مذاکرات برای پایان دادن به جنگ ۱۰ ماهه غزه اخیرا حول دو منطقه حائل که هر دو تحت کنترل ارتش رژیم صهیونیستی هستند، متمرکز شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی اصرار دارد که نظامیان اشغالگر را در گذرگاه‌های «فیلادلفیا» و «نتزاریم» حفظ کند. از سوی دیگر، حماس تاکید کرده است که همه اشغالگران باید از تمام قسمت‌های نوار غزه خارج شوند و این شامل دو گذرگاه مذکور نیز می‌شود. 

به گزارش میدل ایست آی، گذرگاه فیلادلفیا منطقه حائل بین مصر و غزه است که ۱۴ کیلومتر طول و ۱۰۰ متر عرض دارد. این مسیر از دریای مدیترانه تا گذرگاه «کرم شالوم» در نقطه تلاقی غزه، مصر و سرزمین‌های اشغالی ادامه دارد. مصری‌ها از این منطقه به عنوان «دالان صلاح‌الدین» یاد می‌کنند که به نام بنیان‌گذار سلسله ایوبیان که در سال ۱۱۸۷ صلیبیان را شکست داد، نامگذاری شده است. این گذرگاه شامل گذرگاه رفح است که تنها گذرگاه بین مصر و غزه است.

در همین حال، گذرگاه نتزاریم از مرکز نوار غزه عبور کرده و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. این مسیر ۶ کیلومتر است و از مرز سرزمین‌های اشغالی و شهر غزه تا دریای مدیترانه امتداد دارد. اگرچه گذرگاه فیلادلفیا بیش از ۴۰ دهه است که وجود دارد، اما گذرگاه نتزاریم جدید است و در ماه‌های اخیر توسط نیرو‌های صهیونیست برای بازرسی رفت و آمد مردم بین شمال و جنوب غزه ساخته شده است. اسرائیل نام «نتزاریم» را از روی یکی از شهرک‌های غیرقانونی خود بر این مسیر گذاشته است. این نام می‌تواند نشانه‌ای برای ایجاد شهرک‌های غیرقانونی اسرائیل در نوار غزه باشد. چیزی که وزرای راست افراطی کابینه نتانیاهو بار‌ها خواستار آن شده‌اند.

تحلیلگران می‌گویند که کنترل صهیونیست‌ها بر گذرگاه نتزاریم تلاشی است برای دیکته کردن دائمی نحوه زندگی در غزه، بدون اینکه لزوماً کل سرزمین را اشغال کنند. گروه‌های فلسطینی با قاطعیت خواسته رژیم صهیونیستی برای حفظ حضور نظامی در این دو گذرگاه را رد کرده‌اند و معتقدند که نتانیاهو این خواسته‌ها را برای مانع‌تراشی در مذاکرات اضافه کرده است. 

کنترل گذرگاه فیلادلفیا در دست چه گروه‌هایی بوده است؟

رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۰۵ نیرو‌های اشغالگر خود را از غزه و از گذرگاه فیلادلفیا خارج کرد. از آن زمان تا دو سال بعد این گذرگاه تحت کنترل مشترک مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین بود. بر اساس توافقنامه بین مصر و رژیم صهیونیستی، قاهره می‌توانست ۷۵۰ مرزبان را برای گشت‌زنی در این گذرگاه مستقر کند. دو سال بعد حماس کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت و به جای تشکیلات خودگردان، مشغول کنترل این گذرگاه شد. از آن زمان رژیم صهیونیستی محاصره زمینی، هوایی و دریایی علیه نوار غزه را اعمال کرده است. 

در طول جنگ کنونی علیه غزه چه اتفاقی برای گذرگاه فیلادلفیا افتاد؟

گذرگاه رفح بخشی از این گذرگاه است، توسط اشغالگران کنترل نمی‌شد، اما این امر اوایل امسال تغییر کرد. سه ماه پس از آغاز جنگ غزه نتانیاهو هدف اشغال مجدد منطقه حائل را اعلام کرد: «گذرگاه فیلادلفیا باید در دست ما باشد». اسرائیل پس از ماه‌ها تهدید سرانجام عملیات زمینی در شهر «رفح» در جنوب غزه را آغاز کرد و ۷ مه (۱۸ اردیبهشت) کنترل سمت فلسطینی گذرگاه رفح را به دست گرفت. چند روز بعد، اشغالگران بخش فلسطینی گذرگاه فیلادلفیا را نیز کاملا تصرف کردند و این اولین حضور نظامیان اسرائیلی در منطقه حائل از سال ۲۰۰۵ بود.

رژیم صهیونیستی در جریان مذاکرات درباره گذرگاه‌ها چه گفته است؟

نتانیاهو مدعی است که کنترل نظامی هر دو گذرگاه و همچنین گذرگاه رفح را حفظ خواهد کرد و این خواسته‌ها را به مذاکرات آتش بس اضافه کرده است. نخست وزیر رژیم صهیونیستی می‌گوید: «اسرائیل تحت هیچ شرایطی از گذرگاه فیلادلفیا و محور نتزاریم خارج نخواهد شد، علیرغم فشار زیادی که برای این کار وجود دارد.»

گزارش‌ها حاکی از آن است که این هفته مذاکره کنندگان صهیونیست به نتانیاهو اطلاع دادند که اصرار وی برای حفظ حضور در گذرگاه فیلادلفیا مانع اصلی توافق آتش بس است، زیرا این شروط در پیشنهاد آتش‌بس جو بایدن مطرح نشده بود و در قطعنامه آتش‌بس شورای امنیت نیز اشاره‌ای به آن نشده است. در واقع، هم قطعنامه شورای امنیت و هم طرح مورد تایید بایدن به مذاکراتی اشاره داشتند که منجر به خروج کامل نیرو‌های اسرائیلی از غزه می‌شد.

حماس و مصر چگونه پاسخ دادند؟

باسم نعیم، یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس گفت که این جنبش قبلا از قطعنامه شورای امنیت استقبال کرده و آمادگی خود را برای اجرای فوری آن در اوایل ژوئیه تایید کرده است. وی گفت که نتانیاهو با «قتل عام و کشتار بیشتر» و ارائه «شرایط جدید» از جمله عدم عقب نشینی از دو گذرگاه به پیشنهاد بایدن پاسخ داده است. نعیم گفت: «دولت آمریکا و جامعه بین‌المللی باید به این بی‌تدبیری پایان دهند و نتانیاهو و دولت فاشیستی‌اش را برای توقف تجاوز و امضای توافقنامه آتش بس تحت فشار قرار دهند».

اوایل این هفته، سه منبع ارشد مصری گفتند که مصر و رژیم صهیونیستی به توافقی دست یافته‌اند که امکان حضور امنیتی صهیونیست‌ها در امتداد گذرگاه فیلادلفیا را فراهم می‌کند. به گفته این منابع، یکی از گزینه‌ها این است که اسرائیل نیرو‌های خود را از این دو گذرگاه خارج کرده و به جای آن تجهیزات نظارت الکترونیکی را در محل نصب کرده و گاه به گاه گشت‌زنی داشته باشد. این مقامات می‌گویند اگر گروه‌های فلسطینی، به ویژه حماس، از این پیشنهاد حمایت کنند، مصر با این گزینه‌ها موافقت خواهد کرد.

مترجم: زهرا نجفی