آیین رونمایی از اولین آلبوم ردیف آوازی تعزیه امروز ۲۹ مرداد ماه در سالن مهر حوزه هنری بر گزار شد.
در ابتدای این مراسم سرود ملی کشورمان پخش شد.
احمد رمضی مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری تبلیغات اسلامی گفت: اگر بخواهم خیلی کوتاه درباره آلبوم ردیف آوازی تعزیه، این اثر جدید صحبت کنم باید بگویم این کار در زمان آقای عرفان‌پور کلید خورد. این آلبوم یک کار راه گشا و کار گشا است و دوستانی که نه‌تنها در فضای تعزیه بلکه اگر در فضای موسیقی، مداحی و... هستند می‌توانند از این آلبوم استفاده کنند.
وی ادامه داد: هریک از گوشه‌های این هنر مانند گنجی است و همه‌کسانی که اهل موسیقی هستند می‌توانند از چنین اثری استفاده کنند. امیدوارم این کار برای همه راه گشا باشد.
مرکزییتی برای حفظ هنرهای آیینی‌مان نداریم
داوود فتحعلی بیگی پیشکسوت هنر تعزیه و هنرهای سنتی گفت: مدتی بود دربه‌در دنبال این بودیم تا یک بانی برای رونمایی چنین آلبومی پیدا کنیم. جای تأسف دارد که در شرایطی که ما زیست می‌کنیم این همه ادعا داریم اما در عمل آن قدم‌هایی که باید ببینیم را نمی‌بینیم. لذا اتفاقاتی که می‌افتد به مدیر و مسئول مربوطه آن موسسه مربوط است. اگر مدیر و مسئول موسسه شوق، ذوق یک رابطه خوب با ایران و ایرانی داشته باشد یک قدمی برمی‌دارد لذا تنها اینکه بگوید من ایرانی هستم نتیجه ای ندارد.
وی ادامه داد: آلبوم ردیف آوازی تعزیه به همت محسن هاشمی بوده است. از سالیان پیش بارها چنین صحبتی می‌شد و من می گفتم منتظر این نباش که یکی بیایید و تشویق کند و خودت مسیرت را پیش ببر. در تمام مجموعه‌هنرهای آئینی و سنتی هر کسی که قدمی در این مسیر برداشته است را باید دستش را بوسید.
این پژوهشگر با سابقه افزود: بر خلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته، مرکزیتی برای حفظ و اشاعه موسیقی و هنرهای آیینی‌مان نداریم. حتی متاسفانه دانشگاه‌های ما، در خیلی جاها نسبت به این مقولات کم توجه هستند و نمی‌دانم این فریاد ما باید چگونه به گوش افراد برسد.
رشته هنرهای نمایشی با تفکر الهی همراه است
وی تاکید کرد: خوشبختانه دانشگاه آزاد یک دانشگاه هنر راه انداخته است اما نمی‌دانم چرا ترسیدند تا رشته نمایش ایرانی را راه اندازی کنند. مطمئنا چنین رشته‌ای با تفکر الهی همراه است و تکیه‌گاه ما در همه عرصه های هنری دلی است. به هرحال اگر بخواهم صحبت کنم حرف‌های بسیاری دارم.
فتحعلی بیگی افزود: همچنین لباس سنتی تعزیه تغییر پیدا کرده است، قبای ایرانی جلو باز است و جلو بسته نیست یا در بحث رنگ، رنگ‌ها معنی دارند. می بینم بعضی‌ها به غلط برای مخالف خوانی سیاه می‌پوشند. چون این هنر صاحب ندارد هرکسی به نوعی برای خودش لباس می‌پوشد و می‌خواند. چند شب پیش دیدم فردی لباس سیاه پوشیده است و مقابل حضرت عباس(ع) می‌رود و می‌گوید ای سیاهی! یا می‌گویند ای عمو جان مگر یک عمو و برادرزاده یکدیگر را نمی‌شناسند که بگویند عموجان!
وی گفت: به هرحال هنر سنتی در قلمرو موسیقی معیاری داشته است. من از محسن هاشمی تقاضا کردم به بهانه فیلمبرداری و اصلاحیه تعزیه حضرت مسلم ردیف آوازی خوانده شود. به هرحال دست آقای هاشمی و دوستانی که زحمت کشیده اند را می‌بوسم واقعا زحمت کشیدند و دستمریزاد.
پژوهشگر تعزیه درپایان صحبت‌های خود گفت: ایرانی‌ها برای اینکه بتوانند از هنر موسیقی استفاده کنند، به سراغ تعزیه رفتند، اما ذوق ایرانی باعث شد تا یک هنر بی‌نظیر خلق کنند و افسوس که افرادی چون من ویراستاری این هنر هستیم.
در ادامه این مراسم تعزیه‌ای با اجرای سید محسن هاشمی و نوازندگی سعید نبوی روی صحنه تالار مهر هنری نمایش داده شد.
سپس محمود حبیبی کسی شاعر گفت: خوشحالم که بالاخره این اثر ارزشمند و فاخر منتشر شد. چند دقیقه‌ای عرض ادب به ارباب خودمان داشته باشیم.
در ادامه وی سروده‌ای را قرائت کرد.
تفکیک ردیف‌های تعزیه کار مبارکی است
سپس امین فروغی پژوهشگر موسیقی و ادبیات ضمن قرائت سروده‌ای گفت: خوشحالم که پس از مدت‌ها چنین اثر ارزشمندی رونمایی شد. خداراشاکر هستیم که چنین اثری تولید شد. امروز از این مجلس بسیار استفاده کردم و تعزیه مسلم لذت بردیم و گریستیم.
وی ادامه داد: ردیفی که به عنوان ردیف موسیقی در دست داریم فراز و نشیب‌های بسیاری را از سر گذرانده است که موسیقی ما چگونه بوده است. گفته شده است که موسیقی ایرانی در دوران هخامنشی به دو بخش موسیقی رزمی و مذهبی آئینی تقسیم شده است. البته این سخن قابل تامین هست، زیرا اقوام موسیقی‌های متفاوتی داشته اند و به هرحال گزارشی از این‌ها در تاریخ پیش‌از عصر ساسانی نیامده است؛ لذا در عصر ساسانی گزارش‌هایی از موسیقی آمده است که گسترش داشته است. کسانی مانند رامتین و باربد بودند که در آن دوران فعالیت داشته اند.
این نویسنده گفت: در گزارش‌های تاریخی آمده است که باربد برای هر روز از روزهای هفته آهنگی را تدارک دیده بود که به آن‌ها هفت خسروانی گفته می‌شد. برای سی رو ماه سی لحن ساخته بود و در بخشی از آن‌ها نام‌آن‌ها آمده اما اصل آن بر ما پوشیده است. همچنین برای ۳۶۰ روز هم آهنگ ساخته است اما اینکه این آهنگ‌ها بر چه اساس بوده است بر ما پوشیده است. از قرن سوم هجری تا نهم بزرگانی مانند ابوعلی سینا به موسیقی پرداختند و در آثار خود از موسیقی گفتند.
فروغی بیان کرد: در عهد صفوی موسیقی ممنوع شد و بسیاری از شاعران و موسیقی‌دان‌ها به هند مهاجرت کردند. از طرفی موسیقی‌دان‌ها منزوی شدند و از طرفی تعزیه‌ها و سوگواری‌ها رشد پیدا کرد که به وضوح دیده می‌شد. در این دوره اتفاقاتی افتاد که موسیقی‌دان‌های منزوی دانش خود را به تعزیه‌خوان‌ها و نوحه خوان‌ها ارائه می‌دانند. لذا پس از آن اگر کسی می‌خواست با موسیقی ایران آشنا شود باید به تکیه‌ها مراجعه می‌کرد. در نتیجه تعزیه مرکز جلوه‌های موسیقی ایرانی(سازی و آوازی) شد.
وی در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد: این ردیف تعزیه کار و تفکیک ردیف‌های تعزیه کار مبارکی است.
آلبوم ردیف آوازی تعزیه یک منبع برای تعزیه و موسیقی است
سید محسن هاشمی پژوهشگر، موسیقی‌دان و تعزیه‌خوان بیان کرد: در این سی سال گذشته هر کجا که رفتم دغدغه موسیقی داشتم. پیش بزرگان تعزیه زانو زدیم اما دوستان و بزرگانی که آن زمان حق شاگردی به کارشان داشتیم تعزیه را به خوبی اجرا می‌کردند ولی از یک سری موارد اطلاع نداشتند.
وی ادامه داد: این راه اصرار استاد فتحعلي بیگی بود. لذا ضبط ردیف‌ها در زمان کرونا سخت بود. در آن زمان استدیو‌ها تعطیل بود و ما در آن ایام کار را ضبط کردیم و وقتی کار تمام شد به دنبال کسی بودیم که این کار را اشاعه دهد. خداراشکر آقای عرفان‌مور و رمضی کار را پذیرفتند.
وی افزود: در این کار ۲۴۰ الی ۲۵۰ گوشه داریم و پیدا کردن ردیف‌ها کار بسیار سخت و طاقت فرسایی بود. مدعی نیستم این کار بی‌عیب و اشکال و ایراد است اما انصافا یک کار پر دردسر بود. یک منبع و رفرنس برای تعزیه و کسانی که در حوزه موسیقی کار می‌کنند. لحن ما لحن تعزیه است و سعی کردیم به تعزیه وفا دار باشیم. لذا ملاک و معیار ما آنچه که در تعزیه است وجود دارد. حتی مواردی که در میان ما تعزیه‌خوان‌ها غریب است و از قدیم و کودکی داشتم را آورده ام. در پایان بگویم امیدوارم خداوند به این کار برکت دهد.
در پایان این مراسم از نخستین آلبوم ردیف آوازی تعزیه رونمایی شد.
خبرنگار: زهرا بالاور
