مسمومیت‌های ناشی از مصرف مشروبات الکلی حاوی متانول طی روز‌های اخیر موجب مرگ یازده نفر در همدان شده است، موضوع تلخی که پیشگیری از تکرار آن ضمن تشدید نظارت‌ها و برخورد با عاملان تهیه و توزیع این محصولات و فعالیت بیشتر دستگاه‌های فرهنگی نظیر آموزش و پرورش و صداوسیما و رسانه ها، هوشیاری بیش از پیش خانواده‌ها را می‌طلبد.

 برای ساعتی سرخوشی بی قید و بند بهای سنگین و غیر قابل جبرانی پرداخت می‌کنند، آنهایی که زنده می‌مانند یا بینایی خود را از دست می‌دهند یا تا آخر عمر دچار مشکلات جدی کلیوی و قلبی و مغزی می‌شوند و بعضی‌ها هم جان شیرین خود را از دست می‌دهند و چندین خانواده را عزادار می‌کنند.

نارسایی کلیوی، مشکلات قلبی و گردش خون، آسیب کبدی، آسیب عصبی و مغزی و اختلالات بینایی مانند تاری دید، تغییر در درک رنگ، دید تونلی و نابینایی موقت یا دائمی از عوارض مسمومیت با متانول و فرجام نوشیدن مشروبات الکلی است که به شکل دست ساز و در کارگاه‌های زیر زمینی تهیه می‌شوند.

متانول با شکل ظاهری شفاف، بیرنگ و فرار که به صورت خالص بوی زننده و نامطبوعی دارد که با وجود ظاهری شفاف، اما بسیار خطر آفرین و مرگ آور است.

«الکل متانول» به نام «متیل الکل» و «الکل چوب» هم شناخته می‌شود، متانول یک ترکیب شیمیایی و ساده‌ترین نوع الکل است و این مایع در اثر سوختن در هوا دی اکسید کربن و آب تولید می‌کند و این ماده با شعله‌ای تقریبا بی رنگ می‌سوزد.

متانول دارای کاربرد‌هایی در صنعت تولید کلید و پریز و انواع چسب‌های صنعتی، تولید انواع حلال، تولید رنگ، انواع ضدیخ، صنایع تولید پلاستیک ها، ولید فرمالین برای مصارف خانگی، انواع رزین ها، تولید دوربین‌های عکاسی، انواع ظروف و تجهیزات آشپزخانه، به عنوان سوخت در موتور‌هایی با سیستم احتراق داخلی، جایگزین مشتقات نفت خام، تولید سایر ترکیبات شیمیایی، تولید تخته سه لایی و مواد منفجره دارد.

حال برخی افراد سودجو دانسته یا دانسته با ساخت مشروبات الکلی حاوی متانول اتفاقات تلخ و مرگ باری را را رقم می‌زنند که نمونه آن را این روز‌ها در برخی نقاط کشور از جمله همدان شاهد هستیم.

شایع ترین علت مسمومیت با متانول، مصرف مشروبات الکلی آلوده

با توجه به بروز مسمومیت هایی ناشی از متانول و مراجعه حدود ۲۰ نفر در همدان به واسطه مسمومیت الکلی به بیمارستان ها و مرگ یازده نفر از این تعداد، رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان در گفت و گویی با خبرنگار ایرنا به تشریح این موضوع پرداخت و گفت: شایع ترین علت مسمومیت با متانول در کشور ناشی از مصرف مشروبات الکلی آلوده به متانول است.

دکتر محمدرضا شکوهی افزود: البته این موضوع در مورد مشروبات الکلی به ظاهر استاندارد تحت عناوینی چون ویسکی، آبجو و شراب که در بازارهای غیرقانونی به فروش می رسد گزارش شده است.

وی اضافه کرد: آنچه به عنوان الکل صنعتی استفاده می شود ممکن است دارای مقادیر قابل توجهی متانول باشد و در مواردی نیز مشاهده شده که شیشه های فروخته شده تحت عنوان الکل طبی هم حاوی مقادیر قابل توجهی متانول بودند.

رییس اورژانس پیش بیمارستانی همدان اظهار کرد: متانول به عنوان حلال در محلول های چاپ و تکثیر، چسب ها،رنگ،جلادهنده ها و ثابت کننده ها مورد استفاده قرار می گیرد و بسیاری از این محصولات در منازل یافت می شود همچنین به صورت وسیعی به عنوان یک ضد یخ در محلول های شیشه شوی اتومبیل، به عنوان افزودنی گازولین و به عنوان سوخت چراغ الکلی به کار میرود.

دکتر شکوهی ادامه داد: متانول به مقدار بسیار کم طی تخمیر (فرآیندی که در آن الکل از محصولات گیاهی مانند انگور، سیب یا غلات تهیه می شود) شکل می گیرد اما همان طور که عنوان شد، استفاده از افزودنی های غیرمجاز و خطرناک، مواد شیمیایی و همچنین اشتباهاتی مانند استفاده از چوب میوه مورد استفاده برای تهیه نوشیدنی الکلی می تواند موجب افزایش سطوح این ماده در محصول نهایی شود.

تشخیص سریع و صحیح و افتراقی بالینی مسمومیت متانول از اتانول است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی تاکید کرد: تشخیص سریع و صحیح و افتراقی بالینی مسمومیت متانول از اتانول است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

به گفته مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان، جذب اتانول (الکل موجود در مشروبات الکلی) بسیار سریع صورت گرفته و اوج علائم آن در یک تا ۲ ساعت اولیه شکل مستی، برافروختگی، پرحرفی و علائم گوارشی است و در صورت بلع مقادیر زیاد ممکن است با کاهش سطح هوشیاری و ایست تنفسی همراه باشد.

شکوهی اضافه کرد: آنچه اهمیت دارد این است که با گذشت زمان وضعیت بیمار رو به بهبود می رود البته این وضعیت در الکل های سمی به خصوص متانول دیده نمی شود و بیماران معمولا دیرهنگام و به طور شایع بعد از ۲۲ ساعت مراجعه کرده و وضعیت بالینی آنان هر ساعت وخیم تر می شود.

نشانه های مسمومیت با متانول

رییس اورژانس پیش بیمارستانی همدان توضیح داد: از دهان بیماران با مسمومیت با اتانول بوی الکل استشمام می شود این وضعیت در مواجهه با بیماران دچار مسمومیت با الکل های سمی کمتر مشاهده می شود.

شکوهی گفت: مصرف کننده مشروبات الکلی دست ساز ممکن است علائم خفیفی مشابه با مستی ناشی از مصرف الکل را در یک ساعت تجربه کند که با حالت تهوع، استفراغ و درد شکمی همراه می شود.

وی افزود: علائم اولیه مواجهه با "متانول" به طور معمول از شدت کمتری نسبت به علائم ناشی از مواجهه با همان مقدار "اتانول" برخوردار هستند.

رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: در افراد مسموم شده با اتانول پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت، علائم زیادی مانند سردرد، سرگیجه، ضعف عمومی، تاری دید یا از دست دادن کامل بینایی، افت عملکرد دستگاه عصبی مرکزی، اسیدوز، تشنج و خونریزی مغزی و حتی کما پدیدار می شوند.

مصرف همزمان اتانول به طور معمول شروع عالئم را بیش از ۲۲ ساعت و گاه تا ۲۲ ساعت به تاخیر می اندازد

دکتر شکوهی افزود: مواجهه با علائم مرتبط با بینایی مانند تاری دید یا دشواری در مشاهده نور روشن از بروز دردسری بزرگ برای فرد مسموم شده حکایت دارد و باید برای مقابله با مسمومیت کاری کرد.

وی اضافه کرد: با افزایش سطوح سمی اسید فرمیک در خون، مسمومیت با متانول می تواند به مرگ در نتیجه نارسایی تنفسی منجر شود.

چگونگی آسیب متانول به بدن

رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان بیان کرد: متانول مصرفی به طور کامل جذب می شود و ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف، غلظت آن در خون به نقطه اوج می رسد و پس از جذب، متانول در آب کلی بدن توزیع شده و ممکن است به زجاجیه و مایع مغزی نخاعی نیز راه یابد.

شکوهی با بیان اینکه افزون بر مصرف خوراکی، مسمومیت با متانول می تواند به واسطه استنشاق یا تماس طولانی مدت با پوست نیز رخ دهد، افزود: متانول سمیت بالایی در بدن انسان دارد و مصرف تنها ۱۰ میلی لیتر متانول خالص و متابولیز آن به اسید فرمیک می تواند موحب نابینایی به واسطه تخریب عصب بینایی شود و نابینایی دائمی، نگران کننده ترین عارضه بلند مدت در بازماندگان است.

وی افزود: ۳۰ میلی لیتر متانول خالص می تواند بالقوه کشنده باشد با این وجود، دُز سمی متانول بسیار متغیر است دُز کشنده به طور معمول ۱۰۰ میلی لیتر در نظر گرفته می شود اما برخی بیماران پس از نوشیدن تنها ۶ میلی لیتر نیز جان خود را از دست داده و برخی دیگر پس از مصرف ۵۰۰ میلی لیتر نیز زنده مانده اند اما آسیب های جدی در آنها ایجاد شده است.

رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: ۲۰ درصد متانول توسط ریه ها و کلیه ها بدون تغییر دفع می شود و مقدار باقی مانده نیز در کبد متابولیز می شود.

مسمومیت با متانول چگونه درمان می‌شود؟

افرادی که نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند، اگر با علائم جدید و ناخوشی پس از آن مواجه شدند باید آن را مورد توجه قرار داده و در کوتاهترین زمان ممکن به بیمارستان مراجعه کرده یا انتقال داده شود.رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: افرادی که نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند، اگر با علائم جدید و ناخوشی پس از آن مواجه شدند باید آن را مورد توجه قرار داده و در کوتاهترین زمان ممکن به بیمارستان مراجعه کرده یا انتقال داده شود.

وی اظهار کرد: درمان مسمومیت متانول چهار بخش دارد ابتدا باید از تبدیل متانول به ماده سمی اسیدفرمیک جلوگیری کرد که این مرحله با تجویزالکل غیرسمی یا اتانول یا داروی فومپیزول طی می شود.

شکوهی بیان کرد: پس از آن باید تلاش کرد اسید فرمیک به وجود آمده در بدن بیمار به آب و دی اکسید کربن تبدیل شود که این کار هم با تجویز داروی فلونیک اسید انجام می شود و بعد از آن باید سم درون خون و فرمیک دیالیز کاهش یابد یعنی دستگاه همودیالیزبه کمک کلیه های بیمار می آید.

وی ادامه داد: همچنین برخی از درمان هایی که به بهبود حال بیمار منجر می شود کنترل تشنج با داروی بنزودیازپین، تجویز داروی سدیم بای کربنات و تزریق داروی هیدروکورتیزون به داخل رگ برای درمان اختلال بینایی بیمار است.

رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیرحوادث دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهارکرد: با توجه به عوارض بسیار خطرناک و در برخی موارد برگشت ناپذیر مسمومیت اتفاقی بامتانول، مدیریت و درمان فوری آن حائز اهمیت است و نحوه مدیریت مواقع اضطراری مسمومیت بسیار مهم تلقی می شود.

منبع:ایرنا