سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره رویکرد سیاست خارجه دولت چهاردهم اظهار کرد: رویکرد کلی سیاست خارجه دولت چهاردهم تناسب بین استمرار و تغییر است. ما سیاست‌هایی داریم که تغییر ناپذیر است و استمرار آن موضوعی حتمی است.
وی ادامه داد: اینها گام‌هایی را برای تغییر در جهت پیشرفت بیشتر می‌طلبد. رویکرد کلی ما تا حد زیادی در فرمایشات رهبری در روز تنفیذ رئیس‌جمهور محترم ریشه دارد. اگر دقت کرده باشیم نیمی از صحبت‌های رهبری درباره سیاست خارجی بود که برنامه‌ای که به مجلس هم ارائه شد در راستای همین مانیفست بود.
عراقچی گفت: برنامه کلی و کاملی را به نمایدگان دادیم و در مجلس و کمیسیون‌ها مورد بررسی قرار گرفت. عنوان برنامه ما سیاست خارجه فراگیر و فعال و اثر گذار بود که همه آنها از صحبت‌های رهبری نشات گرفتند. فراگیر به معنی آن است که تنها به یک محدوده خاص راضی نخواهیم بود و باید فراگیر باشیم و به کشورهای مختلف در آمریکای لاتین و آفریقا و مکان‌های دیگر توجه کنیم و نگاه جامعی به جهان داشته باشیم.
وزیر امور خارجه گفت: فعال به این معنی که مواضع خود را بیان و دنبال کنیم و حضور فعالی داشته باشیم و نظاره‌گر تعاملات بین المللی نباشیم. ما باید در همه موضوعات در سطح بین الملل حضور داشته باشیم و نگذاریم که دیگران برای ما جایگاه تعریف کنند و باید در جهات منافع ملی خود ایفای نقش کنیم.
سیاست خارجه ما فراگیر، فعال و اثر گذار است
وی تاکید کرد: سیاست خاجه ما اثر گذار است. ما به سخنرانی در مجامع اکتفا نمی‌کنیم. ما باید در هر برنامه سیاسی با هدف مشخص باشیم و تاثیرات آن را در اقتصاد کشور در نظر داشته باشیم. سیاست خارجه ما فراگیر، فعال و اثر گذار است.
عراقچی ادامه داد: ۳ ماموریت را برای این سیاست تعریف کردیم؛ تامین منافع، تحکیم قدرت ملی و افزایش عزت ملی و منزلت ایران و همه قوانین ما در ذیل این سه ماموریت شکل می‌گیرد. همه اینها در برنامه به شکل کامل و با جزئیات آمده است.
اولویت اول همسایگان ما هستند
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران افزود: اولویت‌های ما به همان شکل که رهبری عنوان کردند مشخص شده و اولویت اول همسایگان ما هستند. این منطقه سرشار از منافع برای ما است و اقداماتی که در دولت شهید رئیسی انجام شد، در این دولت ادامه پیدا می‌کند و اولویت دوم گسترش دیپلماسی ما به آمریکای لاتین، آفریقا و شرق آسیا است که فرصت‌های زیادی برای ما دارد. اولویت سوم کشور‌هایی هستند که در زمان تحریم‌ها ما را کمک کردند و روابط مستحکمی با آنها داریم؛ به طور مشخص چین و روسیه که رابطه با آنها بسیار مهم است.
کشورهای اروپایی اگر سیاست‌های خصمانه خود را کنار بگذارند، در اولویت‌های ما قرار می‌گیرند
وزیر امور خارجه ادامه داد: اولویت بعدی قدرت‌های نوظهور جهان مانند هند و برزیل که رابطه با آنها نیز بسیار مهم است، هستند و بعد از این هم اولویت بعدی که فعلا برای ما مهم نیست، کشورهای اروپایی هستند. ما با اینها هم تعامل عزتمندانه خواهیم داشت. آنها اگر سیاست‌های خصمانه خود را کنار بگذارند در اولویت‌های ما نیز قرار می‌گیرند.
عراقچی درباره رابطه با ایالت متحده آمریکا گفت: درباره آمریکا هم باید گفت ما به دنبال رفع تخاصم و تنش با آمریکا نیستیم. برای آن که خیلی از این تنش‌ها ناشی از اختلاف دیدگاه عمیقی است و باید این تخاصم را مدیریت کرد و وظیفه داریم هزینه‌های این تخاصم را کاهش دهیم و اجازه ندهیم که اجماع بین المللی علیه ما تشکیل شود.
وی اظهار کرد: ضمن اینکه در داخل هر تهدیدی، فرصتی هم وجود دارد و من اعتقاد دارم که در درون این تهدید و خصومت آمریکا علیه ما فرصت‌های زیادی هم پدید آمد و کشور ما اکنون در موضعی است که تراز راهبردی بسیار بالاتری نسبت به سال‌های گذشته دارد.
راهبرد اول سیاست خارجه دولت چهاردهم خنثی سازی تحریم‌ها است
وی درباره راهبرد سیاست خارجه دولت چهاردهم درباره تحریم‌ها گفت: راهبرد اول که خنثی سازی تحریم‌ها است، اولویت بیشتری دارد. رهبری دو ماموریت را تعریف کردند که ماموریت اول بحث خنثی سازی تحریم‌ها است که به کل دولت مربوط می‌شود و سیاست اول ما هم بر همین مبنا است و هدف ما این است که فشار تحریم ها را بر مردم کم کنیم و بتوانیم سیاست‌های تحریمی دشمنان را بی اثر کنیم. ماموریت دیگر تلاش برای رفع تحریم است که این ماموریت خاص وزارت خارجه است.
وزیر امور خارجه گفت: رهبری در دیدار با نمایندگان مجلس فرمودند می‌توانیم تحریم‌ها را شرافتمندانه رفع کنیم و این تکلیف وزارت خارجه است که باید به دنبال رفع شرافتمندانه تحریم‌ها باشد و وزارت خارجه ما این تلاش را آغاز خواهد کرد و البته این تلاش در دولت شهید رئیسی هم ادامه داشت.
اگر بتوانیم تحریم‌ها را برداریم یک ساعت هم تاخیر نمی‌کنیم
وی تصریح کرد: اگر بتوانیم تحریم‌ها را برداریم یک ساعت هم تاخیر نمی‌کنیم. تلاش ما مستمر خواهد بود و ادامه پیدا خواهد کرد و در این زمینه تاخیر و البته تعجیل بی‌جهت نمی‌کنیم. اگر مذاکره‌ای شروع شود در کمال دقت و مهارت خواهد بود و تلاش می‌کنیم این بار با یک وفاق ملی در این حوزه وارد شویم.
وی افزود: اگر به این وفاق برسیم، کار ما بهتر پیش می‌رود و تلاش می‌کنیم با همکاری رسانه‌ها، مجلس و به طور خاص صداوسیما وفاق ملی را پشت سر وزارت خارجه ایجاد کنیم و همه نهاد‌ها ارتباطی با این حرکت پیدا کنند.
عراقچی گفت: استفاده از فرصت‌های ترانزیتی وظیفه خاص وزارت خارجه نیست و ما باید وظایف خودمان را ایفا کنیم و وظیفه تمامی دولت در این مسئله دیده شده است. وظیفه ما این است که در حوزه ترانزیت هم به بهترین شکل ایفای نقش کنیم.
وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: مشکلات و چالش‌هایی داریم که مقابله با آنها وظایف همه دولت‌ها را در پی خواهد داشت و وزارت خارجه هم وظیفه خود را دارد. مثلا درباره ریزگرد‌ها صحبت کردید و این مسئله و مقابله با آن قطعا توسط یک کشور نیست و همه کشور‌ها باید در کنار هم نقش ایفا کنند و در قالب یک همکاری منطقه‌ای باید حل و فصل شود و با کشورهای همسایه باید تعامل شکل گیرد. بحث تروریسم هم به همین شکل که تنها مرز‌های جغرافیایی را شامل نمی‌شود و مبارزه با این موضوع احتیاج به همکاری چند جانبه دارد و مسیر ما از مسیر تعامل می‌گذرد.
عراقچی گفت: برای همه چالش‌ها باید برنامه‌ریزی داشته باشیم و دولت چهاردهم نیز وظیفه خود را ایفا خواهد کرد.
برجام قابل احیا نیست
وزیر خارجه بیان کرد: ۶ دور از مذاکرت را انجام دادم و در زمان شهید رئیسی ادامه پیدا کرد، اما به سرانجام نرسید. الان احیای آن مذاکرات به آسانی گذشته نیست. شرایط بین‌المللی عوض شده و جنگ اوکراین پیش آمده و جنگ غزه شرایط منطقه را دگرگون کرده است.
وی ادامه داد: در خود برجام بعضی از تاریخ‌ها گذشته و به آن شکل فعلی که وجود دارد قابل احیا نیست و باید این سند باز شود و جمع کردن آن کار شاقی است.
وزیر امور خارجه بیان کرد: مذاکرات ۱۴۰۰ درباره بازگشت به برجام بود و نه خود برجام. اینها می‌تواند راهنما و مرجعی باشد، اما آنها به آن شکل نمی‌تواند مورد اجرا باشد و مذاکرات جدید باید شکل بگیرد در اروپا شرایط سخت است و آمریکا درگیر انتخابات است. برای خود تکلیف میدانیم تا رفع تحریم‌ها را در دستورکار قرار دهیم و امیدواریم گام مثبتی در این خصوص برداریم.
عراقچی اظهار کرد: در رویکرد آقای پزشکیان دیدگاه‌ها، منش و روشی که اعلام کردند نشان داد به طرف‌های خارجی که دوگانگی را تبلیغ می‌کردند وجود ندارد و یگانگی وجود دارد و نمی‌تواند روی اختلاف رئیس‌جمهور و رهبری بازی کنند و رئیس‌جمهور با درایت حرکت کردند و مورد استقبال مردم و و مسئولان قرار گرفت و دولتی که معرفی کردند وفاق ملی بود و مجلس از آن استقبال کرد و به همه وزرا رای اعتماد داد و یک نوع وحدت و یگانگی و وحدت معرفی شد.
وی ادامه داد: آنها انتظار تحولات خیلی خاص و ویژه‌ای را نمی‌توانند داشته باشند و حرکت دولت در چارچوب سیاست خارجی خواهد بود و انتظارات نابجای آنها برآورده نخواهد شد.
وزیر خارجه تاکید کرد: اصول راهنمای سیاست خارجی ما قانون اساسی و سیاست‌های کلی نظام، تدابیر و ارشادات رهبر انقلاب به‌خصوص اصل عزت، حکمت و مصلحت و سند چشم انداز و برنامه هفتم است. اینها اصول بنیادی ما برای چارچوب حرکت ما است. ما قاطعانه در این اصول حرکت خواهیم کرد تا منافع کشور را در همه حوزه‌ها تامین کنیم.
محور مقاومت در چارچوب تخاصم با آمریکا نیست
رئیس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: بحث محور مقاومت بحث جدایی است و در چارچوب تخاصم با آمریکا به آن نگاه نمی‌کنیم و برای خود مکتبی دارد و سردار سلیمانی آن را به منصه ظهور رساند. محور مقاومت مورد حمایت ایران در هر شرایطی خواهد بود و هم در سخنرانی رئیس‌جمهور در روز تحلیف بیان شد هم در سخنرانی بنده در مجلس بیان شد که با استقبال نمایندگان مواجه شد. اینجاست که می‌گویم برخی تخاصمات ما با آمریکا حل شدنی نیست لذا و قتی به آن سمت می‌رویم کار ما مدیریت تخاصم است، چون دلیل ندارد مردم هزینه خیلی چیز‌ها را بدهند و باید مدیریت شود.
وی افزود: حمایت ما از مقاومت و همه گروه‌ها که در مقاومت است یک اصل تغییرناپذیر است. حمایت از مردم لبنان، فلسطین به‌خصوص در غزه و یمن جزو سیاست‌های تغییرناپذیر دولت چهاردهم است.
عراقچی بیان کرد: درخصوص غزه در بحث مقاومت ما کاملا ظهور و بروز داریم، اما در عرصه دیپلماتیک کشورهای دیگری هستند که مذاکرات آتش‌بس را میانجی‌گیری می‌کنند که این کافی نیست و سیاست خارجی ما باید فعال باشد و نه فقط در میدان بلکه در دیپلماسی هم باید فعال باشد و این طور نباشد که مذاکرات آتش‌بس را بدون توجه به مواضع ایران و فلسطین به پیش ببرند.
وی ادامه داد: از همکاران خود در وزارت خارجه خواستم که طرح مشخصی داشته باشند تا براساس آن حرکت کینم. همه دنیا به نقش میدانی آن اعتراف دارند و باید در عرصه دیپلماسی هم به آن اعتراف داشته باشند.
دیپلماسی اقتصادی در اولویت وزارت خارجه
وزیر خارجه تصریح کرد: یکی از مباحث مهم ما بحث دیپلماسی اقتصادی است که قطعا بخش مهمی از فعالیت وزارت خارجه و سیاست خارجی ما در برمی‌گیرد. معتقدم سیاست خارجی ما باید در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار بگیرد. این یک وظیفه سنگینی برای ما ایجاد می‌کند.
رئیس دستگاه دیپلماسی اظهار کرد: قرار نیست وزارت خارجه وارد فعالیت‌های اقتصادی شود، اما باید راه را برای فعالان بخش اقتصادی باز کند. ما باید موانع را برطرف و فضای مطلوبی ایجاد کنیم تا فعالان اقتصادی جلو بیایند که یکی از آنها استفاده از سازمان‌های منطقه‌ای مثل بریکس و شانگهای است.
وی افزود: بعد از این است که بخش خصوصی و دولتی در این بستر حرکت کنند تا تاثیر خود بر سفره‌های مردم را نشان دهد. در مجلس مثال زدم که در دریا‌های نزدیک به قطب شمال یخ‌های قطوری تا عمق دو متر بسته می‌شود و کشتی‌هایی هستند که جثه که کوچک، اما موتور قوی دارند و یخ‌ها را می‌شکند و راه را برای کشتی‌های باری باز می‌کند و وظیفه وزارت خارجه راه باز کردن است و مثل کشتی یخ‌شکن موانع را باز کند و کشتی‌های تجاری پشت سر آن حرکت کنند. نمی‌شود کشتی یخ‌شکن مسیری را باز کند و کشتی تجاری از مسیر دیگری برود و باید هماهنگی وجود داشته باشد و دیپلماسی اقتصادی کارش راه‌سازی و موانع‌زدایی و بسترسازی برای بخش‌های اقتصادی است و دولت باید کار فعالان اقتصادی را در داخل هموار کند البته بعضی فعالان داخلی به دلیل بوروکراسی به اندازه تحریم مشکل دارند. یکی از مهمترین وظایف ما خنثی سازی تحریم است.
عراقچی گفت: یکی از دغدغه‌های من این بوده که سفارتخانه‌های ما باید ماموریت مشخصی داشته باشند و نقش‌ها تعریف شود و چه نیاز‌هایی را باید برطرف کنند و قابل سنجش باشند و سفیرما چگونه حرکت کند. سفارتخانه‌های ما در شرایط سیاسی سخت که با برخی کشور‌ها وجود دارد مردانه تلاش می‌کنند، اما باید بیش از این تلاش کنند و باید تعریف کنیم چه فعالیتی انجام می‌دهند و باید بازخواست کنیم چه کاری را انجام می‌دهند.
حرکت میدان، دیپلماسی و رسانه با یکدیگر
وی بیان کرد: بعضا بحث میدان و دیپلماسی پیش می‌آید، اما من تفاوتی بین این دو قائل نیستم و یک واحد یکپارچه هستند و هر کدام دیگری را تکمیل می‌کند و ضلع دیگر آن رسانه است و این سه باید باهم حرکت کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی اظهار کرد: حتما میدان، دیپلماسی و رسانه باید با هم باشند، چون رسانه است که روایت می‌کند و یک پیروزی را شکست و یک شکست را پیروزی معرفی می‌کند. موقعیت‌هایی است که رسانه نتوانسته آن را نشان دهد و رسانه معاند آن پیروزی را شکست جا زده لذا این سه باید حرکت کنند و گفتم خبرنگار و دیپلمات باید با هم حرکت کنند و شاید ساعت‌ها خبرنگار‌ها پشت در مذاکرات می‌مانند و ما تصمیم می‌گیریم با خبرنگار‌ها صحبت نکینم که این برای ما بسیار سخت است. من حتما به بحث دیپلماسی عمومی با توجه به تجربه‌ای که دارم به آن بها می‌دهم.
وزیر خارجه اضافه کرد: بخش سخنگویی فقط کارش سخنگویی نیست و هدایت رسانه‌هاست و رسانه‌ها باید توجیه شوند؛ خبرنگار از کسی دستور نمی‌گیرد، اما اگر بداند منافع کشور چیست خودبه‌خود در جهت منافع کشور حرکت می‌کند. آن سه ماهی که سخنگو بودم خیلی برایم مفید بود و امیدوارم رسانه‌ها را پابه‌پای دیپلمات‌ها و میدان حرکت دهیم.
توسعه مکران با همسایگان
عراقچی اظهار کرد: در این سه سال و خرده‌ای که تدریس کردم و مقالات و کتاب‌هایی نوشتم به سواحل مکران علاقه‌مند شدم و احساس می‌کنم می‌تواند به طراحی برنامه‌هایمان شکل دهد البته توسعه مکران در انزوا شکل نمی‌گیرد و باید به سمت همکاری‌های منطقه‌ای رفت به‌خصوص کشور‌هایی که آن طرف خلیج فارس هستند، چون ایجاد همپوشانی بین دو طرف خلیج فارس به توسعه مکران کمک می‌کند.
وی گفت: حدود ۷۰۰ کیلومتر ساحل در مکران داریم و به آب‌های آزاد دسترسی دارد لذا امیدوارم توسعه این بنادر با شدت و قوت پیگیری شود و ما سهم خود را با همکاری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای انجام می‌دهیم البته موانعی وجود دارد.
