هر شهروندی که یک روز سوار بر قطار شهری تهران شده باشد، تابلو‌های رنگارنگ آن را که به برای هر خط مترو به یک رنگ طراحی می‌شود، دیده است، تابلو‌هایی که مسافران مترو در ایستگاه با صدایی که از بلندگو پخش می‌شود نام ایستگاه را البته فقط به زبان فارسی می‌شنوند.

تابلو‌های ایستگاه‌های مترو تهران به خط فارسی و انگلیسی نوشته شده‌اند. قطعا خط انگلیسی تابلو‌های مترو برای مسافران ایرانی طراحی نشده است، زیرا مسافران ایرانی نام ایستگاه را به خط فارسی می‌خوانند، بنابراین مخاطب این نوشته‌های به ظاهر انگلیسی احتمالا شهروندان خارجی و آشنا به زبان انگلیسی است تا بتوانند با خواندن آن راه و مسیر خود را پیدا کنند. اما نوشته‌های به ظاهر انگلیسی تابلو‌های ایستگاه‌های مترو چندان هم برای مخاطبان غیر ایرانی قابل خواندن نیست، زیرا این نوشته‌ها نه به خط انگلیسی بلکه به خط فینگلیش نوشته شده‌اند. نوشته‌هایی که برای مخاطب انگلیسی زبان یا آشنا به زبان انگلیسی گنگ و نامفهوم است.

اگرچه نام خاص معابر و ایستگاه‌های مترو مثل همه جای دنیا به همان شکلی که نامگذاری شده به انگلیسی برگردانده می‌شود، اما به نظر نمی‌رسد در عرف و استاندارد نامگذاری تابلو‌های شهری کلماتی مانند میدان، بوستان، دانشگاه یا ورزشگاه اسم خاص باشد بنابراین این کلمات را به زبان بومی و خط انگلیسی بر نمی‌گردانند بلکه معادل انگلیسی آن را استفاده می‌‍کنند.

«میدان» به زبان انگلیسی Square است یا بوستان در همه جای دنیا به زبان انگلیسی Park نوشته می‌شود. ورزشگاه به زبان انگلیسی Stadium یا دانشگاه به زبان انگلیسی University است و نوشته‌هایی مانند meydan-e یا varzeshga-e یا Bostan-e برای مسافران خارجی انگلیسی زبان و آشنا به زبان انگلیسی هیچ معنا و مفهومی ندارد. مگر این طور قلمداد یا توجیه کنند که کل کلمه «میدان انقلاب» یک اسم خاص است.

ترجمه نام ایستگاه‌های مترو به زبان فارسی و خط انگلیسی معلوم نیست برای چه مخاطبی طراحی شده است

اگر نگاهی به تابلو‌های متروی تهران بیندازیم در بسیاری از ایستگاه‌های آن چنین اشتباه فاحشی را می‌بینیم. ایستگاه‌های مختلفی مانند میدان حضرت ولی عصر که به خط فینگلیش به صورت meydan-e hazrat-e vali-e Asr یا ورزشگاه آزادی که به خط فینگلیس به صورت Varzeshga-e Azadi یا ایستگاه برج میلاد که به صورت borg-e Milad-e Tehran یا ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس که به صورت Daneshga-e Tarbiatmodarres نوشته شده یا بوستان لاله که به صورت Bostan-e Laleh در تابلوی ایستگاه مترو نگارش شده است.

چنین اشتباه فاحشی معلوم نیست زاییده ذهن کدام کارشناس شهری است و کدام مخاطب را مد نظر قرار داده است. آیا مخاطب آن ایرانیانی هستند که خط فارسی نمی‌دانند و نام ایستگاه را در شهر تهران به خط انگلیسی می‌خوانند یا مخاطبان خارجی هستند که به خوبی زبان فارسی را بلد هستند، اما خط فارسی را نمی‌دانند و به همین علت تابلو‌های شهری را به زبان فارسی، اما خط انگلیسی یا همان فینگلیش می‌خوانند تا راه را گم نکنند.

ترجمه نام ایستگاه‌های مترو باید بر اساس استاندارد جهانی باشد

«پژمان کامفر» کارشناس عمران و شهرسازی گفت: در خصوص نامگذاری ایستگاه‌های مترو، به طور قطع در جهان اصول و استاندارد‌هایی وجود دارد و قاعدتاً هر مسافر چه شهروند آن کشور باشد و چه توریست خارجی با خواندن نام ایستگاه به زبان اصلی آن کشور یا انگلیسی در تابلو‌های نصب شده و دنبال کردن رنگ مخصوص به آن خط، تلاش می‌کند مسیر حرکت خود را به مقصد مورد نظر پیدا و دنبال کند. بدیهی است نحوه نامگذاری و ترجمه نام یک ایستگاه از زبان محلی آن کشور به زبان بین‌المللی (انگلیسی) برای راهنمایی مسافران و افراد خارجی اهمیت ویژه‌ای دارد و رعایت اصول استاندارد و عرف بین‌المللی در این زمینه نیابد مورد غفلت قرار گیرد.

وی افزود: متاسفانه از ابتدای راه‌اندازی متروی تهران و سال به سال گسترش شبکه آن و افتتاح ایستگاه‌های جدید، با کمال تعجب شاهد نامگذاری غیرحرفه‌ای و ناشیانه نام ایستگاه‌ها توسط مسئولان مربوطه در مترو و شهرداری تهران بوده‌ایم چه بسا این مسئولان اگر نیم نگاهی به نامگذاری انجام شده در متروی سایر شهر‌های جهان داشتند چنین اشتباه آشکاری را مرتکب نمی‌شدند.

کامفر ادامه داد: اکنون شاهد این هستیم که اسامی مندرج در برخی تابلو‌های ایستگاه‌های مترو عبارت میدان یا دانشگاه کنار اسم مکان مربوطه، دقیقاً به زبان فارسی و با استفاده از حروف انگلیسی متناظر (به اصطلاح عامیانه: فینگلیش ترجمه شده برای مثال در ایستگاه میدان حضرت ولی عصر (ع) به جای عبارت square عبارت عجیب و نامفهوم Meydan-e درج شده است.

اگر از منظر یک توریست خارجی به این موضوع نگاه کنیم و عکس‌العمل و چهره وی را پس از خواندن نام ایستگاه به طور مثال دانشگاه امام علی (ع) که به صورت Daneshgah-e Emam Ali نوشته شده تصور کنیم موضوع را بهتر درک می‌کنیم. در حالی که در کشور‌های دیگر برای نام ایستگاهی که نام یک دانشگاه را دارد از کلمه Univercity استفاده می‌شود. البته در برخی کشور‌ها که به زبان بومی خودشان تعصب دارند مانند آلمان نام ایستگاه‌ها را به زبان دیگری غیر از زبان خودشان نمی‌نویسند، اما شهر توریستی مثل دوبی مثال خوبی است. نگاهی به نقشه مترو دوبی نشان می‌دهد که برای مثال اسم ایستگاهی به نام میدان بنی یاس در خط سبز مترو به صورت Bani yas square ترجمه شده است.

الگوی ترجمه نامگذاری تابلو‌های مترو با تابلو‌های بزرگراه‌ها باید یکسان باشد

دکتر شهاب الدین کرمانشاهی استاد حمل و نقل شهری درباره اینکه آیا نوشتن نام ایستگاه‌های مترو به خط فینگلیش اقدامی کارشناسی و استاندارد هست یا نه گفت: موضوع جالبی را مطرح کردید واقعیت این است که من تاکنون به این دقت به این موضوع نگاه نکرده‌ام و به نظرم موضوع جالبی است.

شاید با این استدلال که «میدان انقلاب» در کل اسم خاص است بتوان این نوع نگارش تابلو‌ها را توجیه کرد، اما برای تابلو‌های بزرگراهی هم باید همین استاندارد رعایت شودوی افزود: اگر نظر و سلیقه من را بخواهید به نظرم اگر نام ایستگاه مثلا میدان انقلاب برای مخاطب غیر ایرانی Enghelab square نوشته شود یا مثلا نام ایستگاه بوستان لاله Laleh Park نوشته شود درست‌تر است و اگر من در این زمینه تصمیم گیرنده بودم نام ایستگاه‌های مترو را به این شکل انتخاب می‌کردم تا برای مخاطب غیر ایرانی کاربردی باشد.

دکتر کرمانشاهی اضافه کرد: با این حال اگر بخواهم توجیه کنم، می‌توانم بگویم احتمالا کسانی که نام ایستگاه‌های مترو را به این شکل به خط انگلیسی نوشته‌اند شاید این طور فکر کرده‌اند که میدان انقلاب در کل اسم خاص است و معنای میدان مد نظر نیست، یا بوستان لاله به صورت کلی اسم خاص است و نیازی نیست کلمه بوستان آن به انگلیسی مثلا PARK ترجمه شود.

وی گفت: با این توجیه یا استدلال ممکن است بتوان گفت که کار غلط و اشتباهی رخ نداده است هر چند به نظرم برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توان به ترجمه این تابلو‌ها در کشور‌های دیگر غیر انگلیسی زبان از جمله کشور‌های عربی مراجعه کرد یا استاندارد‌های آن را از متخصصان علوم ترجمه یا زبان شناسی پرسید.

این کارشناس و استاد حمل و نقل شهری افزود: در هر صورت به نظر می‌رسد، نوشتن نام ایستگاه‌های مترو به خط انگلیسی برای مخاطب غیر ایرانی است و باید برای این افراد کارایی داشته باشد و آن گونه که به طور مثال نام بزرگراه آزادگان در تابلوی شهری به صورت Azadegan Highway نوشته می‌شود نام ایستگاه ورزشگاه آزادی هم باید به صورت Azadi Stadium نوشته شود و این شکل نوشته معقول‌تر است.

منبع: ایرنا