این زیرگونه، سوسمار خاردم مصری لپتینی (با نام علمی Uromastyx aegyptia leptieni) نام دارد که پیش از این در کشور‌های جنوب خلیج فارس گزارش شده بود، پیش از این هم مشاهده این زیرگونه در جزیره‌های هنگام و خارک گزارش شده بود، اما درباره این گزارش‌ها، مطالعات دقیق تاکسونومیک (رده‌بندی) انجام نشده و به دقت نمی‌دانیم که از کدام زیرگونه خاردم مصری هستند.

حمزه اورعی گفت: نه تنها تنب بزرگ، بلکه تمام جزایر ایرانی خلیج فارس از نظر خزنده‌شناسی بسیار با اهمیت هستند، اما متأسفانه در این سال‌ها کمتر مطالعاتی درباره خزندگان این جزایر انجام شده است.

این زیست شناس درباره جمعیت این زیرگونه در جزیره تنب بزرگ گفت: جمعیت بسیار مناسبی از این زیرگونه در جزیره تنب بزرگ وجود دارد که ما را شگفت‌زده کرد، به نظر می‌رسد کاربری نظامی بخشی از جزیره، به حفظ پایداری این زیرگونه در جزیره کمک کرده است.

وی افزود: گونه خاردم مصری بر اساس اطلاعات فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در وضعیت «آسیب‌پذیر» (VU) طبقه‌بندی شده است و از جمله تهدیدات مهم آن، تخریب زیستگاه به‌دلیل توسعه ساخت‌وساز در زیستگاه‌های ویژه این خزنده و در برخی مناطق نیز برداشت از جمعیت آن برای خوراک انسان است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد، درباره این تهدیدات، اضافه کرد: زیستگاه این زیرگونه شرایطی خاص، مانند زمین‌های سیلتی و دارای شن‌ریزه دارد و ساخت‌ساز در این زیستگاه‌ها می‌تواند به جمعیت خاردم مصری آسیب وارد کند، اما در مورد تغذیه انسان از این خزنده، گزارش‌های زیادی از مصرف گوشت گونه‌های مختلف سوسمار خاردم در شمال آفریقا و کشور‌های عربی وجود دارد، در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسیده است، شواهدی باستان‌شناسی مبتنی از مصرف خوراکی این سوسمار در عربستان گزارش شده است، اما نه در منابع علمی و نه در گفتگو با مردم محلی درباره مصرف خوراکی آن در ایران به مطلبی برنخورده‌ام.

اورعی بیان داشت: در مورد جزیره تنب بزرگ با توجه به کاربری نظامی آن و تردد بسیار محدود به این جزیره، به‌نظر می‌رسد که جمعیتی پایدار از این گونه با زیستگاهی بسیار امن داشته باشیم.

به گفته وی سوسمار‌ها در این مناطق لانه‌هایی عمیق حفر می‌کنند که برای فرار از تهدیدات استفاده می‌شود.

اورعی ادامه داد: این نخستین گام برای شناسایی تنوع خزندگان جزیره تنب بزرگ بود و پس از آن باید به مطالعه سایر خزندگان جزیره و اجرای برنامه حفاظتی با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط پرداخت.

مقاله این پژوهش در مجله Iranian Journal of Animal biosystematics (وابسته با دانشگاه فردوسی مشهد) منتشر شده است.

منبع: خبرگزاری صدا و سیمای استان