کشاورزی سنتی پاشنه آشیل بخش کشاورزی است چراکه این بخش معضلات و چالش هایی از جمله هدررفت آب،کاهش بهره وری، افزایش ضایعات و هدررفت محصولات کشاورزی را به همراه دارد که توسعه مکانیزاسیون تنها راه خروج از این بحران است.
بنابر آمارهای اعلامی در حوزه تراکتور ۵۵ درصد و در حوزه کمباین ۶۰ درصد فرسودگی داریم که براین اساس نیاز است که تراکتور و کمباین جدید وارد مزارع شود تا با کاهش ریزش و هدررفت تولید، اهداف برنامه هفتم مبنی بر خودکفایی محصولات اساسی محقق شود.
کریم ذوالفقاری رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد می گوید: بنابر آمار ۳۰۰ هزار تراکتور فرسوده در کشور وجود دارد که بر این اساس تولید سالانه ۵۰ هزار تراکتور در کشور به منظور نوسازی ناوگان و متقاضیان جدید امری ضروری است، در حالیکه بنابر برنامه‌ریزی صورت گرفته امسال ۳۵ هزار دستگاه تراکتور در کشور تولید می شود.
ذوالفقاری افزود: با توجه به تولید سالانه ۳۰ هزار تراکتور در کشور، جایگزینی ۳۰۰ هزار دستگاه فرسوده بعد از گذشت ۱۰ سال امکان پذیر است که به طور قطع در این مدت تعداد فرسوده‌ها عدد بزرگ‌تری خواهد بود.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون با بیان اینکه ۵۰ درصد ماشین آلات بخش کشاورزی فرسوده هستند، گفت: ۵۵ درصد تراکتورهای موجود کشور سن بالای ۱۳ سال دارند و ۶۰ درصد کمباین‌ها معادل ۱۲ هزار دستگاه فرسوده هستند که نوسازی آنها امری ضروری است. گفتنی است سالانه ۲۰ میلیون غلات شامل ۱۲ تا ۱۴ میلیون تن گندم، ۳ میلیون تن جو و حدود ۳ تا ۴ میلیون تن دانه روغنی تولید می شود که اگر به دلیل فرسودگی برداشت محصولات فقط یک درصد از غلات معادل ۲۰۰ هزار تن از بین برود با همان عدد می‌توان بخشی از نوسازی ناوگان کمباین را انجام داد.
هدررفت ۱۰ درصد تولید غلات هنگام برداشت و حمل با کمباین‌های فرسوده
علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: بنابر آمار ۸۰ درصد کشاورزی کشور سنتی و معیشتی است که بر این اساس کشاورزان ما از دانش در مزرعه، بهره وری و استفاده بهینه از منابع آبی عقب ماندگی دارند و تنها ۲۰ درصد کشاورزی هم نیمه مدرن است.
به گفته او، وقتی ۷۰ هزار کشاورز در صف دریافت تراکتور هستند، این امر بیانگر کاهش قدرت خرید آنهاست که برای خرید تراکتور منتظر خط تسهیلاتی و اعتباری هستند. در حالیکه برای خرید نقدی تراکتور موجود است.
ایمانی با بیان اینکه ۷ درصد تولید غلات هنگام برداشت با کمباین های فرسوده ریزش دارد، افزود: در حال حاضر دنیا بدنبال آن است که ریزش ضایعات را به کمتر از ۲ درصد برساند، در حالیکه کشور ما بدلیل فرسودگی ناوگان زراعت، در فصل برداشت حداقل ۷ درصد ریزش دارد و از طرفی بدلیل مشکلات حمل و استاندارد نبودن جاده های بین مزارع ، ۳ درصد دیگر هم ریزش داریم. گفتنی است که با احتساب بیش از ۱۱ میلیون تن خرید تضمینی گندم به نظر می رسد که حداقل یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن گندم هدر رفته است که با احتساب واردات هر تن ۴۲۰ دلار، رقم قابل توجهی گندم هدر رفته است.
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه در کشاورزی سنتی از تکنولوژی بهره وری آب بی بهره هستیم، افزود: بنابر آمارهای اعلامی ۸۰ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می شود که بدلیل کشاورزی سنتی حدود ۴۰ درصد آب در این بخش به هدر می رود که با توسعه کشاورزی مدرن از هدررفت این میزان آب جلوگیری می شود.
به گفته او، در اجرای کشاورزی دقیق و اقتصادی خرد بودن اراضی کشاورزی اولین موضوع است که متاسفانه بدلیل قانون ارث روز به روز اراضی خردتر می شوند که این امر خسرانی برای آینده کشاورزی کشور است. حال اگر بدنبال کشاورزی توجیه پذیر، علمی و صنعتی هستیم با یک بسته کامل که دارای ضمانت اجرایی است، باید کار را پیش ببریم.
ایمانی ادامه داد: با تزریق یک تراکتور به بخش، کشاورزی دقیق و صنعتی اجرا نخواهد شد، از این رو یکپارچه سازی اراضی باید در دستور کار قرار بگیرد. البته این امر نیازمند قانون و حل مسائل شرعی در بحث قانون ارث است.
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه کارخانه تراکتورسازی نیمی از نیاز کشور را تامین می کند، افزود: در کشور ما تراکتورهای از رده خارج ۴۰ سال پیش عرضه می‌شود و به اصطلاح ناوگان ماشین آلات کشاورزی همانند تراکتور کهنه و فرسوده است و برای تعویض ماشین آلات ۷۰ هزار کشاورز در صف دریافت تراکتور هستند، در حالیکه تراکتورسازی سالانه ۳۰ تا ۳۵ هزار دستگاه بیشتر نمی‌تواند تحویل دهد و از طرفی سال به سال تراکتورهای موجود در بخش هم مستهلک می‌شوند.
توسعه مکانیزاسیون کشاورزی راهکار اصلی افزایش بهره وری، کاهش ضایعات و ضامن امنیت غذایی کشور محسوب می شود، از این رو حمایت دولت در بخش نوسازی ناوگان کشاورزی و دسترسی به تکنولوژی ماشین آلات روز دنیا در جهت تحقق شعار سال امری ضروری است.
یکپارچه سازی اراضی راهی برای گذر از کشاورزی سنتی به مدرن
بنابر آمار اعلامی فائو سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره هدر می رود، در حالی که با نوسازی مکانیزاسیون تا حدی جلوی دورریز گرفته می شود که این امر در خودکفایی محصولات استراتژیک و تحقق برنامه هفتم تاثیر بسزایی دارد.
محمد شفیع ملک زاده عضو اتاق اصناف کشاورزی گفت: بنابر آمار بیش از ۷۰ درصد کشاورزی ما سنتی است که همین امر مشکلات متعددd ایجاد کرده است به طوریکه برای استفاده از ابزار، ادوات و تکنولوژی نیازمند یکپارچه سازی اراضی هستیم.
به گفته او، در شرایط کنونی تراکتور بیش از نیاز در اختیار مردم قرار دارد، اما استفاده صحیح از آن نمی شود چراکه برحسب آمار بیش از ۲۵۰ هزار تراکتور نیاز داریم که بیش از ۲۰ میلیون هکتار خدمات بدهد، اما اکنون ۵۸۰ هزار تراکتور در دست مردم است، هرچند تعدادی از تراکتورها فرسوده و غیرقابل استفاده هستند.
ملک زاده ادامه داد: دولت برای نوسازی ناوگان باید اقدام به واردات ماشین آلات روز کند و تسهیلات کم بهره و بدون بهره در اختیار کشاورزان قرار دهد تا کشاورزی سنتی به اقتصادی و مکانیزه تبدیل شود که بهره وری تولید و ضریب امنیت غذایی افزایش یابد. در سنوات گذشته کشاورزی که بیش از ۳۰ هزار هکتار زمین داشت، سالها در صف دریافت تراکتور بود و در مقابل برخی افراد که حتی کشاورز هم نبودند به سبب برخی رابطه ها تراکتور دریافت کردند و چند برابر قیمت در بازار آزاد فروختند.
عضو اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه با یکپارچه سازی اراضی امکان تبدیل کشاورزی سنتی به مکانیزه وجود دارد، گفت: بنابر آمار بیش از ۶۰ درصد کشاورزان مالکیت کمتر از ۲ هکتار دارند که اصلاح و یکپارچه سازی اراضی پیش نیاز اقتصادی شدن کشاورزی است. از این رو دستگاه های نظارتی باید نظارت دقیق در سطح بازار داشته باشند به طوریکه حق کشاورزان ضایع نشود تا مکانیزه شدن کشاورزی محقق شود.
طبق آمارهای اعلامی توسعه مکانیزاسیون در افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی تولید محصولات اساسی اثرگذار است، در حالیکه سالانه بخش اعظم تولید غلات بدلیل فرسودگی کمباین و ماشین آلات کشاورزی هدر می رود، اما برنامه هفتم بر خودکفایی و خوداتکایی حداکثری محصولات اساسی تاکید دارد که برای تحقق این امر راهی جز پرداخت تسهیلات ارزان قیمت برای خرید ماشین آلات کشاورزی و یکپارچه سازی اراضی به منظور خروج از کشاورزی سنتی و حرکت به سمت مدرن نداریم.
خبرنگار: آزاده محبی
