باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - رحمانی معاون گروه نظام‌های فنی- اجرایی دفتر توسعه نظام‌های فنی بهره‌برداری و دیسپچینگ برق آبی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: موضوع فرونشست به عنوان یکی از بحران‌های جدی محیط زیستی در ایران مطرح بوده و وخامت روزافزون این بحران، نگرانی‌های جدی را به وجود آورده است. عامل اصلی شکل گیری این رخداد در ایران، برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها است که سبب افت سطح آب زیرزمینی و به دنبال آن فرونشست زمین می‌گردد.

بخش کشاورزی بیشترین برداشت از آب زيرزمينی کشور را دارد

او افزود: با توجه به این موضوع، مهمترین روش برای مقابله با فرونشست زمین، کنترل برداشت آب زیرزمینی از آبخوان‌ها و جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی است. بیشترین سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی کشور نزدیک به ۸۵ درصد مربوط به بخش کشاورزی است و سهم برداشت برای مصارف شرب و صنعت نیز در مجموع ۱۵ درصد است. به این ترتیب برای کنترل افت سطح آب زیرزمینی و جلوگیری از رخداد فرونشست، کنترل برداشت آب زیرزمینی توسط بخش کشاورزی (به عنوان مهمترین برداشت کننده از منابع آب زیرزمینی) از اهمیت اساسی برخوردار است. 

این مقام مسئول گفت: میزان فعلی آب مصرفی کشاورزی در کشور در حدود ۸۱ میلیارد متر مکعب است که بر اساس برنامه ۵ ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، این مقدار در پایان برنامه هفتم باید به حدود ۶۵ میلیارد متر مکعب در سال کاهش یابد که بخش عمده این صرفه جویی باید از طریق کاهش برداشت آب زیرزمینی برای مصرف کشاورزی حاصل گردد. بدیهی است که با این کاهش برداشت ۱۶ میلیارد مترمکعبی برای مصرف کشاورزی، گامی اساسی در متوقف کردن روند افت آب زیرزمینی و به تبع آن، کاهش و کنترل فرونشست در کشور برداشته خواهد شد. با این حال گفتنی است که رسیدن به این کاهش برداشت، مستلزم همکاری کلیه دستگاه‌های ذیربط (به خصوص وزارت جهاد کشاورزی) و نیز آحاد جامعه (به‌ویژه جامعه محترم کشاورزان) است. در این زمینه، توجه به موضوعاتی نظیر افزایش راندمان مصرف آب کشاورزی و نیز ایجاد معیشت جایگزین برای کشاورزانی که منابع آب خود را از دست داده‌اند، از اهمیت فراوان برخوردار است.

نصب کنتور هوشمند حجمی بر روی حدود ۹۶ هزار حلقه چاه مجاز کشاورزی

او افزود: قابل تاکید است که وزارت نیرو در قالب طرح احیا و تعادل بخشی آبخوان‌ها (مصوب شورای عالی آب) و نیز به عنوان یکی از دستگاه‌های عضو کارگروه ملی سازگاری با کم آبی (مصوب هیئت وزیران)، برنامه‌های متعددی را در خصوص کنترل و مدیریت برداشت از منابع آب زیرزمینی انجام داده که از جمله مهمترین این برنامه‌ها می‌توان به انسداد چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور‌های هوشمند حجمی بر روی چاه‌های مجاز، تشکیل و تجهیز گروه‌های حفاظت و نظارت منابع آب و نیز اصلاح و تعدیل پروانه بهره برداری چاه‌های مجاز اشاره نمود. در این زمینه، تاکنون حدود ۱۳۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز، پر و مسلوب المنفعه شده است که باعث جلوگیری از برداشت غیرمجاز سالانه ۳/۳ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی می‌شود. همچنین نصب کنتور هوشمند حجمی بر روی حدود ۹۶ هزار حلقه چاه مجاز کشاورزی نیز تاکنون باعث جلوگیری از اضافه برداشت حدود ۰/۸ میلیارد متر مکعب آب زیرزمینی شده است. 

رحمانی در پایان اظهار کرد: در صورت همراهی مردمی و همکاری دستگاه‌های حاکمیتی با برنامه‌های وزارت نیرو در طرح احیا و تعادل بخشی آبخوان‌ها، امکان کنترل افت سطح آب زیرزمینی و تعادل بخشی اکثر آبخوان‌های کشور تا پایان برنامه هفتم پیشرفت وجود خواهد داشت که این مساله، نقشی کلیدی در کنترل فرونشست در دشت‌های کشور ایفا می‌کند.