مهریه‌ای که تبدیل به آشیانه پرنده‌ها شد!
از زمانی که اراضی جنوب‌غربی شهر تهران، زمین‌های کشاورزی و قنات و باغ بود تا وقتی که برای ساخت فرودگاه مسطح شد، بیش از ۸۰ سال می‌گذرد.
فرودگاه بین المللی مهرآباد در منطقه ۹ شهرداری تهران واقع شده است که از چهارطرف به بزرگراه محدود می‌شود. از شمال به بزرگراه شهید لشکری، از شرق به آیت الله سعیدی، از غرب به آزادگان و از جنوب به فتح ختم می‌شود. برج و میدان آزادی که یکی از نماد‌های پایتخت است، در شمال‌شرقی و نزدیکی فرودگاه مهرآباد واقع شده است. فرودگاه مهرآباد بعد از فرودگاه قلعه مرغی، دومین فرودگاه شهر محسوب می‌شود.
نصرالله حدادی، تهران‌شناس، درباره گذشته این محل چنین نقل می‌کند: «حاجی میرزا آقاسی صدراعظم محمدشاه قاجار، صاحب هزار و اندی آبادی در اطراف تهران بود. اراضی کنونی عباس‌آباد و خیابان شهید بهشتی نیز یکی از روستا‌هایی بود که میرزا آقاسی آباد کرد. او به دلیل علاقه فراوان به شاه قاجار، همه روستا‌ها را به وی هبه کرد که بعداز او به ناصرالدین شاه رسید و جزء املاک خالصه شاهی شد. نام قبلی روستای مهرآباد، حسین‌آباد بود و جزء دارایی‌های میرزا آقاسی محسوب می‌شدکه به محمدشاه پیشکش کرده بود.»
حدادی در ادامه می‌افزاید: «حسین علی‌خان معیرالممالک این اراضی را به ۲۸۰۰ تومان از دولت خریداری کرد. فرزند او دوست‌محمدخان معیرالممالک با دختر ناصرالدین شاه به نام عصمت الدوله ازدواج کرد و اراضی این منطقه مهریه دختر شاه شد و از آن پس به نام (مهریه‌آباد) یا همان مهرآباد نام گرفت.»
معیرالممالک برای دختر شاه در این محل، باغ و عمارت زیبایی بنا کرد که استخر بزرگ و یک پاوین (پاویون) و آلاچیق و لاک داشت (لاک به چادر‌های گنبدی شکل می‌گفتند). یک باغبان فرانسوی به نام (وریه) به تهران آورده بودند که گل و گیاهان باغ را سامان دهد. یک گرم‌خانه بزرگ به طول ۵۰ متر برای نگهداری گل‌ها تعبیه شده بود و همچنین لانه‌هایی برای مرغ و قناری و پرنده‌هایی که نگهداری می‌کردند، ساخته بودند.
این تهران‌شناس به ماجرای جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «ناصرالدین‌شاه زمان بازگشت دوم خود از فرنگ تصمیم می‌گیرد قبل از رسیدن به تهران به باغ و منزل معیرالممالک برود زمانی که به باغ دخترش می‌رسد از زیبایی باغ و عمارت به وجد می‌آید و می‌گوید: به فرنگ دوم وارد شدیم".»
حدادی ادامه می‌دهد: «در زمان ناصری دو رشته قنات در محله مهرآباد وجود داشت؛ یکی قنات باغ‌شاه و دیگری قنات مهرآباد. گویا در مسیر قنات مهرآباد یک حفره ایجاد کردند که آب‌قنات به سمت قنات باغ‌شاه هدایت شود و کم‌کم اراضی مهرآباد رو به خشکی گذاشت. معیرالممالک چندین بار به دربار شاه شکایت برد ولی نتیجه نگرفت. تا اینکه با پیگیری‌های فرهاد میرزا معتمدالدوله متوجه شدند کسانی با دغل، باعث انحراف آب قنات مهرآباد شده‌اند. معتمدالدوله دستور داد مرتکبین این اشتباه را شلاق بزنند ولی با وساطت میرزا یوسف مستوفی الممالک و شفاعت وی این ماجرا ختم شد. اما بعد‌ها با زیاده‌روی‌های معیرالممالک در خرج و مخارج، این اراضی را از دست می‌دهد و دادخواهی او نزد رضا شاه هم به جایی نمی‌رسد.»
حدادی در باره چگونگی تبدیل اراضی مهرآباد به فرودگاه می‌گوید: «سال ۱۳۰۴ در زمان رضا شاه حق انحصاری هواپیمایی در ایران به شرکت یونکرس آلمان واگذار می‌شود. تا زمان حکومت پسر رضا شاه حمل و نقل هوایی ایران صرفا در اختیار نیروی هوایی و ارتش بود و حمل و نقل مسافر وجود نداشت. در دهه ۴۰ اطراف فرودگاه نظامی مهرآباد ساخته و ترمینال ۱ مسافربری آماده جابجایی مسافران شد. در فاصله کمی با پیشرفت سریع صنعت هواپیمایی در جهان ایران هم به عضویت سازمان ایکائو درآمد و فرودگاه مهرآباد به بزرگ‌ترین و پرترددترین فرودگاه خاورمیانه تبدیل شد.»
اکنون ترمینال شماره یک فرودگاه مهرآباد به دلیل اهمیت تاریخی در لیست آثار ملی قرار دارد.
منبع: روزنامه همشهری
