محسن اروجی، با اشاره به وضعیت نامناسب آب و هوای استان گفت: گردوغبار‌های قم دو منشأ خارجی و داخلی دارند؛ منشأ خارجی معمولا از غرب کشور وارد کشور می‌شوند و استان‌های غربی و مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

اروجی افزود: منشأ داخلی و درون استانی مانند کمبود بارندگی، قطع حقابه‌ها، خشکسالی متمادی، برداشت آب‌های زیرزمینی و تغییر اقلیم نیز می‌تواند در ایجاد گردوغبار موثر باشد. معضل گردوغبار نه تنها در استان قم بلکه در استان‌های دیگر نیز شرایط زیستی را بحرانی می‌کند.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم گفت: یکی از علل اصلی خیزش گردوخاک در قم کاهش بارندگی در شرق استان است. البته ما از زمان‌های گذشته در دهه‌های ۵۰ تا ۶۰ نیز درگیر این موضوع بوده‌ایم؛ کمااینکه در همان سال‌ها برداشت بی‌رویه از شاخه‌های قم و حفر چاه را ممنوع اعلام کرده بودند. 

اروجی تصریح کرد: در سال گذشته مدیر کل منابع طبیعی استان قم با همکاری دانشگاه تهران، در یک مقطعی با روش‌های مختلفی از جمله بادشکن غیرزنده برای جلوگیری از ایجاد گردوغبار در شرق استان استفاده کردند.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم عنوان کرد: در سال جدید با همکاری مردم، آموزش و پرورش، بسیج، هلال‌احمر و حتی شرکت‌های خصوصی مسئول، ۱۴۰۰ هکتار بوته‌کاری در شرق استان انجام شده است. اکنون با وسعت زیادی که در شرق استان داریم، باید از بخش‌های خصوصی و دانش‌بنیان بیشتری دعوت و استفاده کنیم.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم گفت: موضوع گردوغبار امروز دیگر از مرز قم و حتی اعتبارات و پیگیری‌های استان گذشته و سطح ملی پیدا کرده است. خیزش باد در روز‌های اخیر و گردوغبار‌های قم، استان‌های همدان، اراک، بخشی از زنجان، اصفهان و حتی سمنان را که خود منشأ گردوغبار است، تحت‌تأثیر قرار داده است.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم افزود: با توجه به این بحران چنانچه یک اقدام ملی صورت نگیرد، دامنه آن گسترش پیدا کرده و استان‌های بیشتری را درگیر خواهد کرد. در گذشته طبق مطالعات کارشناسی که انجام داده و در مکاتبات مختلف اعلام کرده‌ایم؛ کویر مرکزی قم حدود ۲۵ درصد از جمعیت کشور را تحت‌تأثیر گردوخاک قرار خواهد داد.

اروجی گفت: استان قم نیازمند اعتبارات در سطح ملی است و بودجه‌های استانی این موضوع را کفایت نمی‌کند. ما پیش‌تر از طریق استانداری‌ها، بویژه استاندار قم درخواست کرده‌ایم که کمیته ملی با محوریت سازمان محیط‌زیست کشور و استان‌های تحت‌تأثیر از جمله تهران، قم، سمنان، اصفهان، مرکزی، همدان، زنجان و قزوین تشکیل داده شود.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم در پاسخ به این سوال که برای جلوگیری از برداشت‌های غیراصولی در دریاچه نمک چه اقداماتی صورت گرفته است، افزود: در سال‌های گذشته در شورای عالی آب مصوب شد که برای حوزه دریاچه نمک که یکی از بزرگترین حوزه‌های مرکزی کشور محسوب می‌شود، ۱۵۴ میلیون مترمکعب حقابه تخصیص داده شود، درصورتی که این مهم تاکنون محقق نشده است.

اروجی عنوان کرد: چنانچه در طول سال بویژه اواخر خرداد تا مرداد بارندگی خوبی را در شرق استان داشته باشیم، شاهد گردوغبار کمتری خواهیم بود. حقابه‌ها هنوز تحقق پیدا نکرده است. وزارت نیرو در شهریور سال گذشته جلسه‌ای را با حضور رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، رئیس سازمان هواشناسی کشور، محیط زیست و منابع طبیعی کشور در استان قم برگزار کرد.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم گفت: در این جلسه یکی از موضوعات و مطالبات استان در زمینه تخصیص این حقابه‌ها بود. در شورای حفاظت از منابع آب مکرر در مورد برداشت‌های غیرمجاز جلسه تشکیل می‌دهند. در روش‌های بازدیدی، گزارشات و پلمپ‌ها کار‌های خوب و تأثیرگذاری صورت گرفته است، با این حال و متاسفانه کشاورزان برداشت‌های زیادی از چاه‌های مجاز دارند. 

او تصریح کرد: وقتی ما برداشتی بیشتر از حد مجاز داشته باشیم و سطح آب زیرزمینی پایین می‌رود، در بخش کویر مرکزی ایران به ویژه دریاچه نمک، آب‌های شور پیشروی خواهند کرد؛ همین موضوع به از بین رفتن سطح خاک منجر می‌شود. ضمن اینکه خاک‌های کشاورزی به دلیل احداث سد‌ها و ندادن حقابه‌ها نیز تبدیل به گردوخاک شده است.

مدیر کل مدیریت بحران استان قم گفت: هوشمند کردن چاه‌ها یکی از مباحث مهم دیگر است که می‌تواند به برداشت در حد مجاز کمک کند. با این وجود نیازمند همکاری کشاورزان عزیز نیز هستیم، زیرا خسارت‌های ناشی از گردوغبار گریبانگیر خود آنها خواهد بود.

اروجی گفت: کانون‌های ایجاد گردوغبار در قم ۳۰۰ هزار هکتار و معادل ۳۰ درصد از مساحت استان قم را تشکیل می‌دهد. اگر روند بیابانزایی ادامه یابد و پیگیر حقابه بخش مرکزی ایران و حوزه دریاچه نمک نباشیم، در آینده درگیر گردوخاک‌های نمکی خواهیم شد. 

گرد و غبار در هفته‌ها و روز‌های گذشته، آسمان استان قم را فراگرفته، به طوری‌که هفته قبل سه روز متوالی ادارات استان را به تعطیلی کشاند. سال‌هاست مردم قم با این معضل مواجه هستند و سالانه بیش از ۷۰ روز آلوده و ناسالم در استان ثبت می‌شود، اما متاسفانه اقدامات انجام شده در طی این سال‌ها ناکافی بوده و جوابگو نیست.

از مساحت یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتاری استان قم ۳۰ درصد آن تبدیل به کانون‌های ایجاد گردوغبار شده که شرایط ۳۰ الی ۴۰ هزار هکتار آن بسیار نامناسب و بحرانی است. 

به گفته کارشناسان حدود ۵۰۰ هزار هکتار دیگر از مساحت استان نیز در حال تبدیل شدن به بیابان هستند و اگر اقدام فوری و ملی برای مهار آن نشود، وضعیتی بسیار نگران کننده را رقم خواهد زد و تهران و ۶ استان سمنان، اصفهان، مرکزی، همدان، زنجان و قزوین درگیر کانون‌های جدید گردوغبار از نوع نمکی و خاکی خواهند شد.