فشار سهم‌خواهان بر منتخب ملت
رئیس‌جمهور منتخب به هر میزان که تاکید بر تعیین کابینه از مجاری و مکانیسم تعیین‌شده خود دارد، اما با فشار سهم‌خواهان و رادیکال‌ها روبه‌رو است.
اصولگرای اصلاح‌طلب و رئیس‌جمهور منتخب امروز با رادیکال‌هایی مواجه شده که تمنای پست داشته و می‌کوشند رنگی از جنس تکنوکرات‌ها، بوروکرات‌ها و تحول‌خواهان به دولت چهاردهم دهند. فشار رادیکال‌ها، اما هرچه بیشتر شده، استقامت پزشکیان نیز سخت‌تر شده است.
او ناآشنا با ذات و کنش رادیکال‌ها نیست، نیرو‌هایی که اگر دیروز خودرا احیاگر می‌خواندند، حال از تجدیدنظر می‌گویند؛ از تغییرات بنیادین و میل به غربی‌سازی حکمرانی و.... داستان این سهم‌خواهان، اما زیاد هم پنهان نیست. تا جایی که محمدرضا تاجیک در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان دولت پزشکیان رادرامتداددولت خاتمی تعریف کرد که قصد احیای اصلاحات را دارد؟ می‌گوید: دولت پزشکیان، دولت پزشکیان خواهدبود. چنین دولتی آمیزه‌ای (گرچه نه‌روشن وتعریف‌شده) ازدقایق گفتاری، رفتاری وکارکردی اصولگرایی و اصلاح‌طلبی و افزوده‌ای متفاوت از این دو خواهد بود که به اقتضای شرایط، گاه به صورت و سیرت راست، چپ و میانه، بروز وظهورخواهدیافت، اما تردید دارم این جریان هیبریدی (نه این ونه آن وهم این وهم آن) رابتوان امتداد جریان اصلاح‌طلبی فرض کرد.
در هر فرض، دولت پزشکیان اگر اصلاح‌طلب هم باشد واصلاح‌طلب هم بماند، دارای شناسه‌ها و ویژگی‌های خاصی است که آن را از جریان مرسوم اصلاح‌طلبی متمایز می‌کند. وی همچنین‌رئیس‌جمهورمنتخب‌رافردی می‌داندکه می‌خواهدبافعال‌کردن قوانین و سیاست‌های موجود، تغییر ایجاد کند. طبیعتا، تغییرات رادیکال وساختاری رابرنمی‌تابد. ایشان معتقداست آنچه درقوانین بالادستی و سیاست‌های کلان نظام مستقر اندیشیده‌شده، متضمن تغییرواصلاح است، لذا کفایت می‌کندآنان راازبند وزنجیر اجراناشدگی رها سازیم تا همره و همراه با آن، شاهد جاری‌شدن اصلاحات در جامعه باشیم. پس اصلاح‌طلبی پزشکیانی، نه امری جدید که امری قدیم است.
انذار درباره لمپن‌های سیاسی پشت در پاستور
البته تاجیک در ادامه با هشدار به پزشکیان نسبت به افراد و طیف‌هایی که در نزدیکش هستند، تصریح می‌کند: اگر چاره‌ای نیندیشی، همین لمپن‌های سیاسی که این روز‌ها پشت در پاستور صف کشیده‌اند و به نام شما و به جای شما اینجا و آنجا سخن می‌گویند، کار دست شما خواهند داد. نگذارید انتخابات‌باز‌های حرفه‌ای که در فردای پیروزی جز به قدرت و منفعت خود نمی‌اندیشند، ته‌مانده‌های امید مردم را محو و نابود سازند. به‌یاد داشته باشید شما آخرین روزنه‌ای هستید که بسیاری از مردم به امید فرارسیدن روزی که با آنان آشتی باشد، از آن عبور کردند. لطفا حرمت این روزنه ارجمند را پاس بدارید.
مکانیسم سهم‌خواهی فعال می‌شود؟
بررسی برخی رسانه‌ها نشان می‌دهد آنها به‌صراحت از پیشنهاد‌های مختلف، فشار‌ها و حتی تهدیدات برخی نیرو‌های رادیکال به مسعود پزشکیان در زمینه چینش کابینه سخن می‌گویند. مثلا به بخشی از مطلب یکی از این رسانه‌ها نگاه کنید؛ «این کارگروه‌های ایجادشده از سوی رئیس‌جمهور منتخب با چه ابزار، مدل و شاخص‌هایی داوطلبان تصدی این جایگاه‌ها را ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کنند؟ از آن مهم‌تر این‌که داوطلبان تصدی مدیریت‌های ارشد با چه مکانیسمی توسط این کارگروه‌ها انتخاب یا به آنها معرفی می‌شود و اگر استعداد‌های مدیریتی در اقصی‌نقاط ایران باشند که مشاوران و اعضای کارگروه‌ها آنها را نشناسند چه مکانیسمی برای معرفی آنها وجود دارد به‌نحوی که در این فرصت کوتاه امکان پایش رزومه‌ها و ارزیابی یا مصاحبه با داوطلبان برای کارگروه وجود داشته باشد. اینجاست که تصمیم‌گیران ناگزیرند به واسطه کمبود اطلاعات یا کمبود زمان و منابع، سراغ روش‌هایی همچون عقلایی محدود یا ائتلافی در تصمیم‌گیری بروند.»
تهدید کارآمدی
این فشار‌ها را که می‌توان آنها را ذیل «سهم‌خواهی» تعریف کرد، عملا به معنای سلب آرامش از منتخب ملت برای چینش کابینه خود بر اساس تاکیداتش یعنی عمل به برنامه توسعه هفتم وچارچوب‌های نظام است. البته کارهمین جاتمام نمی‌شود و بخش‌هایی از صراحت برای فشاربه پزشکیان ازتغییرات بنیادین حکایت دارد. به طورمثال یک رسانه نسبت به خطر نیرو‌های سهم‌خواه برای دولت چهاردهم، چنین هشدار می‌دهد که نیرو‌های ناکارآمد دولت خاتمی و روحانی سهم‌خواهی می‌کنند و سهم‌خواهان، کارآمدی دولت چهاردهم را تهدید می‌کنند. یک روزنامه دیگر با اذعان به این‌که دولت چهاردهم با خطر درونی نیرو‌های سهم‌خواه روبه‌روست، تاکید کرد که این سهم‌خواهان سابقه عملکردومواضع‌شان دردولت‌های خاتمی و به‌ویژه روحانی، چندان مثبت نیست وبر این اساس می‌نویسد: آنچه در شرایط کنونی و در محافل و مباحث درونی نیرو‌های حامی رئیس‌جمهور منتخب بیشترمایه نگرانی شده، تردید‌هایی است که درباره سازوکار تشکیل دولت و همکاران رئیس‌جمهور وجود دارد و این نگرانی را شکل می‌دهد که مجموعه فشار‌های بیرونی و مناسبات درونی، به سمتی برود که نیرو‌های کارآمد، توانمند و باورمند به توسعه و تغییر، حاشیه‌نشین شوند و کابینه‌ای فاقد توان کافی برای تغییر وضع موجود شکل گیرد. بنابر تاکید این روزنامه، دولت چهاردهم با خطر درونی نیرو‌های سهم‌خواهی روبه‌روست که سابقه عملکرد و مواضع آنان در دولت‌های خاتمی و به‌ویژه روحانی، چندان مثبت نیست. نیرو‌هایی که بیش از منافع عمومی و پیشبرد سیاست‌ها و رویکرد‌های دولت توسعه‌گرایانه، درپی منافع شخصی یا باندی خود هستند و در روزگار عسرت و سختی نیز، عموما کنار می‌نشینند و در انتظار گرفتن ماهی خویش در زمان گل‌آلود شدن آب می‌مانند.
خطر مجاهدین شنبه برای دولت جدید
نکته جالب توجه، اما توصیف از این افراد است؛ این رسانه با نام بردن از این نیرو‌ها با عنوان «مجاهدین شنبه» نوشت، این نیرو‌ها حتی در انتخابات اخیر، چندان نقش مؤثری نداشته‌اند و بیش از دریافت احکام ستاد‌های انتخاباتی یا گرفتن عکس‌های یادگاری، نقشی بازی نکرده‌اند. بسیاری از این نیرو‌ها متأثر از راهبردی هستند که اصولا در ابتدا مخالف حمایت از نامزدی پزشکیان بودند و با راهبرد روزنه‌گشایانه‌ای هم که پزشکیان بر مبنای آن به مجلس دوازدهم راه یافت و در ادامه به ریاست‌جمهوری رسید، تعارض داشتند و اکنون هم، به نظر می‌رسد درپی دامن‌زدن مطالبات و فراموش‌کردن سریع واقعیات و مناسبات موجود در ساختار سیاسی هستند. آنها تصور می‌کنند پیروزی پزشکیان اتفاقی ساده و تنها متکی و مبتنی بر خواست و اراده آنان بوده است و اینک، به‌سادگی می‌توان دولت را صرفا با نیرو‌های همسو چید و معادلات کلان را ندید. اما این رسانه در ادامه با اشاره به ادعای کنارکشیدن افرادی همچون محمدجواد ظریف و بی‌رغبتی برای حضور در کابینه نوشت: مشخص نیست دلیل تصمیم این چهره‌ها، خواست شخصی خود آنهاست یا آن‌که با مشاهده فضای حاکم بر دولت جدید، کناره گرفتن و حاشیه نشستن را ارجح دانسته‌اند. اگر این تصمیم، شخصی باشد که آشکارا غیرمسئولانه است. اگر هم دلیل کناره‌گرفتن این چهره‌ها، فضای شکل‌گرفته حول پزشکیان باشد که قطعا باید در رویه موجود تجدیدنظر کرد و اندیشید که چرا و چگونه رفتن را بر ماندن و فرار را بر قرار ترجیح داده‌اند. درعین‌حال یک روزنامه دیگر موضوع سهم‌خواهی‌ها از کابینه را یک امر مرسوم در تمامی دولت‌ها دانست و در ادامه نسبت به موفقیت سازوکار‌های مطرح‌شده از سوی پزشکیان برای انتخابات نیرو‌های شایسته و کارآمد برای حضور در کابینه ابراز تردید کرد که چنین خوانشی جای تعجب دارد.
تضاد با روزنه‌گشایان
مرور این وضعیت نشان می‌دهد رئیس‌جمهور منتخب این روز‌ها به‌شدت از سوی سهم‌خواهان تحت فشار بوده و این مسأله باعث نگرانی زیادی بین حامیان وی شده است تا جایی که رادیکال‌ها یاهمان «مجاهدین شنبه» بخشی از همان نیرو‌های ساختارشکنی هستند که از انتخابات مجلس تا انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳درتضادبا روزنه‌گشایان بوده و تحریم انتخابات را توصیه می‌کردند. ازسوی دیگریکی ازانتقادات جدی میانه‌روهابه سهم‌خواهان ونیروهای‌رادیکال آن‌است که آنان تاییدصلاحیت ورای‌آوری پزشکیان را محصول تحریم انتخابات مجلس تعریف کرده و ازاین روبرای خود اعتبار و منزلتی دردولت جدید قائل هستند. درحالی‌که نیرو‌های میانه‌رو، پیروزی پزشکیان رامحصول شخصیت خود وی وحرکت وی درچارچوب‌های نظام ارزیابی می‌کنند. مثلا همین چند روز پیش عبدا... رمضان‌زاده گفته بود دور و برپزشکیان را شلوغ نکنیم. وی درباره این موضوع در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: قبول کنیم پیرمرد‌هایی مثل‌من که هریک در دولت‌های گذشته نقشی داشته‌ایم، دروضع نابسامان کنونی کشورقاصریامقصربوده‌ایم. پس اکنون دور و بر پزشکیان را شلوغ نکنیم و بگذاریم خود او با نسلی جدید از جوانان وزنان، امید رادردل مردم، برای سامان امور زنده نگه دارد.
سهم‌خواهان، تهدید دولت چهاردهم
فشار سهم‌خواهان به رئیس‌جمهور منتخب به‌گونه‌ای است که حتی یک روزنامه نیز از تهدید پزشکیان از سوی رادیکال‌ها برای سهم‌خواهی از کابینه خبر داده و ضمن اذعان به فشار‌های آنان به پزشکیان درخصوص انتخاب اعضای کابینه، نسبت به امر و نهی‌ها به رئیس‌جمهور منتخب انتقاد کرد. این روزنامه با بیان این‌که در زمینه انتخاب کابینه چهاردهم نه‌تن‌ها ما شهروندان، بلکه حامیان درجه یک آقای دکتر پزشکیان نمی‌توانند برای رئیس‌جمهور منتخب تعیین‌تکلیف کنند، نوشت: همه می‌توانند به او توصیه کنند، پیشنهاد بدهند و خواستار عمل به وعده‌های حداقلی که داده است باشند، ولی مجاب کردن وی به برخی امور که بعضا ناشدنی است، عدم بلوغ سیاسی را نشان می‌دهد. دلیلش هم کاملا روشن است؛ متاسفانه در کشور ما عرف رایج و بعضا قانونی تحزب وجود ندارد و بر همین اساس ائتلاف‌ها و حمایت‌ها ضمانت اجرا ندارد و تابع اخلاق و منش شخصی افراد است.
روزنامه اعتماد در ادامه حتی از تهدید پزشکیان از سوی برخی رادیکال‌ها درخصوص تعیین کابینه نیز انتقاد کرده و نوشت: هنوز آقای پزشکیان خود را در قامت ریاست‌جمهوری نیافته ومجال فکرومشورت‌های جدی راپیدا نکرده که سیل مجاب‌کردن‌ها و امرونهی‌ها حتی ازسوی برخی رادیکال‌ها تا حد خط و نشان کشیدن پیش رفته و کارزاری شکل گرفته که او باید روند تعیین کابینه و همکارانش را شفاف کند! اولا آیا او حق دارد که بخواهد کمی امانش بدهیم تا در آرامش اوضاع را بسنجد، گزارش‌های مهم کشوری که بعضا محرمانه و سری است را ببیند، با سران کشور و مجلس استمزاج کند و بعد در اندیشه کابینه و هزار مسأله دیگر فرو برود؟ برای اثبات تکالیف مالایطاقی که برای تازه‌مهمان پاستور می‌تراشیم کافی است موضوع انتخاب چند وزیر کلیدی کابینه که خوب می‌دانیم روند خاص خود را دارد در نظر بیاوریم. آیا از هم‌اکنون می‌خواهیم وی با اعلام عدم توانایی و اختیار کامل در برخی امور با ارکان نظام اصطکاک پیدا کند و استارت عدم موفقیت خود را بزند؟! بنابراین به نظر می‌رسد سهم‌خواهی به حدی است که احتمالا پزشکیان شرایط سختی را در دولت خود در برابر مطالبات رادیکال‌ها داشته باشد.
منبع: روزنامه جام جم
