معلمان در طول دوره کاری خود علاوه بر تدریس، مسئولیت‌های دیگری مانند آماده‌سازی کلاس و ارزیابی دانش‌آموزان را به دوش می‌کشند. این فشار‌های کاری نه‌تنها از نظر ذهنی سنگین است، بلکه تأثیرات فیزیکی زیادی نیز دارد. به دلیل شرایط کاری دشوار و طولانی‌مدت، مشکلاتی مانند اختلالات اسکلتی-عضلانی در بین معلمان شایع است. این مشکلات می‌توانند بر بخش‌های مختلف بدن از جمله گردن، شانه‌ها، کمر و زانو تأثیر بگذارند. این اختلالات نه‌تنها باعث درد و ناتوانی جسمانی می‌شوند، بلکه می‌توانند سلامت روانی افراد را نیز تحت تأثیر قرار دهند.

 سلامت جسمانی و روانی معلمان اهمیت بسیاری دارد، چرا که این افراد نقش کلیدی در تربیت و آموزش نسل آینده ایفا می‌کنند. بنابراین، توجه به سلامت آنها حتی پس از بازنشستگی ضروری است.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم این موضوع، تأثیر این مشکلات جسمی بر کیفیت زندگی است. کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، معیار مهمی است که به بررسی تأثیر بیماری‌ها و مشکلات جسمانی و روانی بر فعالیت‌های روزمره و بهزیستی افراد می‌پردازد. به دلیل اینکه اختلالات اسکلتی-عضلانی ممکن است به کاهش کیفیت زندگی منجر شوند، پژوهش در این زمینه برای درک بهتر و ارائه راهکار‌های مناسب جهت پیشگیری و درمان اهمیت دارد.

در این خصوص، یک پژوهش توسط گروهی از محققان به سرپرستی عین‌اله نادری، از گروه علوم زیستی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه صنعتی شاهرود، انجام شده است. در این مطالعه، محققان با همکاری موسسات مختلف از جمله دانشگاه علوم پزشکی همدان، به بررسی شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی در میان معلمان بازنشسته پرداخته‌اند.

در این مطالعه، پژوهشگران به صورت مقطعی و در نیمه اول سال ۱۴۰۱ تحقیق خود را در سطح شهرستان همدان انجام دادند. بدین منظور ۹۶ معلم بازنشسته با دامنه سنی ۴۳ تا ۷۰ سال وارد مطالعه شدند و برای بررسی شیوع مشکلات اسکلتی-عضلانی آنان از پرسشنامه استاندارد استفاده شد و سلامت جسمانی و روانی این معلمان نیز از طریق پرسشنامه‌های تخصصی مورد ارزیابی قرار گرفت. داده‌های به‌دست‌آمده سپس توسط روش‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شدند تا ارتباط بین مشکلات اسکلتی-عضلانی و وضعیت سلامت معلمان بررسی شود.

نتایج این پژوهش نشان داد که حدود ۸۲.۳ درصد از معلمان بازنشسته همدان حداقل در یک ناحیه از بدن خود دچار مشکلات اسکلتی-عضلانی هستند. در میان این مشکلات، اختلالات زانو (۵۴ درصد)، کمر (۵۰ درصد)، شانه (۲۹ درصد) و گردن (۲۴ درصد) از شایع‌ترین نواحی درگیر بودند.

همچنین، تفاوت‌هایی بین میزان شیوع این اختلالات در میان زنان و مردان مشاهده شد. معلمان زن با ۸۶ درصد شیوع، بیشتر از معلمان مرد که ۷۸.۳ درصد از آنها دچار مشکلات اسکلتی-عضلانی بودند، درگیر این اختلالات بودند.

نتیجه‌گیری این پژوهش حاکی از آن است که اختلالات اسکلتی-عضلانی نه‌تنها شیوع بالایی در میان معلمان بازنشسته دارد، بلکه بر کیفیت زندگی، سلامت جسمانی و عملکرد روزمره آنها نیز تأثیر منفی می‌گذارد. درد‌های جسمی و مشکلات مرتبط با این اختلالات ممکن است باعث اختلال در خواب، خستگی و کاهش عملکرد روزانه این افراد شود.

محققان تأکید دارند که مشکلات اسکلتی-عضلانی به دلایل مختلف از جمله شرایط شغلی سخت و عدم توجه به وضعیت ارگونومیک در محیط کار به وجود می‌آیند و می‌توانند بر سلامت عمومی جامعه نیز تأثیر بگذارند. بنابراین، اتخاذ راهبرد‌هایی برای پیشگیری از این مشکلات در دوران کاری معلمان و ارتقاء سلامت آنها پس از بازنشستگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بر این اساس، به‌کارگیری تجهیزات ارگونومیک و آموزش‌های مناسب می‌تواند به کاهش شیوع این اختلالات کمک کند. همچنین، اجرای تمرینات ورزشی و بهبود شرایط کاری نیز ممکن است به عنوان یک راهکار موثر در پیشگیری از این اختلالات در میان معلمان محسوب شود.

گفتنی است؛ این یافته‌های ارزشمند در فصلنامه «ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها» که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر می‌شود، به چاپ رسیده‌اند. انتشار این گونه تحقیقات در نشریات علمی معتبر، نشان‌دهنده اهمیت موضوع و لزوم توجه بیشتر به سلامت معلمان بازنشسته است.