باشگاه خبرنگاران جوان؛زهره شعبانی ـنهضت سوادآموزی، به فرمان امامخمینی(ره) در تاریخ هفتم دی ماه ۱۳۵۸ تاسیس شد؛ ایشان در پیامی با اشاره به کمکاری رژیم پهلوی در آموزش عمومی و محرومیت اکثر افراد کشور از نعمت خواندن و نوشتن، مردم و مسئولان را به نهضت سوادآموزی در کشور فراخواندند.
به بهانه هفته سواد آموزی به سراغ پیشکسوت عرصه نهضت سواد آموزی استان حجت الاسلام محمدرضا قاسمی نیا رفتیم و گفتگویی با ایشان داشته ایم که در ادامه می خوانید:
لطفا خودتان را معرفی کنید .
متولد ۱۳۴۸در شهر قنات و قنوت و قناعت شهر مقدس یزد هستم ،پس از اتمام پایه دهم حوزه علمیه قم اشتغال به دروس خارج فقه واصول یافتم .
دانش آموخته ارشد رشته تخصصی عرفان امام خمینی( ره )و دانش آموخته کارشناسی علوم قرآن کریم ومدیریت هستم .
گفتید اصالتا یزدی هستید؟ چه شد از یزد به قم آمدید؟
برای ادامه تحصیل دروس حوزوی به حوزه علمیه قم آمدم؛حاج آقا قرائتی حفظه الله پیغام دادند و بنده را تشویق کردند ،اکنون که به قم می آیید در نهضت سوادآموزی هم تداوم خدمت بدهید.
چند سال سابقه فعالیت در نهضت سواد اموزی دارید اصلا چه شد که وارد این عرصه شدید؟ لطفا مختصر، راهی که برای رسیدن به این مرحله طی کردهاید را بفرمایید.
در تیرماه سال ۶۹ از روحانیون برای مشارکت تبلیغی در طرح سراسری بسیج سواد آموزی دعوت شد تا باحضور در شهرها و روستاها مردم را از زبان آیات وروایات ومبانی دینی به سوادآموزی وآموزش دعوت و تشویق نمایند.
قرارشد حداکثر سه ماه همکاری داشته باشم که تا سال ۱۴۰۲ تداوم داشت.البته این خدمات تقریبا در تمام حوزه های سواد آموزی و برخی از حوزه های آموزش وپرورش هم زمان انجام گرفت و امیدوارم باعنایات و امضای حضرات معصومین علیهم السلام و تاییدات خداوند متعال و رضایتش قرار گرفته باشد و بتوانم حفظ کنم و عاقبت بخیر بشوم وهمچنان درخدمت ثقلین و نظام مقدس جمهوری اسلامی و راه شهیدان و خدمتگزار صادق برای مردم عزیز کشورم باشم و هر جا نیازباشد انجام وظیفه کنم.
از سوابقان بگویید.
مسئولیت ها که زیاد بوده اما بیشتر در امر خطیر سواد آموزی فعالیت داشته ام از جمله مسئولیت ها رئیس دفترنمایندگی نهضت سوادآموزی بخش هرات ومروست ،ریاست ادارات گزینش ،رئیس اداره روابط عمومی،مدیرفرهنگی هنری ستاد اقامه نماز استان ،مدرس آموزش خانواده ،مدرس دوره های آموزشی ضمن خدمت آموزشیاران و معلمان؛ از موسسان وعضو مجمع خیرین جمعیت هلال احمراستان ،فرمانده پایگاه بسیج مقاومت حضرت پیامبراعظم صلی الله علیه وآله ،نمایندگی روحانیت در نهضت سوادآموزی ،مسئول دفتر ستادبازسازی عتبات عالیات نهضت سوادآموزی استان، معاون مدیرکل آموزش و پرورش استان، مدیر کل نهضت سوادآموزی استان ؛مشاور اجرایی مدیرکل آموزش وپرورش بوده است.
اگر یک بار دیگر به گذشته برگردید باز هم در نهضت سواد آموزی فعالیت میکردید.
قطعا
از افتخارات دوره فعالیتتان در نهضت سواد آموزی برایمان بگویید.
باید عرض کنم هرگونه افتخاری بوده به تنهایی انجام نشده و کارجمعی بوده که نتیجه داده است.
در دوران شیوع ویروس کرونا که کلاسهای سوادآموزی غیرحضوری بود به جهت جلوگیری از افت آموزشی برای نخستین بار در کشور از ظرفیت رادیو برای آموزش به سوادآموزان بهره گرفتیم وبرنامهای ۹۰ قسمتی ویژه دوره سوادآموزی برابر با پایان سوم ابتدایی به نام صدای دانایی با مشارکت صدای مرکز قم تهیه و تولیدو هر روز از رادیو قم پخش شد و مورد تقدیر سازمان نهضت سوادآموزی و وزارت آموزش وپرورش قرارگرفت و در برنامه آموزشی کشوری هم برای سراسر کشور پخش گردید.
ایجاد قفسه کتاب در کتابخانههای عمومی شهری و روستایی ویژه کم سوادان بزرگسال غیرمحصل که بعدا به صورت طرح کشوری اجراگردید.
برگزاری نشست کتاب خوان خانوادگی با حضور کم سوادان ، اجرای طرح سوادآموزی هرفرهنگی یک سوادآموز ،اجرای طرح سوادآموزی خانواده معزز شهدای مدافع حرم ، اجرای طرح سوادآموزی ستاد تا صف درآموزش وپرورش ،اجرای طرحهای پژوهشی وتحقیقاتی ،تهیه وتولید کلیپ ومستندهای آموزشی و تبلیغی تشویقی ،اجرای طرح ریشه کنی بی سوادی در کارخانجات و کارگاهها درمراکز خانه های بهداشت و پایگاه های سلامت و بهداشتی شهری وروستاییاز جمله افتخارات بود.
رشد۱۱ درصدی باسوادی استان در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال از حدود ۸۷درصد به ۹۸ درصد و رشد ۱۲درصدی باسوادی اتباع و مهاجرین خارجی از میانگین کشوری
تهیه وتولیدوضبط فیلم های آموزشی و روش تدریس کتب دوره های سوادآموزی وانتقال باگوشی تلفن همراه ودستگاه تصویربرداری ساده ،اجرای طرح سوادحرکتی ویژه زنان سوادآموز از جمله توفیقات بوده است.
اجرای طرح سوادآموزی هرمدرسه یک کلاس سوادآموزی اجرای طرح سوادآموزی ویژه معلولان جسمی حرکتی cp برای نخستین بار در کشور،تهیه و تولیدکتاب فرهنگ اسلامی ویژه دوره انتقال برابر با پایان ششم ابتدایی برای سراسر کشور از دیگر توفیقات بود.
شایان ذکراست که دراین مدت خدمت نقش حمایت ها و همراهی ها وهم دلی ها وپشتیبانی های همسرم را باید قدربدانم و شایسته و لازم است ازصبوری و بردباری وسعه صدر و روحیه بسیجی وجهادی ایشان تشکرکنم.
شیرینترین و تلخترین خاطره از دوران معاونت سوادآموزی برایمان بگویید.
البته خاطرات زیاد است! مانند:شیرین ترین زمانی که می دیدم افرادباسوادمی شدند و احساس غرور و توانمندی می کردند و مانند فردی بودند که گمشده ای راپیداکرده اند.
روزی د ر اتاق انتظار یکی از پزشکان بودم و با نوجوانی برخوردم که چند لحظه به من خیره شده بود و با خوشحالی برای احوال پرسی به طرفم آمد و مرا با لکنت زبانی که داشت و معلول حرکتی بود صدایم کرد و گفت تشکر می کنم که هر جایی برای آموزش رفته بودم تحویلم نگرفته بودند ! با مادر و خواهرم آمدم پیش شما و مرا ثبت نام کردید و به یکی از کلاس ها معرفی ام کردید والان باسواد شدم و مرا زنده و امیدوار کردید. مرا در آغوش گرفت و با اشک شوق تشکرمی کرد و بیماران در اتاق انتظار نظاره و تعجب کردند!
و تلخ ترین زمانی بود که می دیدم کودکان ونوجوانانی که باید تحصیل می کردند ولی متاسفانه نتوانسته بودند به مدرسه بروند و یا افرادی درگروه های سنی بودند که وقتی برای ثبت نام مراجعه داشتند به دلیل برخی قوانین و کاغذ بازی های اداری امکان ثبت نام نداشتند.
و در زمان هایی که پرداخت حق الزحمه آموزش دهندگان تاخیرمی شد و یا از ثبات در ماندگاری و عقد قراردادهایشان و نحوه ادامه همکاریشان گله مند بودند و البته این ها تابع مصوبات و تصمیمات کشوری بود. و یا در مواردی که برخی مدارس و مساجدو...با آموزش دهندگان برای تشکیل کلاس همکاری شایسته و ب یا کریم نداشتند.
و نمونه دیگر شیرین ترین زمانی بود که افرادی بی سواد از نهضت شروع کردند سپس معلم و یا استاد دانشگاه ،دکتر و مهندس و یاکارآفرین شدند.
آینده سواد آموزی را چگونه پیش بینی میکنید.
درماه های ابتدایی و آغازین پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی با ابتکار حضرت امام خمینی رضوان الله علیه نهاد مقدس نهضت سوادآموزی تشکیل شد و باید با روحیه انقلابی وجهادی همگام با سیرتکاملی انقلاب نهضت سوادآموزی هم پا برجابماند والبته با رویکردها و ماموریت ها ی اقتضای زمان ونیازدرموضوع آموزش ابتدایی وپایه برای بزرگسالان و تعاریف سوادهای جدیدوآموزش مادام العمروسوادآموزی کاربردی وتابعی درحوزه های مهارتی وفنی وحرفه ای بااین سیاست که بخشی ازماموریت آموزش وپرورش که به هردلیل انجام نمی شودویا نیازبه پوشش کامل تحصیلی آحادجامعه هست توسط نهضت سوادآموزی انجام می گرددتاپوشش صددرصدی آموزش عمومی وابتدایی به سرانجام برسد.چون آموزش ویادگیری حق همه هست.
حضرت امام خمینی ره تاکید بر داشتن مدرک تحصیلی ابتدایی برای همه مردم داشتند و رهبری معظم انقلاب اسلامی هم تاکید دارند اخذ مدرک ابتدایی برای مردم مانند شناسنامه است و همه باید داشته باشند و در برنامه سوم یا چهارم توسعه آمده که همه مردم باید مدرک پایان دوره راهنمایی را دریافت
با تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نهضت سوادآموزی باعث ماندگاری انقلاب اسلامی می شود لذا دستگاه های دولتی مجدانه باید کمک کنند تا این امر محقق شود.
والدین و توجه به سوادآموزی آنان امر مهمی است که باید جدی گرفته شود، باید به خانواده ها سواد آموزی و سواد فضای مجازی و فناوری های روز را آموزش داد.
سوادآموزی، توسعه سواد،تحکیم و تعمیق سواد، علم آموزی های جدید، سرانجام بخشیدن به رویکردها، سواد ترکیبی و نوین باید آموزش داده شود.
سوادآموزی بر پنج رکن اساسی مساجد، مردم و مدارس با همکاری خانواده ها ورسانه ها وباپشتیبانی وحمایت مجدانه دولت وحاکمیت بایدبرای توفیقات بیشتر به جایگاه مطلوب خود برسد.
۱۷۹ شهید سوادآموزی در کشور داریم که پنج شهید به نام های فاطمه حاج بابایی، احمد علی خانی محمد علی ملک محمدی، حمید آوری فرد و حجت الاسلام والمسلمین سید حسین سعیدی برای قم هستند.یادونام وخاطره واهداف آنان را پاس می داریم .
به نظر شما مهمترین چالش سوادآموزی در کشورمان چیست؟
عدم وجود عزم ملی و اراده قوی و باثبات، برای ورود در عرصه سوادآموزی و عدم انسداد کامل مبادی بی سوادی در گروه سنی ۶سال تا ۱۱ سال ویژه کودکان لازم التعلیم ونیز تارکین میان پایه تحصیلی ؛ بایدمسئولان و سیاستگذاران و برنامه ریزان وبودجه ریزان دولتی باور کنند که بی سوادی و کم سوادی مانع پیشرفت و آبادانی کشور است و بدانند از شاخص های پیشرفت و توسعه هر کشور نرخ سواد آحاد جامعه می باشد وحتی وجود یک نفر بی سواد و بازمانده از تحصیل درهر سنی و جنسیتی که باشد برای کشور عزیزمان زیاد است.
آموزش به ویژه آموزش ابتدایی و همگانی وآموزش مادام العمر بایداولویت کشورباشد.واکنون در کشورمقوله آموزش مادام العمر و آموزش های همگانی متولی پاسخ گو ندارد و به فرموده حضرت امام خمینی( ره) از جمله حوائج اولیه برای هرملتی در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهم تر از آن ها ؛ آموزش برای همگان است.
اگر بخواهید به دروس نهضت سواد آموزی چند سرفصل اضافه کنید آنها چه خواهد بود.
ماموریت نهضت سوادآموزی فقط آموزش خواندن ونوشتن ابتدایی نیست اگرچه در اولویت است.
ولی در سخنرانی ها و پیام تاریخی حضرت امام خمینی ره برای تشکیل نهضت سوادآموزی وهم درسخنرانی های حضرت امام خامنه ای مدظله العالی بالاتر از آموزش ابتدایی است و انتظار هم همین است.
آموزش سوادرسانه به سواد آموزان اهمیت ویژه ای دارد، قبول کنیم امروز فضای مجازی ما جولانگاه انواع جرایم سایبری است باید به آموزش کاربردی سواد رسانه توجه شود.
در عصر تهاجم امپراطور رسانهای، سواد آموزان باید بلوغ مهارتی و شناختی برای نحوه صحیح بهرهمندی از اخبار و اطلاعات رسانهها و راههای مواجهه با تهدیدهای آن را داشته باشند.
مهارت برقراری ارتباط باخود،خداوند،خانواده، جامعه ،درس مهارت تاب آوری و راه های افزایش آن،درس آموزش مسائل دینی وشرعی واحکام دینی؛درس معارف اسلامی و اخلاق وسیره چهارده معصوم علیهم السلام و پیامبران الهی،درس بلندهمتی ،درس چطور فردی موثر و فعال دراجتماع باشیم.درس سبک زندگی اسلامی ایرانی مورد تاکید است.
برای جذب کودکان جامانده از تحصیل (کودکان کار) چقدر دغدغهمند بودید؟
هروقت کودکی را می دیدم که ازتحصیل بازمانده است باتمام توان پیگیری می کردم وآرام نداشتم،حتی یه شب دوکودک رادرکنارخیابان دیدم مشغول شمردن چنداسکناس بودنداز ظاهرشون نشان می داد کودک کار ونیزتکدی گری می کنندوفاقدسرپرست موثر بودند.جلورفتم نشستم کنارشون پرسیدم درست حدس زده بودم به درس خواندن تشویقشون کردم وبه مرکز نگهداری کودکان کار معرفیشان کردم.
هرجا کودکی را ببینم که این وضعیت داردآنان را به دانش آموزی ومدرسه ترغیب و راهنمایی می کنم،برایم فرقی هم ندارد ایرانی و یا غیرایرانی!روستایی ویاشهری!
می گویم همه مخلوق وبنده خداوندهستند.
گاهی هم درخلوتم ازخداوندمی خواستم که راهی برای علم آموزی آنان وباسوادشدن افراد محروم ازن عمت سواد باز شود و برای رشد باسوادی استان وموفقیت درانجام وظایفم درحرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها و مسجدجمکران به ایشان وصاحبمان امام زمان علیه السلام متوسل می شدم .
از سواد آموزی در روستاهای قم برایمان بگویید
توجه وحضورمستمرومنظم درروستاها ومنطق دورومحروم دغدغه ام است.سال ۷۶ دریکی از روستاهای دورترین به مرکز شهر که حاضرشدم ،گفتند برای نخستین بار است که فردی با لباس روحانیت در روستای ما آمده و بسیار تعجب کردندوآن هم به ما می گویدبیاییددرکلاس های نهضت سوادآموزی ثبت نام کنید.البته شایداغراق نباشد گاهی ساعت ۶صبح می رفتم وتا ساعت ۲۴ وبیشتر برمی گشتم .
تمام روستاهای دور و نزدیک را بارها رفته و درکنار دعوت وتشویق به سوادآموزی وظیفه ذاتی روحانی وتبلیغ را در اولویت داشتم و بیان احکام ومسائل شرعی و روضه خوانی وآموزش قرائت نماز وقرآن کریم و برپایی نمازجماعت و موضوعات تحکیم خانواده و.....هم داشتم وگاهی هم نیازهای عمرانی واجتماعی آنان راازدستگاه ها ومسئولان مطالبه وپگیری می کردم.
البته در یزد هم این مهم را توجه داشتم وبین زن وشوهر جوان که حدود سه سال از زمان ازدواجشان گذشته بود و با یک فرزند از هم جداشده بودند پیشنهاد دادم وب با دو سه نفر از بزرگان روستا پا درمیانی کردیم وبا لطف خداوند وصلت انجام شد.
در روستاها زیارت خانواده شهیدان برایم افتخار و لازم بود.
از سختیهای کار نهضت سواد آموزی برایمان بگویید.
مراحل شناسایی ،جذب،ثبت نام و نگهداشت درکلاس ها تا پایان آموزش و برگزاری امتحانات به نوعی پیچیدگی های کار هستند.
چقدر روحیه تحقیق و پژوهش در بین سوادآموزان برایتان اهمیت داشته است.
روحیه تحقیق وپژوهش بهترین راهکاربرای موفقیت وعزت درزندگی وبرون رفت ازمشکلات و موانع ا ست. واز ابزارهای موفقیت یک مدیر است که بایدبه آن باور و اعتقادداشته باشد وبرای مخاطبانش هم بخواهد.
والبته هم برای سوادآموزان نیاز است و آنان را امیدوار و اعتمادبخش و راهشان را روشن تر می کند و هم برای مدیران اجرایی حرکت واقداماتی که انجام می دهیم نیازضروری تر است.
چقدر به آرمانهای امام راحل و منویات مقام معظم رهبری در پیشبرد اهداف متعالی نهضت سواد آموزی توجه داشته اید.
امام خمینی (ره) در همان سالهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی برای مرتفعشدن این آسیب بزرگ اجتماعی یعنی بیسواد ، فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی را صادر کرد.دربیانات حضرت امام خمینی ( ره) به موضوعاتی مانند سوادآموزی به عنوان تکلیف دینی وشرعی مطرح شد .بنده به شخصه تمام دغدغه ام دستوری بود که ایشان برای تلاش و تکاپو در امر سواد آموزی داشتند.
دربیانات رهبرمعظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه ای موضوعاتی مانند:سوادآموزی جهادی بلندمدت وآینده ساز؛یک جریان مهم فرهنگی؛سوادآموزی اتباع ومهاجرین خارجی؛آموزش زبان فارسی؛بودجه ریزان وبرنامه ریزان به سوادآموزی توجه وپشتیبانی کنند؛انسدادکامل مبادی بی سوادی؛ریشه کنی بی سواد ی از مقولات وشاخص های تحول درنظام آموزش وپرورش؛مشارکت وحمایت صداوسیماازسوادآموزی مطرح می شود.
معتقدم و باورم بود و هست که رهبر انقلاب، ولی زمان هستند،حکیم و مرجع تقلید وفقیه و امام و رهبر و دوستدارمردم هستند و انگیزه پیشرفت و استقلال و قوی شدن کشور هستند و باید با پیروی و اطاعت از فرامین و دستوراتشان خود را برای حضور در دولت کریمه حضرت امام زمان مهدی موعودعلیه السلام آماده سازیم.
تا به حال به چند نفر خواندن و نوشتن آموختهاید؟ چه حسی دارید از اینکه نقشی از رهایی از دنیای تاریک بیسوادی داشته اید.
حسابش از دستم در رفته ،بی شمارند ،خدا را شاکرم، البته به صورت غیرمستقیم حدود۳۲۰هزارنفردرزمان مسئولیت و مدیریت این جانب دردوره های آموزشی سوادآموزی وانتقال و تحکیم وتکمیلی ومقدماتی وپایانی آموزش دیده اند.
سواد آموزی در زندانها چقدر ضرورت دارد؟ در دوران مسئولیت چقدر به این مهم توجه داشتید.
بسیار با اهمیت و در اولویت بوده است ،شبانه روز برای سوادآموزی در زندان و حتی خانواده آنان پیگیر بودم و می گویم اگر در بیرون زندان یک نفر سوادآموزی و محض رضای خداوند داشته باشد از آمار زندانیان کاسته می شود.
و حال که به هر دلیل فردی در زندان بی سواد است و یا کم سواد؛ تکلیف ومسئولیت مابیشترمی شود و باید با آموزش و سوادهای مهارتی باعث افزایش دانایی و آگاهی آنان بشویم تا آزاد گردند و از زندان بی سوادی هم آزادشوند،البته بهتراست برای نظرسنجی وارزیابی برویدازمسئولان محترم زندان های قم پرسش کنید.
نظر، انتقاد و انتظاراتی که از سوادآموزان دارید؟
با انگیزه پیش بروند هیچ وقت برای شروع دیر نیست .
به عنوان یک روحانی، نقش روحانیت در امر سوادآموزی را بیان کنید.
از جمله کسانی که باید تبلیغ دین و آموزه های آن را برعهده داشته باشند روحانیت وحوزه های علمیه و مراکزتبلیغی هستند و سوادآموزی هم از تکالیف دینی وشرعی است و نقش روحانیت در امرسوادآموزی یک نقش ذاتی و الزامی است.
پیامبر خدا ،حضرت محمدصلی الله علیه وآله وارد مسجدشدند در یک مجلس درس و معارف دینی تعلیم می دادند و مجلس دیگر به دعا خواندن مشغول بودند
حضرت فرمودند: هر دو مجلس خوب و نیک است و نتیجه دارد ؛ جمعی خدا را می خوانند، و جمعی دیگر میآموزند و مطالب را به نادانان یاد میدهند و من برای تعلیم و یاد دادن فرستاده شدهام و نشستن درمجلس اول که تعلیم بود را ترجیح دادند.و یا درجنگ بدر شرط آزادی اسیران را آموختن سواد به مسلمانان دانستند.
بنابراین روحانیت که طبیب روح و جان ها است مقدمه آن آموزش سواد و تشویق مردم به علم آموزی است .و بایدمردم را به یادگیری علم و سواد و دانایی تشویق و ترغیب و دعوت کنند.
حوزه های علمیه خواهران وبرادران ؛سازمان تبلیغات اسلامی ؛دفترتبلیغات اسلامی وتمام مراکزتبلیغی حوزوی وغیرحوزوی بایدشناسایی ودعوت وتشویق وآموزش بی سوادان را جزئی از ماموریت هاورسالت های ذاتی خودبدانندوسهمشون راادا کنند.
حضرت امام خمینی ره با دستورتشکیل نهضت سوادآموزی وبا سخنرانی هایشان ودستورات و بیانات رهبرمعظم انقلاب اسلامی الگویی برای ورود روحانیت به میدان سوادآموزی هست.
شعر یا حرفی از بزرگان که موقع سختی برای نیاز به آرامش زمزمه کنید و به شما آرامش بدهد؟
با اذکار از جمله ذکر جلاله الله،صلوات،استغفرالله ربی واتوب الیه،دعای فرج ،سلام بر امام حسین علیه السلام ،رفتن به زیارت حضرت معصومه سلام الله علبها
و تلاوت قرآن کریم.
و حرف آخر
خدایاچنان کن سرانجام کار
تو خشنودباشی و مارستگار
دربرابر خدمتی که شهیدان و اولیای الهی به اسلام واحیای دین خدا و جامعه و مردم کردند؛اینجانب هیچ هیچ هستم ومدیون آنانم .
اللهم ارزقنی شفاعه الحسین یوم الورودوثبت لی قدم صدق عندک مع الحسین واصحاب الحسین.
از آموزش دهندگان،سوادآموزان و خانواده آنان و از یکایک همکارانم در عرصه سواد آموزی ، ازعلما و مراجع و امامان جمعه و جماعات،همسر و فرزندانم در همه این سال ها تشکر خالصانه دارم.