جشنواره نان کرمان درحالی شب گذشته کار خود را آغاز کرد که به جرات می‌توان گفت بخش زیادی ازمردم کرمان را با خود به پارک مادرکشانید آن هم جایی که به سبب وسعت این بوستان فرصت خوبی برای جشنواره فراهم بود تا میخ کوبیده شده جشنواره سال اول را محکم ترکند.

ابتدای ورود برای جشنواره از ورودی‌های مختلف گیت بازرسی قرارداده شده تا بحث‌های امنیتی کارلحاظ شده باشد.

فضای شلوغ پارک ازهمان ابتدای ورودی مشخص است غرفه‌های شهرداری ردیف‌های اول وردی را پرکرده اند و بعد در دو ردیف نان‌های بدون تنور و تنوری مکان کار‌ها فرق دارد.

سمت راستم مجددا غرفه‌های اداراتی مثل استاندارد، غله، علوم پزشکی، جهاد کشاورزی، بسیج و طرح‌های فرهنگی است و خبری از نان وعطر و بوی نان نیست.

تقاطع بعدی کم کم سر وکله نان‌های خشک و فانتزی پیدا می‌شود، غرفه‌هایی از استان‌های مختلف کنار هم چیدمان شده اند، از کهکیلویه تا اردستان اصفهان تا خراسان جنوبی و فارس گروه‌های مختلف تولید نان سبوس دار اینجا حضور دارند.

به انتهای وردی که می‌رسم بساط دستفروشان لباس و ساک و دیگر نیازمندی‌های ریز و درشت خارج از چارچوب نمایشگاه به چشم می‌خورد! این هم یکی از آن بی نظمی هایی است که باید برای آن فکری کرد. 

به دنبال سیاه چادر‌ها هستم تا عشایر را پیداکنم ،صدای آواز ساز و دهل یاسوجی ها بردسیر ی ها بلند است. 

چشمم به محمدرضا خواجه کارشناس پر و پاقرص و رییس کانون هواداران نان کامل کشور می‌افتد ازجمله کسانی که نان کامل راخوب میشناسد و برای رسیدن نان به سفره مردم تلاش‌های زیادی کرده است.‌

می‌گوید: سال ۸۰ که اقای پزشکیان وزیربهداشت بود باهمکاری سازمان بهداشت طرحی با ۱۰ عنوان برای سلامت مردم طراحی شد که احیای نان سبوس داریکی از این عناوین بود.

وی افزود‌: یک. گندم ۳ درصدجوانه ۱۷ درصدسبوس و ۸۰ درصد مغز گندم است، وقتی شما سبوس گیری را بالای ۱۰ درصدانجام دهید ۸۰ درصد فیبر و املاح وجوانه گندم دور ریز می‌شود درحالی که نان‌های قدیمی تمام ویژگی‌های اصلی گندم را داشت ونمونه این نان‌ها امسال درجشنواره نان پخته می‌شود.

خواجه از تصویب برنامه افزایش نرخ آرد برای آسیابان‌هایی که آرد کامل تولیدکنند در سال ۱۴۰۲ خبر داد وگفت: اکنون کیسه آرددولتی ۵۰ هزارتومان است که آزاد ۸۵۰ هزارتومان به فروش می‌رود که قیمت نان تافتون دولتی هم به نفع مردم است.

وی بیان کرد: از استاندار کرمان درخواست میکنیم نرخ نان نانوایی‌های آرد کامل را کمی بالاتر ببرند تا تولید نان کامل در این استان بیشتر شود، قطعا با تنهارافزایش هزارتومان قیمت نان کامل وضعیت خوبی را درکرمان شاهد خواهیم بود این را به سبب علاقه بسیار زیاد مردم به نان‌های کامل می‌گوییم.

وی سپس به فرمایش رهبرانقلاب درخصوص خمایت از الگو‌های سرزمینی و بومی اشاره کرد وگفت: برگزاری جشنواره نان کرمان احیای نان‌های سرزمینی را پیگیر است که باید حمایت جدی توسط مسئولین استان وکشور را داشته باشد.

وی افزود: نرخ‌های نانوایی مال ۳ سال قبل است و کارگر سحرخیز نداریم چون انگیزه ندارد، تخمیر آرد کامل زمان بر است وپخت این نان باید باحرارت کمتر باشد تاخواص اصلیش حفظ شود.

وی نان کامل را جایگزین دارو‌های معده رایج در زندگی مردم دانست وگفت: طبق اعلام رییس دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت سالانه ۳۰ هزار نفر در اثر مصرف نان سفید فوت می‌کنند و آمار مرگ ومیر بیماری‌های غیرواگیری مانند دیابت که ارتباط مستقیمی با مصرف نان کامل دارد از ۵۷ درصد در سال ۸۰ به ۷۵ درصد رسیده است.

خواجه تاکید کرد: با اصلاح قیمت نان وافزایش تعداد نانوایی‌های آرد کامل می‌توان کشور را نجات داد، اما یک عده سبوس مال با ریختن سبوس جدا شده از نان و تهیه نان تلخ و سفت تصورمیکنند به سلامت مردم کمک می‌کنند که خیانت به سلامت است

وی تصریح کرد: رُخ نان کامل طلایی و عطر و بوی فوق العاده‌ای دارد.

از وی خداحافظی می‌کنیم کم کم تنور‌ها آتش چندم خود را روشن می‌کنند و تنور‌های داغ آماده چسباندن نان خوشمزه‌ای است که بیقراران زیادی در صف جشنواره دارد.

ٱقای جوانی درحال ورز دادن خمیر است و چندخانم وی را نظارت می‌کنند نفس نفس زنان درپاسخ سوالم می‌گوید ازقزوین آمده است و نان لواش می‌پزند.
آقایی که کنار وی حضور دارد می‌گوید: نان کلاس یا پنجه کش نان محلی قزوین است شبیه لواش است و در گروه تافتون‌ها قرار می‌گیرد.

دوخانم لباس محلی جالبی دارند، درپاسخ به اشتیاق من برای دانستن رمز و راز آن سکه‌های دوخته شده بر کلاه زیر روسری می‌گویند: این لباس دختران مجرد ماست، خانم کناری توضیح می‌دهد خانم‌های جوان کلاه پولی می‌پوشند و چون ازدواج میکنند دستار گلدار میپوشند و زمانی که مادر می‌شوند سیاه دستمال که از پارچه تابیده شده درست می‌شود برسر می‌گذارند.

خوبی های جشنواره ملی آشنا شدن با همین رسوم و لباسها و نان و سازهاست که بساط آن این چند روز در کرمان فراهم است.

تعداد نانوا‌ها زیاد است و گویی بازار رقابت تنگ است و مردم نیز سر درگم که از کدام نان تهیه کنند، خانم لاغراندام سبزه رویی کنار تنور داغ درحالی که برپیشانی ش عرق نشسته با لبخند پاسخم را می‌دهد.‌

صدای موسیقی محلی وموسیقی مدرن درهم آمیخته و صدا به صدا نمی رسد. 

می‌گویم کار پای تنور داغ خیلی سخته، لبخندی میزند و می‌گوید: کارم همین است می‌گویم ازکجا آمده ای؟ می‌گوید از روستای چهارفرسخ شهداد، نان پزمحلی است و از کیفیت نان خیلی راضی است ومی گوید کاش این آرد همیشه در اختیار ما بود ازعصر تاحالا ۶۰ نان پخته است و هنوز دوست دارد نان بپزد تا عطر و بویش سفره کرمانی‌ها را معطر کند.

خانم چادری میانسالی که خیره نان پختن شده است توجهم را جلب می‌کند.

کنار گوشش می‌گویم نان پزی را دوست داری، می خندد ومی‌گوید: خیلی، من خودم تنور خانگی دارم و در بلوار امام حسن کرمان هستم هر وقت آرد محلی خوبی دستم بیاید نان می‌پزم، با دقت نانواها را نگاه می کند و لذت می برد. 

ازیکی خانم‌ها می‌پرسم کدام‌ها سال قبل هم درجشنواره اول بودید، مرا به خانمی که از شدت کار کنار تنور صورتش برافروخته وتیره شده است هدایت می‌کنند.

ده زیاری است و ازعصر تاحالا که ۴ تا ۵ ساعت می‌گذرد ۱۲۰ نان پخته اند، اینجاست که فرق تجربه جشنواره اولی وی را می‌فهمم دوبرابر دیگر همسایه هایش نان پخته است.‌

می‌گوید آرد خیلی خوبی درجشنواره برای نان پختن در اختیارمان می‌گذارند ما سال قبل هم درخواست کردیم که در طول سال هم از این نمونه آرد برای پخت نان و فروش در اختیار داشته باشیم، اما پاسخ درستی به من ندادند، وتماس با مسئولین کارخانه ٱرد هم بی فایده بود.‌

می‌گوید: آرد کامل نان خوشمزه و خوش رنگ و رویی دارد و ماندگاری بالایی دارد.

تنورش آتش خوبی دارد و وقت چسباندن نان‌های معروف ده زیاری به تنور دومین جشنواره ملی نان کرمان است.

خداحافظی می‌کنم و از میان تنور‌ها عبور میکنم همگی درحال خمیر گیری و چانه گرفتن و نان پختن گویی رقابتی تنگاتنگ در میان است.

بوی نان خودمونی و دیگر هیچ!

دو خانم مسن توجهم را جلب می‌کنند طلعت خانم زن مسن‌تر است، از بردسیر و روستای آتشو آمده اند می‌گوید نان محلی میپزیم تو روستا ومشتری دارم به همین خاطر گفتند بیا جشنواره نان بپز، پیرزن ساده و بی آلایشی است.

نونش قشنگه

از وی درباره کیفیت آرد و نان سوال می‌کنم می‌گوید این‌ها آرد خودمونی هستند (اصطلاحی که کرمانی‌ها برای آرد‌های سبوس دار محلی وباکیفیت بکار می‌برند) ما هم خمیرترش نگه می‌داریم تاخمیربعدی، سوال میکنم نونش چطوره؟ همزمان هر دوخانم می‌گویند قشنگه، خیلی خوشمزه بود این عبارت می‌گویم حالا قشنگ یعنی چطور؟ می‌گوید نانی که از این آرد میپزیم هرچی بماند خوش عطر و بوترمی شود برعکس نان نانوایی، خوشخوار است و پختش هم لذت بخش است.‌

می‌توانم بگویم اینجا محفل عاشقانه است لذتی که این خانم‌ها از پخت نان با آرد خوب می‌برند با هیچ چیز قابل وصف نیست و به اعتقاد من درمان افسردگی را جز در پخت نان برای زنان نباید جست.

نانواهای خانوک در صف اول کمک به جنگ زدگان لبنان

غرفه شهدای خانوک غرفه بعدی است خانم مهدوی چهره آشنایی است بعد از سلام وعلیک و تعریف از نان‌های محلی می‌گوید هرقرص نان ۱۵ هزارتومان است و هزینه فروش این نان‌ها برای کمک به مردم جنگ زده لبنان است.‌

می‌گوید هرکسی از نان‌ها تست کرده در صف نوبت ایستاده تا نان بخرد.

این سوی تنور‌ها مردمی هستند که از پخت نان محروم هستند، اما نان خور‌های حرفه‌ای هستند، پسرنوجوان دبیرستان به همراه تیمی از دوستانش از تنور‌ها دیدن میکند.‌

می‌پرسم آقایان جوان کمتر به جشنواره‌هایی مثل نان می‌آیند می‌گوید: با دوستانم برای دیدن نان‌های دیگر استان‌ها آمدیم.‌

می‌پرسم نانوایی هم می‌روی می‌گوید اگربگویند بروم نان بگیرم حتما این کار انجام می‌دهم.‌

می‌گویم چندتا از نان‌های کرمان نام ببر میگوید تافتون سنتی، نان محلی ده زیاری، مکث می‌کند راهنمایی ش می‌کنم در روغن... سریع می‌گوید نان روغن جوشی و نان تیری.

اطلاعات خوبی دارد جای تحسین دارد که نوجوان پسری که قطعا خانواده همه اموراتش را انجام می‌دهد حداقل نان‌های سرزمین ش را می‌شناسد.

پاهایم خسته شده اند مسافت بوستان مادر بسیار زیاد و وسعت نمایشگاه هم مزید برعلت غرفه استان کهگیلویه و بویراحمد نان تیری و شل شلی می‌پزند، نان معروف بلوط هم اینجا تهیه می‌شود که اصلا از طعم چوب مانند آن خوشم نمی‌آید، از ابتدای جشنواره ملی نان  به جز نان طبسی دومین نانی است که تست می‌کنم.

آقای ماهر مدیرکل غله و اموربازرگانی استان را می‌بینم.

فرصت خوبی است تا اتفاقات حوزه حاکمیتی نان را جویا شوم.

وی با اشاره به اینکه سال قبل هدف ازجشنواره آشنایی مردم با انواع نان‌های سرزمینی بود، گفت: در کنار آن درسالی که گذشت روی بحث‌های قیمت گذاری نان کامل، استاندارد سازی و ساز وکار‌های چنینی بحث شد، و امروز رسما ۱۰ نانوایی در شهرکرمان مجوز پخت آرد کامل را دارند و یک کارخانه نیز داریم که چشم انداز ما تا پایان سال این است که تعداد نانوایی‌ها در کرمان ودیگر شهرستان‌ها به ۲۰ نانوایی آرد کامل درهر شهر برسد. 

وی بیان کرد:متاسفانه قیمت گذاری آرد کامل هنوز توسط سازمان حمایت مشخص نشده است و ۵ بار شرکت بازرگانی دولتی درخواست قیمت گذاری آرد کامل را داشتند اما هنوز قیمت واقعی مشخص نشده و اگر قیمت نهایی و واقعی اعلام شود چه بسا دیگر کارخانجات برای تولید آرد کامل ترغیب شوند.

ماهرتصریح کرد: نانوایی‌هایی که مجوز تولید نان از آرد کامل را از علوم پزشکی دریافت کنند به بانک سپه معرفی می‌شوند تا دستگاه نانینو را برایشان معادل سازی کرده و کارخود را آغاز کنند.

وی افزود: ۳ کارخانه گل آرد جیرفت، دانه سایان و صاحب الزمان کرمان نیز در حال طی مراحل دریافت مجوز تولید آرد کامل هستند.

وی تاکید کرد: هرچه مطالبات برای مجوز نانوایی با آرد کامل بیشتر باشد دست ما برای ارائه خدمت بازتر است.

ازوی درباره توزیع آرد کامل مورد تقاضا در شبکه مردم اشتغال نان خانگی سوال می‌کنم و وی میگوید این موضوع در اختیار مانیست.

غرفه‌های نان خشکه مقصد بعدی من است، برخی غرفه‌ها هنوز خالی هستند و چندغرفه نیز منتظر گاز غیرفعال هستند.

عدم همکاری برخی استانها و خاموشی تنور نانواها

بخش‌هایی ازجشنواره در تاریکی است و هنوز برق به غرفه‌ها نیامده است و غرفه داران غرغر کنان منتظر متولی کارهستند.

با وجود برنامه ریزی شهرداری کرمان، اما عنلا کار آنگونه که باید در حد جشنواره ملی جلو نرفته است.

غرفه نان اردستان است و چهره آشنای آقای کرم پور که سال قبل نیز در جشنواره حضور داشت.

با نان سبوس دارکامل جو، گندم و نان شیر به جشنواره آمده است و از جشنواره سال قبل به عنوان یک تجربه خوب کاری یاد می‌کند.

میگوید امسال فضای خیلی بزرگ و جشنواره پراکندگی زیادی دارد، جشنواره سال قبل جمع و جور بود ولی باید تا پایان جشنواره منتظربود و دید چه می‌شود.

وی که شبکه توزیع نان خود را تا مرکز کشور و دیگر استان‌ها گسترده کرده، اظهار کرد: مسئولین درجشنواره امسال عملا یکی دو روز کاری عقب‌تر از روند جشنواره هستند ویکی از دلایل کار بزرگی پارک و داشتن ورودی‌های متعدد آن برای جشنواره است.

از طرح نانینو گلایه دارد و آن را مانع اجرای طرح نان کامل در کشور می‌داند.

 در کنار وی غرفه داران همدانی هستند که چهره‌های آشنای سال قبل جشنواره هستند، علت فعال نبودن غرفه وتنور همدان را سوال میکنم می‌گوید: مسئولین استان خودمان مقصر هستند که کار را در دقیقه ۹۰ اعلام می‌کنند و فرصتی برای ما به عنوان مجری کار نبود تا به موقع آماده شویم، تنورمان هم برخلاف چیزی که درخواست کرده بودیم بزرگترنشده که کوچکتر هم شده و لین همه به علت همان ناهماهنگی که بین مسئولین خودمان بود ایجاد شده است والا مسئولین جشنواره کرمان تمام توان شان را به مارگرفتن و امروز صبح زود علی رغم کم کاری مدیران هندان، تنور برای ما تهیه کردند.‌
می‌گوید: عملا روز اول جشنواره را از دست دادیم این درحالی است که سال قبل با وجود آنکه نان ما رایگان بود استقبال به حدی زیاد بود که حتی ازما می‌خواستند پول بگیریم و نان گرده برایشان بپزیم و این نشان ازعلاقه بالای کرمانی‌ها به انواع نان دارد.

نم نم باران ریزی باریدن گرفته، نگران تنور‌های گلی و خراب شدن نان خانم‌های نانوا هستم، اما گویا باران زیاد تمایلی به باریدن ندارد و در حد نم نمک باقی می‌ماند. ترافیک بسیار بالایی درمحدوده بوستان مادر برقرار است و پارکینگ‌های درنظر گرفته شده پاسخ گوی اشتیاق کرمانی‌ها برای جشنواره نان نیست، هرخانواده‌ای بنا به ذایقه اش بسته نانی تهیه کرده وبرکت به سفره‌های شهر جاری می‌شود.

جای خالی بچه‌های انجمن تغذیه سالم مشخص است سال گذشته اولین تجربه جشنواره با حضور پر رنگ و جانانه بخش مردمی با عنوان انجمن تغذیه سالم کرمان مشخص بود و همین مساله و همراهی نهاد‌های دولتی ومطالبه گری مردمی با کمک استاندار کرمان باعث درخشش جشنواره در سطح کشور شد.

حضور اساتید طب سنتی و برگزاری کارگاه‌های تخصصی درحاشیه جشنواره به همراه موسیقی سیستانی شادابی خاصی به جشنواره سال قبل داده بود که امسال جشنواره از این امتیازات محروم است. 

یکی دیگر از برنامه ریزی‌های نادرست جشنواره تفکیک غرفه‌ها ازیکدیگر و جزیره‌ای کردن کاربود به طور مثال غرفه زرند مشتمل بر تنورگلی و نان‌های روغنی و... بود که با جداسازی آن ازهم صمیمیت بین اعضای هرمنطقه را کم کرده است و بحث‌های ارتباطی نیز به سبب وسعت کار ضعیف شده است و تنها بر وسعت کار وخستگی بازدید کنندگان افزوده است. 

عدم تفکیک تنور گلی هر منطقه ازهم دیگر اشتباه فاحش برگزار کنندگان جشنواره بود به گونه ای که شاید تنورهای چسبیده بهم نانه فعالیت آزادانه نانواها وهمچنین عدم تفکیک نان هرمنطقه ولو به سبب شباهت، شده بود و نان کرنون شهربابکی‌ها درخاموشی تنورش ساکت بود.

جشنواره نان در سال دوم با سلب مسئولیت ازبخش مردمی و واگذاری کامل کار به شهرداری کرمان عملا دست رد زدن به سینه بخش مردمی جامعه بود، مساله‌ای که به شدت مورد تاکید رهبر انقلاب بوده وهست و آن هم مردمی سازی امور کشور بود که دراین جشنواره نادیده گرفته شد.

شاید بعد از اتمام جشنواره فرصت بهتری برای پرداختن به نقاط قوت و ضعف جشنواره باشد.

مرضیه السادات حسینی راد