در دیار هگمتانه هوا از همان اوائل پاییز هزار رنگ رو به سردی می‌رود که گاهی اوقات در نیمه دوم آذر مردم بخاری را راه می‌اندازند و قدیمی‌تر‌ها هم طبق رسوم گذشته مشتاق برپایی کرسی هستند به طوری که در بعضی از خانه‌های مادربزرگ‌ها و پدر بزرگ‌ها کرسی هم موجب گرما بخشی خانه می‌شود و هم همه افراد یک خانواده را به دور هم جمع میکند و همان کرسی ساده گرما بخش دل‌ها می‌شود. گاهی هوا انقدر سرد می‌شود که در بعضی خانه‌ها با آنکه بخاری دارند کرسی هم می‌گذارند، زیرا داشتن کرسی از واجبات است و تا زیر کرسی نروند حسابی گرم نمی‌شوند.

و، اما اواخر پاییز که می‌رسد خانم خانه درفکر شب چله است ودست اندرکار تهیه خوراکی‌ها و شبچره می‌شود.

در شب چله، وقتی که تمام اهل خانه دور هم جمع می‌شوند مادر خانه کشمش، مویز، شانی، هندوانه، تخمه خربزه وهندوانه که به اینها آجیل شب چله می‌گویند می‌آورند وروی کرسی می‌گذارند و با یکدیگر گفت‌و‌گو می‌کنند فال حافظی می‌خوانند و پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها و یا پدر و مادر‌ها از خاطرات گذشته می‌گویند چنان غرق در رویا‌های گذشته می‌روند با آب و تاب تعریف می‌کنند گویی همچنان در همان لحظه هستند. بعضی‌ها که سنتی‌تر عمل می‌کنند اداب و رسوم‌ها رو هم اجرا می‌کنند 

فال سوزن

 وقتی خوردنی‌ها تمام شد یک تکه پارچه تازه وآب ندیده می‌آورند یک نفر زن مسن وبا کمال که شعر از حفظ دارد، شعری می‌خواند ودختر بچه کوچک ومعصومی روی همان پارچه سوزن میزند. حاضران مجلس دردل نیت می‌کنند. خواندن هر شعر که تمام شده در هر محلی که دختر سوزن زده (البته دیگران محل سوزن زدن‌ها را نبایند ببینند) مخصوص یک شعر است وهر کسی هر نیتی دارد یکی از آنها را که مخصوص یک شعری است انتخاب وشعر را جواب نیت خود می‌داند. این شعر‌ها که می‌آوریم نمونه‌ای از اشعاری است که برای فال سوزن می‌خوانند:

بالای کوچه پسندت کردم‌ای گل کوتاه بودی بلندت کردم‌ای گل ترش بودی مثل آبلیمو به مثل خرده قندت کردم‌ای گل
سحر صبحی برفتم دیدن گل بدیدم جفت بلبل شاخه گل زبان زرگری می‌خواند ومیگفت خدا تا کی کنم صبر وتحمل؟
در بعضی از خانواده‌ها رسم است شب چله بیشتر در خانه بزرگ خانواده جمع می‌شوند، البته هر کس مقداری شبچره و میوه و سایر مایحتاج شب چله را با خود می‌آورد.
تمام میوه‌ها وخوراکی‌های زمستانی به علاوه هندوانه وقوت خضر نبی خورده می‌شود.
ناگفته نماند شب چله شام خاصی ندارد.

انار و به برای شب چله می‌گذارند که از قدیم گفته‌اند «سیب سردی، انار نامردی، به به دستم بده اگر مردی» انار را یا دان می‌کنند یا بیشتر نصف کرده ودر ظرف می‌چینند. خلاصه همه میوه‌های زمستانی را روی کرسی یا وسط اتاق چیده، دست نمی‌زنند تا مردخانه یا بزرگترخانواده بیاید 

چله‌ای داماد برای عروس در شب یلدا

فرستادن شب چله‌ای برای عروس عقد کرده از دیگر رسومات همدانی‌هاست به طوری که خانواده شوهر وظیفه دارد برای عروس خود شب چله‌ای بفرستند، خانواده شوهر خنچه‌ای از خوراکی‌های شب یلدا به همراه هدیه‌ای برای عروس را برای خانواده دختر می‌فرستند و خانواده عروس هم متقابلاً هدیه‌ای را برای داماد می‌فرستند.

همدان یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های است که برای هر ایامی سنت‌های خاص ومخصوص به خود دارد که شب یلدا هم یکی از این سنت‌های ماندگار است باید گفت شاید دیگر بدلیل مدرن شدن دنیا وسبک زندگی جدید در خانواده‌ها این سنت انجام نشود، اما برگزاری جشن شادی برگرفته از این آیین هنوزم در بین مردم وجود دارد.

منبع: صدا و سیما