گذاری دقیق و اقدامات مؤثر در ابعاد مختلف بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. ایران برای حفظ منافع خود و مقابله با این روند قدرت‌افزایی ترکیه، باید استراتژی‌های پیچیده و چندجانبه‌ای را اتخاذ کند که ضمن جلوگیری از گسترش نفوذ ترکیه، موقعیت خود را در منطقه تحکیم بخشد.

همکاری با چین راهکار ایران است

یکی از راهبرد‌های کلیدی برای مقابله با تهدیدات ترکیه، ایجاد یک ائتلاف تاکتیکی با یک قدرت بزرگ جهانی است. در این راستا، چین، به‌عنوان یک قدرت اقتصادی و سیاسی برجسته، گزینه‌ای مناسب برای این هدف به شمار می‌رود. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که توجه به چین باید واقع‌بینانه باشد. چین به‌عنوان یک قدرت جهانی، هرگز درگیر حمایت‌های امنیتی یا نظامی مستقیم در مناقشات منطقه‌ای در غرب آسیا نخواهد شد. بنابراین، ایران نباید انتظار داشته باشد که چین در مسائل نظامی و امنیتی، همانند یک متحد سنتی عمل کند. بلکه باید بر ایجاد وابستگی اقتصادی متقابل میان دو کشور تمرکز کند. به‌ویژه هنگامی‌که چین در پروژه‌های اقتصادی بزرگ ایران، از جمله زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و فناوری، سرمایه‌گذاری کند، منافع اقتصادی چین به‌طور غیرمستقیم به ثبات و امنیت ایران گره خواهد خورد.

برای تحقق این وابستگی اقتصادی، ایران باید سیاست‌هایی را طراحی کند که جذب سرمایه‌گذاری چین را تسهیل کند. این اقدامات می‌تواند شامل کاهش موانع بوروکراتیک، تسهیل شرایط مالیاتی و مالی برای سرمایه‌گذاران چینی، و انعقاد قرارداد‌های بلندمدت در حوزه‌های مختلف باشد. در این راستا، ایران باید تلاش کند که هم‌زمان روابط خود را با چین در عرصه‌های مختلف از جمله تجارت، انرژی، و فناوری تقویت کند. ایران می‌تواند از موقعیت استراتژیک خود برای تبدیل شدن به یک پل ارتباطی میان چین و بازار‌های منطقه‌ای بهره‌برداری کند. در این راستا، ایران باید منابع خود را به تقویت همکاری‌های اقتصادی و استراتژیک با چین اختصاص دهد. این گام به‌ویژه در زمانی که قدرت‌های غربی ممکن است همچنان به دنبال ایجاد محدودیت‌ها و فشار‌های اقتصادی علیه ایران باشند، بسیار حیاتی است.

علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، همکاری با کشور‌های منطقه‌ای که از تحولات اخیر ترکیه آسیب می‌بینند نیز می‌تواند نقش کلیدی در مقابله با نفوذ ترکیه ایفا کند. یکی از نمونه‌های برجسته در این زمینه، پروژه کریدور فاو است که ترکیه به‌منظور تقویت نفوذ خود در عراق دنبال می‌کند. این پروژه، که هدف آن ایجاد یک مسیر استراتژیک از طریق عراق به خلیج فارس است، به‌طور مستقیم منافع ایران را تهدید می‌کند و در عین حال، بر منافع اقتصادی چین در پروژه‌های جاده ابریشم نیز تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل، ایران باید همکاری‌های خود را با عربستان در این زمینه گسترش دهد و در راستای متوقف کردن پروژه کریدور فاو گام‌های عملی بردارد. توقف این پروژه، علاوه بر جلوگیری از تقویت نفوذ ترکیه، برای ایران و عربستان به‌عنوان دو کشور بزرگ منطقه، مزایای اقتصادی قابل‌توجهی خواهد داشت.

در این میان، چین نیز از متوقف کردن پروژه کریدور فاو سود خواهد برد. توقف این پروژه، به‌ویژه از نظر رقابت‌های جغرافیایی میان چین، هند، و ترکیه، تأثیرگذار خواهد بود. علاوه بر این، با جلوگیری از پیشرفت این پروژه، بازار عراق که به‌عنوان یک بازار کلیدی و استراتژیک در منطقه محسوب می‌شود، برای چین باز خواهد شد. این امر می‌تواند انگیزه‌های چین برای همکاری بیشتر با ایران را تقویت کند. بنابراین، ایران باید تمام تلاش خود را به‌کار گیرد تا چین را به‌عنوان یک شریک کلیدی در این عرصه جلب کند. در این راستا، لازم است ایران از توقعات احتمالی در خصوص امکان همکاری با غربی‌ها فاصله بگیرد و بر تقویت همکاری‌های خود با چین متمرکز شود.

ایران و چین دغدغه امنیتی مشترک دارند

علاوه بر ابعاد اقتصادی، مسائل امنیتی نیز باید به‌عنوان بخشی از راهبرد کلی ایران برای مقابله با نفوذ ترکیه مورد توجه قرار گیرد. یکی از مسائل مهم امنیتی که می‌تواند موجب تقویت همکاری ایران و چین شود، تهدیدات ناشی از گروه‌های تروریستی است. حزب افراطی اسلامی ترکستان  که یکی از گروه‌های فعال تروریستی در منطقه است، اخیراً اعلام کرده است که پس از اقدامات خود در سوریه، قصد گسترش فعالیت‌های خود به منطقه ترکستان شرقی، شامل استان شین‌جیان چین را دارد. این تهدید، خط قرمزی برای چین محسوب می‌شود و می‌تواند چین را به همکاری نزدیک‌تر با ایران برای مقابله با گروه‌های تروریستی ترغیب کند. ایران می‌تواند با ارائه اطلاعات امنیتی و همکاری‌های اطلاعاتی با چین، زمینه را برای همکاری بیشتر در مقابله با تهدیدات مشترک فراهم کند.

علاوه بر این، باید توجه کرد طرح‌های پانترکیستی که ترکیه در دستور کار خود قرار داده، به‌ویژه پروژه کریدور زنگزور، می‌تواند تهدیدی برای امنیت ملی ایران و چین باشد. در صورت موفقیت این طرح‌ها، ترکیه قادر خواهد بود ارتباطات استراتژیک میان کشور‌های ترک‌زبان را تقویت کند که شامل استان‌های ترک‌نشین چین نیز می‌شود. این امر می‌تواند تهدیدی برای امنیت ملی چین به‌شمار رود و به‌طور همزمان تهدیدی برای وحدت ملی ایران نیز محسوب شود. به همین دلیل، مقابله با این طرح‌ها باید جزو اولویت‌های کلان ایران قرار گیرد. ایران می‌تواند با تقویت همکاری‌های دیپلماتیک و امنیتی با کشور‌های قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، که از نفوذ ترکیه در منطقه نگران هستند، به مقابله با این طرح‌ها بپردازد.

در نهایت، ایران باید از هرگونه رویکرد تک‌بعدی در مقابل تحولات منطقه‌ای پرهیز کرده و از تمامی ابزار‌های دیپلماتیک، اقتصادی، و امنیتی برای مقابله با قدرت‌افزایی ترکیه استفاده کند. سیاست‌های ایران باید به‌گونه‌ای طراحی شود که نه‌تنها به حفظ منافع این کشور در کوتاه‌مدت کمک کند، بلکه موقعیت ایران را در بلندمدت در سطح منطقه‌ای تحکیم نماید. این سیاست‌ها باید بر اساس تحلیل دقیق تهدیدات و فرصت‌ها و بر مبنای یک رویکرد چندجانبه، به پیشبرد منافع ایران و مقابله با چالش‌های منطقه‌ای ترکیه و سایر قدرت‌های بزرگ پرداخته و به تعادل و ثبات در منطقه کمک کند.