ایران در سال‌های اول پس از انقلاب اسلامی نرخ رشد سه درصدی جمعیت را تجربه می‌کرد و براساس آن، جمعیت سالانه حدود سه درصد نسبت به سال ماقبل بیشتر می‌شد، اما از اواخر دهه ۶۰ روند رشد جمعیت کشور دستخوش تغییر شد تا جایی که نرخ رشد جمیت در ابتدای دهه ۸۰ به حدود ۱.۵ درصد و در سال ۱۳۹۸ برای اولین بار به کمتر از یک درصد رسید و این روند کاهشی همچنان ادامه دارد.

براساس پنجره جمعیتی، جمعیت زیر ۱۵ سال باید به بالای ۳۰ درصد جمعیت و جمعیت بالای ۶۵ سال نیز به کمتر از ۱۵ درصد برسد و در همین راستا در صورت ادمامه‌داشتن فراز کم‌شدن جمعیت تا سال ۱۴۲۰ جمعیت ۶۵ سال به بالای ایران به بیش از ۲۰ درصد می‌رسد و با یک بحران جمعیتی روبه‌رو خواهیم شد.

در این بین، استان‌های مختلف از جمله گلستان نیز از این آسیب در امان نماندند، اگرچه این استان شمالی در مقایسه با استان‌های دیگر جوان‌تر است و ۱۰.۲ درصد جمعیت آن را سالمند تشکیل می‌دهند، اما در شاخص نرخ جایگزینی جمعیت در شهرستان‌های مختلف توازن وجود ندارد.

براساس داده‌های آماری، استان گلستان با وجود ۲۰۴ هزار نفر سالمند، رتبه ۲۱ سالمندی را در کشور به خود اختصاص داده و با نرخ باروری ۱.۹۳ از میانگین کشوری جلوتر است با این وجود مسوولان، رشد جمعیت این استان را کاهشی می‌دانند و معتقدند برای رشد جمعیت، نرخ باروری استان باید به ۲.۵ درصد برسد.

مدیرکل ثبت احوال گلستان با بیان اینکه یک خطر نهفته با عنوان سالمندی در کشور وجود دارد، اظهار کرد: بر اساس نرخ جانشینی اگر خانواده‌ای بخواهد به اندازه همان خانواده برای جایگزینی جمعیت تدبیر کند حداقل باید ۲ فرزند داشته باشد.
حمیدرضا مطیع در گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: میانگین نرخ جانشینی ۲.۱ درصد و میزان باروری گلستان با رقم ۱.۹۳ درصد به نرخ جایگزینی نزدیک است، اما باید برای روند فعلی کاهشی‌بودن این نرخ فکر اساسی کرد.

وی به توقف تدریجی رشد جمعیت در برخی نقاط کشور اشاره کرد و توضیح داد: رشد جمعیت کشور در سال قبل ۰.۷۴ درصد و در گلستان ۱.۰۵ درصد بود و استان ما نسبت به متوسط کشور وضعیت بهتری داشت، اما با شرایط فعلی در چند سال آینده با بحران سالمندی مواجه خواهیم بود و حتی در روستا‌ها نیز برای نگهداری پدران و مادران، اشتغال و سرمایه‌گذاری، نیروی کار و نیروی مولد دچار چالش خواهیم شد.

مدیرکل ثبت احوال گلستان تاکید کرد: بخشی از موضوع فرزندآوری، اقتصادی است و دولت و مجلس شورای اسلامی با تصویب قانون جوانی جمعیت تلاش کردند مشوق‌های اقتصادی را در اختیار همسران قرار دهد تا به واسطه آن موالید رشد کند، اما در کنار مشوق‌های اقتصادی باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی توجه شود و همه متولیان فرهنگی و رسانه‌ها پای کار مساله جمعیت بیایند.

مطیع تاکید کرد: بخشی از بی‌میلی خانواده‌ها به فرزندآوری به مسائل اقتصادی مرتبط نیست و باید بسته فرهنگی مناسب با این معضل فراهم شود چراکه جمعیت مهم‌ترین نقطه قوت و اقتدار کشور است.

وی بیان کرد: گلستان در نرخ ولادت رتبه پنجم کشور، در ازدواج رتبه هفتم و در طلاق رتبه شانزدهم کشور را دارد.

مدیرکل ثبت احوال گلستان خاطرنشان کرد: واقعه ولادت در سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه قبل ۲.۵ درصد افزایش داشت، اما در سال جاری آمار ولادت در گلستان کاهشی است و در شش ماهه نخست امسال کاهش ۱۰.۸ درصدی ولادت نسبت به مدت مشابه سال قبل در گلستان رخ داده که از متوسط کشور نیز بیشتر است.

مطیع با اشاره به اینکه نرخ ازدواج نیز در ۶ ماهه اول سال جاری در گلستان کاهشی بوده و نزدیک به ۵.۵ درصد کمتر شد، بیان کرد: در طلاق کم‌شدن بیش از ۸.۵ درصدی در گلستان ثبت شده است.

براساس آمار‌های مرکز رصد جمعیت ثبت احوال گلستان، در ۶ ماه نخست امسال در هر شبانه‌روز به طور میانگین ۷۱.۸۳ نوزاد و در مجموع ۱۳ هزار و ۳۶۱ تولد به ثبت رسید که ۶ هزار و ۷۷۴ مورد آن نوزاد پسر و بقیه دختر بود.

وی به نسبت جنسی ولادت در ۶ ماهه نخست امسال نیز اشاره کرد و توضیح داد: به‌ازای ۱۰۰ ولادت دختر، ۱۰۳ ولادت پسر به ثبت رسیده است.

مدیرکل بهزیستی گلستان نیز با اشاره به اینکه استان گلستان در مقایسه با استان‌های دیگر جوان‌تر است، اظهار کرد: در بین شهرستان‌های استان بندرگز و کردکوی سالمندتر و مراوه‌تپه و گنبدکاووس جوان‌ترین هستند.

علیرضا طاهری‌زاده گفت: با گسترش روزافزون جامعه سالمندی، رفع نیاز‌های روزمره و پیگیری کار‌های این گروه نظام‌مند شده و در همین راستا، سه مرکز شبانه‌روزی نگهداری از سالمندان در گلستان فعال است.

وی بیان کرد: همچنین ۲ مرکز در گرگان و یک مرکز در گنبدکاووس قرار دارد و ۲ مرکز در علی آباد و کردکوی نیز به تازگی مجوز گرفتند.

مدیرکل بهزیستی گلستان ادامه داد: برای حمایت از سالمندانی که کنار خانواده زندگی می‌کنند و به منظور مراقبت‌های آموزشی و فرهنگی، ۱۳ مراکز روزانه با ظرفیت ۳۷۰ نفر به سالمندان بالای ۶۰ سال گلستان خدمات ارائه می‌کنند.


طاهری‌زاده از فعالیت و خدمت‌رسانی ۶ بنیاد فرزانگان به سالمندان گلستانی اشاره کرد و توضیح داد: یکی از واقعیت‌های تلخ فعلی مواجهه ما با پدیده سالمندی است و براساس پیش‌بینی‌ها میانگین سالمندی در کشور ۱۰ درصد است و تا سال ۱۴۲۰ با رشد ۲ برابری به ۲۰ درصد می‌رسد.

وی از ارائه خدمان مختلف از جمله گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، شنوایی‌سنجی، ویلچر، سمعک، پوشینه و پانسمان به سالمندان گلستانی خبر داد و افزود: پرداخت مستمری و حق‌پرستاری از دیگر خدمات بهزیستی به سالمندان است.

مدیرکل بهزیستی گلستان با بیان اینکه شورای فرهنگی سالمندان در استان گلستان فعال است، گفت: یکی از برنامه‌های ما آموزش و شناسایی سالمندان و آموزش به خانواده‌های دارای سالمند است تا با ادبیات علمی، تجربی و فرهنگی برخورد با سالمند درست آشنا شوند.

موضوعات مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و کاهش آمار ازدواج و افزایش آمار طلاق از جمله مولفه‌های تاثیرگذاری است که جامعه را به سوی سالمندی و پیری جمعیت می‌کشاند.

گرچه به گفته مسئولان، گلستان یک استان جوان محسوب می‌شود و در مساله جمعیت وضعیت بحرانی ندارد با این وجود نباید از اُفت آمار فرزندآوری و وضعیت قرمز برخی شهرستان‌های استان غافل شد.

پیری جمعیت و افزایش جمعیت سالخورده علاوه‌بر تهدید امنیت کشور و بر جای گذاشتن آثار سوء دیگر، هزینه‌های گزافی به کادر بهداشت و درمان تحمیل می‌کند لذا کارشناسان از پیری به عنوان یک بحران یاد می‌کنند که اقتصاد را می‌بلعد.

استان شمالی و مرزی گلستان ۲ میلیون نفر جمعیت دارد.

منبع: ایرنا