باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی - دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در نشست نخستین همایش ملی حکمرانی و نظام حکمرانی فرهنگی، ضمن تأکید بر لزوم مشارکت نخبگان در فرایند حکمرانی، به تفاوت‌های بنیادین بین حکومت‌داری و حکمرانی در حوزه علم و فرهنگ پرداخت. وی از تدوین اسناد ملی نظیر سند موسیقی و صنایع دستی با مشارکت گسترده نخبگان خبر داد. 

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نشست نخستین همایش ملی حکمرانی و نظام حکمرانی فرهنگی که در فرهنگستان هنر برگزار شد، با قدردانی از برگزارکنندگان این رویداد، بر اهمیت گفتمان‌سازی در حوزه علم و فرهنگ تأکید کرد. وی در این نشست اظهار داشت: «در گام دوم شورا، هدف اصلی ما حرکت از حکومت‌داری علم و فرهنگ به حکمرانی علم و فرهنگ است.» 

وی با توضیح تفاوت میان حکومت‌داری و حکمرانی افزود: «در حکومت‌داری، تصمیم‌ها عموماً توسط مدیران یا گروه‌های کوچک اتخاذ می‌شود، اما در حکمرانی، نخبگان و مردم به‌عنوان ارکان اصلی در فرایند تصمیم‌سازی و اجرا مشارکت دارند. رهبر معظم انقلاب نیز در بیانیه گام دوم انقلاب، بر حکمرانی مردمی تأکید کرده‌اند که محور آن، خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی است.» 

خسروپناه با اشاره به تجربیات گذشته در حوزه مدیریت فرهنگی، مدل‌های کنونی را ناکافی دانست و گفت: «چه در دولت‌های اصولگرا و چه اصلاح‌طلب، تصمیم‌گیری‌ها اغلب در دایره محدود مدیران و ذی‌نفعان اقتصادی متمرکز است، در حالی که حکمرانی مطلوب نیازمند مشارکت گسترده دانشمندان و نخبگان است.» 

وی با انتقاد از ساختار‌های آموزشی و پژوهشی موجود بیان کرد: «برای مثال، در حوزه هنر، ما هنوز برنامه‌های دکتری تخصصی برای رشته‌های اصیل ایرانی، نظیر خوشنویسی، نداریم. دانشجویان علاقه‌مند مجبورند به کشور‌های دیگر، نظیر ترکیه، مراجعه کنند که این امر موجب خروج ارز و بهره‌برداری دیگران از سرمایه‌های فرهنگی ما می‌شود.» 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین به ضرورت نیازسنجی و رصد مسائل فرهنگی اشاره کرد و گفت: «حکمرانی علم و فرهنگ باید نیاز‌های واقعی جامعه را شناسایی کند. در تدوین اسنادی مانند سند موسیقی و صنایع دستی، هزاران نخبه و فعال حوزه مشارکت داشته‌اند. این نوع همکاری‌ها باید گسترش یابد تا بتوانیم ادعا کنیم که به حکمرانی علم و فرهنگ دست یافته‌ایم.»

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این نشست، با اشاره به اهمیت فرهنگ در مقابله با معضلات اقتصادی، از ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی و علمی برای مبارزه مؤثر با قاچاق کالا و ارز سخن گفت. 

دکتر رشیدیان، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در ابتدای سخنان خود ضمن تبریک چهلمین سالگرد تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، به نقش بی‌بدیل این شورا در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور اشاره کرد و گفت: «شورای عالی انقلاب فرهنگی از همان ابتدا محوریت فرهنگ را در سیاست‌های کلان کشور مورد توجه قرار داد و نشان داد که انقلاب اسلامی، انقلابی مبتنی بر تفکر دینی و فرهنگی است.» 

وی با یادآوری حکم تاریخی امام خمینی (ره) در خصوص انقلاب فرهنگی، افزود: «این حکم تاریخی که در راستای تأمین امنیت و جایگاه دانشگاه‌ها و فرهنگ کشور اسلامی صادر شد، زمینه‌ساز تأسیس شورایی شد که طی دهه‌ها منشاء تحولات مثبت در نظام علمی و فرهنگی کشور بوده است.» 

رشیدیان با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری در خصوص اولویت‌های کشور، خاطرنشان کرد: «رهبر انقلاب در سخنان اخیر خود بر اهمیت مسائل اقتصادی و فرهنگی تأکید کردند و تصریح داشتند که این دو حوزه باید در دستور کار جدی مسئولان قرار گیرد.» 

وی همچنین تصریح کرد: «در مبارزه با فساد اقتصادی، نمی‌توان تنها به اقدامات قضایی و انتظامی تکیه کرد. مبارزه مؤثر با قاچاق کالا و ارز نیازمند پیوست‌های فرهنگی و همراهی مردم است.» 

همکاری شورا و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از ارتباط نزدیک این ستاد با شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد و گفت: «مصوبه شماره ۸۰۷ شورا در سال ۱۳۹۷، با تأکید بر دو بخش فرهنگی و علمی، زمینه‌ای برای مشارکت ۱۶ دستگاه و سازمان در مبارزه با قاچاق کالا و ارز فراهم کرده است.» 

وی با انتقاد از برخی نواقص در اجرای این مصوبه، افزود: «اگر برخی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها مانند وزارت میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی و سازمان بهره‌وری ملی به این مصوبه اضافه می‌شدند، قطعاً کاربری و تأثیرگذاری آن افزایش می‌یافت.» 

رشیدیان با اشاره به تجربه‌های مختلف در مبارزه با قاچاق کالا گفت: «برخورد‌های انتظامی و قضایی، تنها راه‌حل‌های کوتاه‌مدت هستند. برای مبارزه‌ای اساسی و ماندگار، باید فرهنگ‌سازی را در اولویت قرار دهیم و مردم را با خود همراه کنیم.» 

وی تأکید کرد: «تا زمانی که مردم متوجه آسیب‌های ورود کالای قاچاق به اقتصاد کشور و تولید داخلی نشوند، نمی‌توان به موفقیت پایدار دست یافت. مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند در این زمینه نقش مؤثری ایفا کنند.» 

رشیدیان در پایان سخنان خود به برخی راهکار‌ها برای مقابله با قاچاق کالا و ارز اشاره کرد: 

- طراحی برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای ارتقای آگاهی عمومی. 

- گسترش فعالیت‌های پژوهشی و حمایت از پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی مرتبط با اقتصاد سالم. 

- استفاده از ظرفیت‌های علمی و تجربی دانشگاه‌ها برای ارتقای کیفیت تولید داخلی. 

- تقویت ارتباط میان نهاد‌های علمی، فرهنگی و دستگاه‌های اجرایی برای ایجاد هماهنگی بیشتر. 

وی ابراز امیدواری کرد که در دولت چهاردهم، با تقویت مشارکت مردمی و استفاده از ظرفیت نخبگان، زمینه‌های مقابله مؤثرتر با قاچاق کالا و ارز فراهم شود.

در پایان این نشست، از برش استانی نقشه مهندسی فرهنگی کشور با همکاری سه استان رونمایی شد. همچنین، از خانواده‌های معظم شهدا تقدیر به عمل آمد.