برنامه امواج شبهه در گفتگو با دکتر علیرضا داودی (کارشناس و تحلیل گر ارشد رسانه) و دکتر تهمینه بختیاری (کارشناس مسائل رسانه و بین الملل) به مناسبت ۱۳ آبان روز دانش آموز و مبارزه با استکبار جهانی به ابعاد مختلف این موضوع پرداخت. 

اگر امروز شاهد هستیم که مرگ بر آمریکایی که سال‌ها پیش امام خمینی (ره) فرمودند امروز در سراسر جهان، با ادبیات‌های مختلف شنیده می‌شود، به فرموده مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) به دلیل این است که ملت ایران در میان ملت‌های منطقه و چه بسا در میان ملت‌های جهان عزیز هستند. 

امروز گفتمان آزادگان جهان پیرامون گفتمان مقاومت علیه باطل شکل می‌گیرد ولی باید حواسمان به رسانه‌ها بویژه رسانه‌های فارسی زبان بیگانه باشد که هر زمان رژیم صهیونیستی شیطان بزرگ در محاق می‌رود و در بن بست شکست‌های متنوع و متعدد گرفتار می‌شود، سعی می‌کنند تا در رسانه دستاوردسازی کنند. 

پایه و مفهوم رسانه‌های بیگانه استعمار و استکبار است

محمدرضا اشراقی – کارشناس مجری: استکبار و استعمار در رسانه این روز‌ها به چه معناست؟ 

داودی کارشناس و تحلیل گر ارشد رسانه در پاسخ به این سوال گفت: پایه و اساس این رسانه مفهومی تحت عنوان استعمار و استکبار است و مصادیق آن پروژه‌هایی است که از این مصدر منتشر می‌شود.

وی افزود: وقتی می‌گوییم بی بی سی فارسی یعنی قریب به دو قرن استعماری که حداقل آن بالغ بر ۱۰۰ میلیون کشته بر دست بشریت گذاشته است. به عصر حاضر که می‌رسیم، اگر بگوییم بی بی سی فارغ از اینکه عربی، انگلیسی و یا فارسی باشد، در واقع منظور بی بی سی ورد است و یعنی یادمان باشد جنایات کمپانی هند شرقی، یعنی ۹ میلیون کشته در ایران بواسطه اقدامات انگلیس، یعنی یادمان باشد که مشارکت در به شهادت رساندن بیش از ۵۰ هزار شهید در غزه و لبنان. 

بنابراین؛ یادمان باشد بی بی سی و استعمار دو مفهوم قرینه معنایی نیستد، بلکه بی بی سی بن‌مایه استعمار است و محتوایی که تولید می‌کند، افعالی است که صرف می‌کند. وقتی صحبت از صدای آمریکا، فاکس نیوز، سی ان ان و یا اینترنشنال می‌شود یعنی یادمان باشد که قریب به بیش از یک قرن استکبار. یعنی وارد مفاهیمی شده ایم که تعریف بن مایه تبدیل استعمار به گذرواژه‌های بین‌الملل جدید، استکبار می‌شود که در اینجا مصداق عینی آن، آمریکاست. 

داودی اضافه کرد: ورودیه‌ استکباری آمریکا، ورودیه‌ی استعماری انگلیس است. به همین دلیل اینترنشنال که آمریکایی، انگلیسی و سعودی است، در مواجه با بی بی سی که اختصاصا انگلیسی و یا صدای آمریکایی که اختصاصا آمریکایی است، دقیقا گذرواژه‌های ورودی هستند. قدرت شرح و بسط ندارد، اما قدرت ورود و ساخت درون پایه دارد. بنابراین؛ وقتی صحبت از رابطه استعمار و استکبار در رسانه می‌کنیم، در واقع یعنی حافظ و سپر طلایی همدیگر در خروج از بن بست و گسترش محتوایی و معنایی.

 به همین دلیل زمانی که صحبت از نفی بی بی سی، اینترنشنال، صدای آمریکا و رادیو فردا می‌شود، منظور صرفا نفی دیوایس به معنی سخت افزار و نرم افزار نیست. بلکه بیشتر به دنبال اقدام مغز افزاری هستیم که تبدیل به پیام برای رسیدن به مخاطب می‌شود. 

این کارشناس همچنین گفت: در مسئله استعمار و استکبار اجزاء جدای از هم نداریم و همه یک فرآیند را تشکیل می‌دهند که نهایتا منتج به مسئله‌ای تحت عنوان حفظ ارزش افزوده استکبار و استعمار در حوزه رسانه به مثابه یک ابزار امروزی می‌شود.

مهندسی افکار عمومی به جای مدیریت افکار عمومی!

اشراقی – کارشناس مجری: ذهن‌ها باید واجد چه مولفه‌هایی باشند تا به راحتی به استعمار گرفته نشوند؟ 

داودی بیان کرد: اکنون دیگر در مرحله‌ای نیستند که ذهن‌ها را به استعمار بگیرند، بلکه اکنون در مرحله‌ای هستند که سعی دارند تا تعیین کننده پیام‌ها باشند تا ذهن مخاطب در مسیر استعضاف قرار بگیرد. 

وی به پیچیدگی موضوع اشاره کرد و گفت: از نیمه دوم دهه ۹۰، کارکرد رسانه‌های بیگانه تغییر یافته است و به جای مزدوری و پیمان کاری به محاصره و قرار دادن در مشت سوییچ کرده است. به این معنا که رسانه بیگانه در دو قالب حجم انبوه و مهندسی شده پیام خود را تولید می‌کند و به نوع مخاطب کاری ندارد. اکنون بی بی سی به جای مدیریت افکار عمومی به مهندسی و راهبری آن می‌پردازد. 

استعماری‌ترین نوع رفتار یک رسانه را می‌توان در بی بی سی یافت

داودی با بیان اینکه اکنون دیگر جغرافیا معنا ندارد، گفت: بی بی سی فارسی بعد از ماجرای فتنه سال ۸۸، تمام ارکان رسمی خود را در ایران از دست داد. به همین دلیل به سراغ ارکان غیررسمی یا نیمه رسمی خود رفت. بحث تبدیل شهروند - خبرنگار به گزارشگر من و تو دقیقا به همین معناست. یعنی از مرحله مدیریت وارد مرحله مهندسی شدن. بنابراین؛ به تولید محتوا می‌پردازد و ذیل تولید محتوا، طبقه مخاطبین را رج می‌زند و منتظر می‌ماند که مخاطب نه فقط در یک پیام بلکه در پیام‌های مشابه، رفتاری مشابه بروز دهد. خطرناک‌ترین آن اینجاست که ما در پروژه مدیریت افکار تا نیمه دوم دهه ۹۰ و علی الخصوص تا سال ۱۴۰۰، بی بی سی از مخاطب عام من استفاده می‌کرد، اما اکنون به نقطه‌ای رسیده که حتی رسانه‌های داخلی ما نیز بخشی از مخاطبین بی بی سی می‌شوند و به تولید پیام مانند بی بی سی می‌پردازد و یا حتی مانند او فکر می‌کند و در محتوا شبکه بندی ایجاد می‌کند. می‌توان گفت که این استعماری‌ترین نوع رفتار یک رسانه است. به این دلیل که محتوا را به یک زندان کاملا شیک و سه بعدی برای مخاطب تبدیل می‌کند. نمونه واضح آن اثری است که بر رسانه‌های داخلی ما داشته است که ما بعد از یکسال و یکماه بعد از عملیات طوفان الاقصی هنوز تکلیف سه مفهوم مظلوم، مظلوم مقتدر و مظلوم مقتدر پایدار را در شیفت پارادایم‌هایی که برای مخاطب می‌کند، روشن کنیم. در اینجا رسانه بیگانه یک زندان سه بعدی مفهومی ایجاد می‌کند که حتی من و شمای رسانه‌ای هم یادمان برود که برای مردم بیشتر از آنکه از خسارت‌های خود بگوییم باید از خسارت‌های وارده به رژیم بگوییم. این در حالی است که حیات استعمار و استکبار در کاهش نسبت به آگاهی در خصوص خسارت‌های وارد شده به خودش است.

رسانه‌های بیگانه از تحلیل میدان عاجز شده‌اند

وی افزود: یک نکته را فراموش نکنیم، رسانه‌های بیگانه به دلیل اینکه رسانه‌های تابع سیاست گذاری هستند و امکان خدشه در آن ندارد، باید تمامی دستور‌ها را انجام دهند. رسانه‌های بیگانه آنجا به مشکل برمی‌خورند که از تحلیل میدان عاجز می‌شوند یا کاملا مخالف یا مغایر پیش‌بینی آنها حرکت می‌کند. آنجاست که رسانه‌های بیگانه مجبور می‌شوند، به جای استفاده از اخبار واقعی به اخبار جعلی بپردازد. 

رسانه‌های بیگانه، موقعیت کنونی خود را باور ندارند!

این کارشناس در ادامه گفت: رسانه‌های بیگانه نیز از یک مرحله‌ای به بعد دچار کشسانی محتوا می‌شوند و آنجاست که کنترل از دست آنها خارج می‌شود. این کشسانی محتوا، دست افرادی مانند منشه امیر، علیرضا نوری زاده، مهدی خلجی و... می‌افتد که حافظه تاریخی اشباع شده‌ی تسلطی و قدمت محتوایی در رسانه دارند و بزرگ شدن این مکتب هستند. وقتی که میدان امکان انعقاد قرارداد محتوایی با رسانه را ندارد و از طرفی کاهنده نیز شده است، رسانه مجبور می‌شود ببافد و آنجاست که کم آوردن آن مشخص می‌شود. در اصل برای آنها قابل باور نیست که در این موقعیت قرار گرفته اند و میدان دیگر از لحاظ محتوایی قابلیت ندارد و دچار کشسانی شده است. 
خودزنی‌های جدی رسانه‌های بیگانه نوعی هشدار پارادایمی است.

داودی تاکید کرد: رسانه‌های بیگانه آنجا به زمین می‌افتند که در میدان توانمندی تولید محتوایی برای رسانه و جامعه هدف خود نداشته باشند و مجبور به خودزنی‌های جدی می‌شوند. شاید بخشی از آن مهندسی شده باشد، اما بخش دیگر آن با توجه به سابقه کارشناسان، متوجه خواهیم شد که خود زنی نیست، بلکه نوعی هشدار پارادایمی است. 

میدان رژیم صهیونیستی دیگر چیزی برای گفتن ندارد

وی بیان کرد: در حال حاضر رسانه‌های بیگانه به این جمع بندی رسیده اند که میدان رژیم صهیونیستی دیگر چیزی برای گفتن ندارد. 

داودی خاطرنشان کرد: امروز رسانه‌های بیگانه، رمقی برای طراحی پیام برای ایام پسا اسرائیل ندارند و به خوبی می‌توان این بی رمقی را ببینیم. اما از طرفی سعی بر آن دارند که نشان دهند، کم نیاورده اند و اینجا دیگر لزوما مسئله میدان نیست. بلکه باید از جنس رسانه به جنگ رسانه رفت. به نظر می‌رسد که اگر رسانه داخلی دقیق تر، عالمانه تر، هوشمندانه‌تر و با دانش بیشتری متوجه شوند که چه اتفاقی افتاده و قرار است که چه اتفاقی بیافتد، آنجا که رسانه بیگانه در طراحی و تصویرسازی جهان پس از طوفان الاقصی کم می‌آورد، باید ابتکار دست رسانه داخلی بیافتد. 

رسانه‌های بیگانه هیچ گاه براساس منافع ایران کار نکردند

اشراقی – کارشناس مجری: با توجه به اینکه ایران پرچمدار مبارزه با استکبار جهانی است، رسانه‌های بیگانه از چه شیوه‌هایی برای منحرف کردن جریان‌های ضداستکباری استفاده می‌کنند؟ 

بختیاری کارشناس مسائل رسانه و بین الملل در این رابطه گفت: رسانه‌های بیگانه هیچ گاه براساس منافع ایران کار نکردند و در واقع براساس منافع پیمان کار‌های خود از جمله انگلیس، آمریکا و... پیش رفته اند. 

رسانه، مهمترین و اصلی‌ترین ابزار در جنگ میدانی

وی افزود: در جهان دو قطبی که انقلاب شکل گرفت، برتری دو قطب مطرح بود و کلمه استکبار از آنجا نشات گرفته است. استکبار یا همان آمریکا و انگلیس و تمام آنانی که خواستار این بودند که مفاهیم غربی را جلو ببرند، به این موضوع رسیدند که منافع مادی آنقدر پایدار نیست. بلکه منافعی غیرملموس و نادیدنی است. یعنی بدون اینکه خونی ریخته شود از اتباع ملتی که مورد هدف قرار گرفته شده، افرادی را همراه خود کند که سرباز آنها در کشور طرف مقابل شوند. نه تنها آمریکا و انگلیس بلکه قدرت‌های اروپایی از جمله فرانسه و آلمان نیز به دنبال این هستند که کشور‌های دیگر پیرو آنها باشند و خود محور و کشور‌های دیگر پیرامون آنها قرار بگیرند. به همین دلیل است که رسانه در قرن ۲۱ ام، به مهمترین و حتی اصلی‌ترین ابزار جنگ میدانی تبدیل شد. 

اشراقی – کارشناس مجری: به نظر شما این روز‌ها لازم است که کدام تکنیک را به مردم یادآوری کنیم که در راستای آن سعی دارند ذهن مردم را به واسطه آن منحرف کنند.

وی عنوان کرد: اکنون نزدیک به ده سال است که کمتر کودتایی در دنیا اتفاق افتاده است و از آخرین کودتا در هائیتی ۱۵ سال می‌گذرد و در کشور‌هایی که مخالف واقعی آمریکا هستند، کمتر کودتا اتفاق می‌افتد. علت این است که آمریکا دیگر به سمت کودتا‌های سنتی پیش نمی‌رود. دلیل اینکه چرا داخل آمریکا کودتا نمی‌شود به این دلیل است که داخل آمریکا، سفارت آمریکا وجود ندارد. 

آمریکا، انگلیس و کشور‌های پیشران غرب بواسطه رسانه کودتا می‌کنند

بختیاری افزود: وقتی رویکرد جدید آمریکا، انگلیس و کشور‌های پیشران غرب را مورد بررسی قرار می‌دهیم به این نتیجه می‌رسیم که آنها بواسطه رسانه، کودتا انجام می‌دهند. در واقع مخاطبینی را سمت خود جذب می‌کنند که مرجع پیام شکل دهند تا همان مرجع شروع به بازتولید پیام‌هایی منطبق با سیاست‌های رسانه‌های بیگانه بپردازند و عملا در داخل آن کشور‌ها کودتا علیه اذهان شکل می‌گیرد و در واقع اذهان در مسیری قرار می‌گیرد که کشور‌های غربی می‌خواهند. در این فرآیند رسانه دارای سه رویکرد اصلی است. رویکرد اول؛ فیک نیوز‌ها و انتشار اخبار جعلی هستند که یکسری اطلاعات غلط و دروغین مطرح می‌کنند. رویکرد دوم؛ تحریف حقایق و دستکاری واقعیت هاست. رویکرد سوم؛ وارد کردن اطلاعات مضر با هدف ایجاد ترس و هیجان در مخاطب است که سبب تغییر در بازار دلار و سرمایه می‌شود. 

رفتار‌های خط به خط و نقطه به نقطه‌ی اطلاعاتی که رسانه‌های بیگانه به مخاطب می‌دهد، کاملا فیک است و مخاطب نباید آن را به عنوان یک سرگرمی بداند بلکه تمامی آنها نقش گلوله را دارند. 

وی در پایان گفت: اگر مباحثی در رسانه‌های بیگانه مطرح می‌شود که مخاطب حس می‌کند که آن رسانه بی طرفی اتخاذ کرده است، به معنای پهن کردن طور بعدی برای مخاطبین خاکستری است. 

گفتنی‌ست؛ برنامه «امواج‌شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روز‌های یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش می‌شود.

علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ و شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکترعلیرضا داودی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی سیده فاطمه شعار، اجرا و کارشناسی به روی آنتن می‌رود. همچنین در این برنامه پریسا نقی زاده مسئول دعوت از مهمانان، سیده‌ایمان مسئله‌گو خبرنگار و مائده‌حیدری به‌عنوان آیتم ساز برنامه امواج شبهه فعالیت می‌کنند.