قدک بافی از شاخه‌های نساجی سنتی منسوخ شده در گیلان است که اکنون جز تعدادی معدود در شلوار پهلوانان کشتی گیله مردی روستا‌ها دیگر نشانی از آن نیست.

مائده طورچی، کارشناس صنایع دستی، بازاریابی و صادرات معاونت صنایع دستی و هنر‌های سنتی استان گیلان در یادداشتی نوشت: «قدک»، پارچه دستبافتی بود که در قدیم همچون چادر شب با دستگاه پاچال بافته می‌شد و به دلیل تراکم بافت بسیار بالا و فشرده، پارچه‌ای بسیار محکم و زمخت به شمار می‌آمد.

بر اساس شواهد باستان شناسی، تاریخچه «قدک بافی» از چادر شب بافی جدا نبوده و قدمت آن به هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد.

لباس اصلی مردان روستا در گذشته «قدک» بود؛ خصوصا باغداران که برای محافظت از تیغ درختان و چوپانان به خاطر ضخیم و محکم بودن این پارچه از آن به عنوان شلوار استفاده زیادی می‌کردند، در کشتی گیله مردی نیز، مردان کشتی‌گیر روستا شلوار قدک را به تن می‌کردند، به علاوه از این پارچه به عنوان رخت و لباس دامادی (کت، شلوار و جلیقه) نیز استفاده می‌شد.

شلوار قدک پهلوانی کشتی گیله مردی بر پای پهلوان ایرج که از پدربزرگش پهلوان یوسف نظردخت به او رسید، اکنون در موزه مردم‌شناسی روستای جهانی قاسم آباد نگهداری می‌شود.

قدک بافی، رشته منسوخ شده صنایع دستی گیلان

شلوار قدک متعلق به این کشتی گیر گیله مردی روستای قاسم آباد مربوط به ۱۰۰ سال پیش است که خواهرش «کلثوم خانم اصفیا» با نقوش سنتی آن را گلدوزی کرد. 

این شلوار برای عموم از ابریشم‌های نامرغوب که به آن «کچ» می‌گفتند و همچنین از پنبه‌ای مخصوص که به آن پنبه آمریکایی می‌گفتند بعد از چله کشی بافته می‌شد و از دوران صفویه که استفاده از ابریشم در نساجی سنتی گیلان به اوج رسید، برای رخت و لباس دامادی و افرادی که از شرایط مالی خوبی برخوردار بودند با ابریشم خود رنگ بافته می‌شد. سپس به استاد حسین نامی معروف به «حسین رنگرز» روستای قاسم آباد می‌دادند تا آن را برایشان مشکی رنگ کند و یا با نیل به رنگ آبی نیلی درآورد. 

قدک بافی، رشته منسوخ شده صنایع دستی گیلان

قدک دستبافته‌ای پنبه‌ای است که با دستگاه چهار وردی بافته و برای دوخت لباس استفاده می‌شد. چله کشی قدک همانند چادر شب بوده و فرقی با آن ندارد، ولی در بافت پارچه چادرشب دو وردی بوده و قدک چهار وردی و در هنگام بافت قدک، طرحی از خود پارچه به صورت زیگزاگ به وجود می‌آمد، بافت آن نسبت به چادر شب دشوارتر است و تمرکز و زمان بیشتری را می‌طلبید.

با ورود شلوار‌های جین به روستا و همچنین بافت سخت و زمان‌بر پارچه قدک، به تدریج زمینه برای جایگزینی البسه ماشینی به جای شلوار‌ها و لباس‌های دستبافت به وجود آمد.

این نساجی سنتی متأسفانه به مرور زمان رو به زوال رفت و جزء رشته‌های منسوخ شده صنایع دستی قرار گرفت و اکنون به جز تعداد معدودی شلوار قدک که مربوط به پهلوانان کشتی گیله مردی روستا است، دیگر نشانی از آن نمی‌بینیم.

دوره آموزشی قدک بافی

در بهار سال ۱۴۰۳ دوره آموزشی قدک بافی توسط معاونت صنایع دستی استان گیلان در روستای جهانی قاسم‌آباد شهرستان رودسر برگزار شد و ۱۹ نفر از چادرشب‌بافان مشتاق در آن شرکت کردند.

این کارشناس صنایع دستی گیلان در پایان اظهار امیدواری کرد با دریافت کد رشته قدک بافی از وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این نساجی زیبای سنتی مجددا احیا و زنده شود.

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.