از زمان آغاز جنگ نسل‌کشی اسرائیل در نوار غزه تاکنون، این رژیم تلاش کرده، به هر طریق ممکن پای سوریه را به جنگ باز کند. این تلاش‌ها که در قالب حمله به اهدافی از دیرالزور در شرق سوریه گرفته تا لاذقیه در غرب این کشور و از منطقه مصیاف در حومه حماه گرفته تا جنوب آن انجام شده، تاکنون با «صبر راهبردی» سوریه و متحدینش همراه بوده است.

برخی این صبر را نشانه ضعف دمشق می‌دانند، اما حقیقت امر این است که سوریه به عنوان یکی از مهم‌ترین حلقه‌های محور مقاومت در این جنگ وظیفه بسیار مهم‌تری ایفا می‌کند که در قبال آن خویشتنداری در برابر این حملات را به امری ضروری تبدیل می‌کند.

رسانه‌های عبری زبان نه تنها به شکست تل‌اویو در تحریک دمشق به پاسخگویی به حملاتش اذعان می‌کنند، بلکه از شکست تلاش‌های دیپلماتیک منطقه‌ای به ویژه تلاش‌های اماراتی - سعودی برای فریب «اسد» و جدا کردن او از محور مقاومت نیز خبر می‌دهند.

شکست در دو عرصه میدانی و دیپلماتیک ارتش اسرائیل را به تحرکاتی زمینی در مرز‌های جولان اشغالی از سمت استان «قنیطره» در جنوب سوریه واداشته که آخرین آن به ۲۱ سپتامبر گذشته باز می‌گردد که طی آن ارتش اسرائیل اقدام به حفاری‌هایی به طول ۲۰۰ متر در آن سوی شهرک مرزی «جباتا الخشب» در حومه قنیطره در جنوب سوریه کرده است. 

این درحالی است که رسانه‌های عبری و برخی رسانه‌های منطقه‌ای این تحرکات به داخل مناطقی در سوریه نسبت داده‌اند، اما دمشق ضمن رد این اظهارات، آنها را ادعا‌هایی تحریک‌آمیز با هدف باز کردن پای سوریه به جنگ و باز کردن جبهه جولان اشغالی دانسته است.

منطقه حائل اسرائیل
در ۳۱ مه مه ۱۹۷۴، توافقی بین طرف‌های اسرائیلی و سوری، تحت نظارت سازمان ملل متحد، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی سابق منعقد شد که بر اساس آن یک خط جداکننده یا حائل بین دمشق و تل‌آویو در جنوب سوریه ایجاد شود که بعد‌ها به خط «یوندوف» (UNDOF) و به عنوان اجرای قطعنامه ۳۵۰ شورای امنیت معروف شد.

خط «یوندوف» در مجاورت شهرک جباتا الخشب در استان قنیطره قرار دارد و اراضی سوریه در شرق و سرزمین‌های اشغالی در غرب آن قرار دارد و از زمان تعیین آن تا سال ۲۰۲۲ شاهد هیچگونه تحرکاتی از سوی اسرائیل نبوده است.

تحرکات اسرائیل در این خط به بعد از جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ و ظهور گروه‌های تروریستی تکفیری باز می‌گردد که در صدد تکه تکه سوریه، به ویژه سال ۲۰۱۷ باز می‌گردد.

در طول این سال‌ها اسرائیل به بهانه اینکه حضور مستشاران ایرانی و گروه‌های مورد حمایت ایران در آن سوی مرز‌های سرزمین‌های اشغالی را تاب نمی‌آورد، تحرکاتی را در قالب حملات موشکی و راکتی به جنوب سوریه و حمایت لجستیکی و تسلیحاتی از گروه‌های تروریستی در جنوب سوریه آغاز کرد.

حضور «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر وقت اسرائیل بر بالین تروریست‌های مجروح شده در درگیری‌های سوریه و درمان دستکم ۷۰۰ تروریست در بیمارستان‌های رژیم صهیونیستی اوج این حمایت‌ها محسوب می‌شود.

شکست طرح تقسیم سوریه با استفاده ابزاری از گروه‌های تروریستی و کابوس محور مقاومت که تهدیدی وجودی برای اسرائیل ایجاد می‌کند، به ویژه نقش پر رنگ سوریه در این محور، در قالب پل ارتباط بین تهران و بیروت، باعث شد تا اسرائیل در سال ۲۰۲۲ به فکر ایجاد منطقه‌ای حائل در جنوب سوریه بیفتد که به طرح «سوفا ۵۳» معروف شد.

سوفا ۵۳
بر اساس این طرح اسرائیل سعی دارد تا از قنیطره در مرز شرقی سرزمین‌های اشغالی تا البعث، خان ارنبه، جبتا الخشاب و بیت جن و از آنجا تا منطقه هرمون در نزدیکی دمشق کمربندی امنیتی به عرض ۱۰۰ متر تا یک کیلومتر ایجاد کند.

از زمان تصویب این طرح در سال ۲۰۲۲ تا پیش از آغاز عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ منابع عبری همواره تلاش کرده بودند، نامی از این طرح نبرند و اطلاعاتی درباره آن ارائه ندهند. 

حالا بعد از دو سال اسرائیل از ژانویه ۲۰۲۴ تحرکات جدیدی را در جنوب سوریه با هدف اجرای این طرح آغاز کرده است. دمشق که با توجه به شرایط حساس محور مقاومت تلاش می‌کند، از هرگونه رویارویی مستقیم با اسرائیل اجتناب کند، روس‌ها را مأمور نظارت بر مرز‌های جنوبی سوریه و تحرکات اسرائیل در این منطقه کرده است.

به همین منظور ارتش روسیه علاوه بر نقاط نظامی گذشته، ۱۲ نقطه نظامی جدید در روستا‌ها و شهرک‌های مرزی قحطانیه، بئر عجم، بریقه، کودنا، الملعقه، الرفید و غدیر البستان در غرب استان قنیطره دایر کرده تا تحرکات ارتش اسرائیل را زیر نظر داشته باشد. برخی حضور روس‌ها در جنوب سوریه را با توافق پشت پرده مسکو با تل‌اویو گره زده و مدعی شده‌اند، در این زمینه مسکو منافع اسرائیل در جنوب سوریه را در نظر خواهد گرفت، نه محور مقاومت.

اما ناظران این اظهارات را در حد ادعا دانسته به مواضع ۵ سال گذشته روس‌ها در قبال آمریکا و اسرائیل به ویژه در طول جنگ سوریه استناد کرده و این آنها را ادعا‌هایی بی‌پایه و اساس می‌خوانند.

آنها همچنین به موضع‌گیری‌های تل‌آویو در قبال جنگ روس‌ها در اکراین اشاره و تأکید می‌کنند، سال‌هاست، ماه عسل روس‌ها و صهیونیست‌ها به پایان رسیده است.

آنان بر این باورند، منافع روسیه در منطقه و همکاری با ایران بسیار بالاتر و بیشتر از منافع منطقه‌ای اسرائیل و آمریکاست، لذا چنین اظهاراتی را بی‌پایه و اساس و تحریک‌آمیز می‌دانند.

اهداف سوفا ۵۳
طرح سوفا ۵۳ دو کارکرد اصلی برای اسرائیل خواهد داشت. کارکرد اول؛ ایجاد منطقه‌ای حائل کاملا اسرائیلی به جز منطقه حائل ایجاد شده توسط سازمان ملل است که نیرو‌های چندملیتی این سازمان در آن مستقر هستند. هدف از این اقدام دور کردن هرگونه خطر کنونی و آینده‌ای ایران و گروه‌های مورد حمایت تهران از جولان اشغالی است.

کارکرد دوم؛ دور زدن مرز‌های غربی لبنان که با سوریه دارای مرز‌های مشترک است. این کارکرد درحال حاضر با توجه به تجاوز زمینی این رژیم در جنوب لبنان و درگیری با حزب‌الله بیشتر مد نظر تل‌اویو است.

اسرائیل تلاش دارد، با ایجاد این گذرگاه نظامی به طول ۷ کیلومتر از یک‌سو، ارتباط حزب‌الله با سوریه و تهران و همچنین، بقاع لبنان را از جنوب این کشور قطع کند و مانع رسیدن هرگونه کمک به حزب‌الله شود.

قرار است، این قطع ارتباط با کمک گروه‌های تروریستی در شرق و جنوب سوریه انجام شود و این گروه‌ها به اسرائیل در محقق کردن هدف جدا کردن جبهه لبنان از جبهه غزه و دستیابی به آتش‌بس مورد نظر با حزب‌الله کمک کنند.

همچنین، قرار است، گروه‌های تروریستی در سوریه از نیروی زمینی اسرائیل در جبهه شمالی پشتیبانی کنند و راه را برای پیشروی نیرو‌های زرهی تیب ۲۱۰ و ۳۷ ارتش اسرائیل برای دور زدن جبل الشیخ و اجتناب از کمین‌های رزمندگان حزب‌الله در جنوب لبنان باز کنند.

آنچه به آن اشاره شد، اهدافی روی کاغذ است که بسیاری از ناظران تحقق آنها را برای اسرائیل دور از انتظار و حتی غیرممکن می‌دانند. به اعتقاد آنان هرگونه تحرک اسرائیل در این منطقه به معنای گشودن جبهه جدید در برابر اسراییل است که نه تنها پای گروه‌های تروریستی را به جبهه باز خواهد کرد، آمریکا را نیز وادار به ورود به میدان سوریه خواهد کرد.

با توجه به سیاست‌های نگاه به داخل ترامپ و هزینه‌های سنگینی که جنگ غزه روی دست آمریکایی‌ها گذاشته، بدون اینکه تاکنون سودی برای آمریکا به همراه داشته باشد، بعید است، فرد منفعتی، چون ترامپ راضی به گشودن چنین جبهه‌ای شود.

از سوی دیگر، نباید حضور گروه‌های مقاومت در سوریه را نادیده گرفت که در قبال این تحرکات دست بسته نخواهد ماند. اسرائیل باید بداند، بیش از آنکه این رژیم خواهان گشودن جبهه سوریه با هدف به زانو درآوردن حزب‌الله باشد، گروه‌های مقاومت برای رویارو شدن با این رژیم بی‌تاب هستند.

منبع: فارس