شاید در هیچ‌کدام از ادیان الهی به اندازه اسلام به موضوع دعا توجه نشده باشد. دعاکردن و پناه‌بردن به نیرو‌های ماورایی از ابتدای آفرینش انسان وجود داشته و همین نیاز عمیق درونی انسان‌ها نسبت به دعا موجب شده که انحرافات و کج‌روی‌هایی در زمینه دعا و دعانویسی صورت گیرد و در برخی موارد مردم از مسیر صحیح راز و نیاز فاصله بگیرند.

به باور اغلب جامعه‌شناسان، علت مراجعه مردم به دعانویسان بی‌اعتبار، بی‌اطلاعی و پایین‌بودن آگاهی‌های دینی آنهاست که موجب شده عده‌ای شیاد و فریبکار با شبیه‌سازی واستنادبه برخی گزاره‌های دینی و سوءاستفاده از سادگی و اضطرار مردم گرفتار و نیازمند، با ادعا‌های بیهوده و دروغین از اعتقادات مردم سوءاستفاده کرده و از مردم اخاذی و در نهایت آنان را نسبت به دین اسلام بدبین کنند.

دعاباوران که اغلب از توده مردم هستند برای حل مشکلات کوچک وبزرگی مثل گشایش بخت، ایجاد مهر و محبت، شکستن طلسم، نازایی، بیماری‌های جسمی وروانی و... به دعانویسان متوسل می‌شوند، چون مرجعی را امن‌تر و مطمئن‌تر از دعانویسان نمی‌یابند، اما این پرسش مطرح است که آیا فعالیت‌هایی مثل دعانویسی مورد تایید دین اسلام هست؟ آیت‌ا... هادی عباسی‌خراسانی، فقیه عارف و سالک توحیدی، پژوهشگر و استاد سطح عالی، استاد دانشگاه وحوزه علمیه قم، استاد برجسته درعلوم عقلی و نقلی وصاحب «الهی‌نامه»، می‌گوید: «بهترین راه ارتباطی خداوند با بندگانش ازطریق آیات قرآن است. خداوند به‌واسطه آیات قرآن با انسان در ارتباط است، اما دعا، درخواستی است که ازجانب انسان به سمت خالق می‌رود. دعا نقطه ارتباط خالق و مخلوق است و هرچه انسان صالح‌تر و نزدیک‌تر به خدا باشد، دعای او در حق خود و دیگران مجرب‌تر خواهد بود.» 

ویژگی‌های دعای حقیقی
این استاد برجسته صاحب الهی‌نامه با اشاره به این‌که، دعا سلاح و سپر انسان و محافظ او در مقابل حوادث است، می‌گوید: «البته دعایی قابل اجابت و برآورده‌شدن است که درست و حقیقی باشد. دعای واقعی وحقیقی در نتیجه نیاز، خواسته و اضطراری است که از درون و اعماق وجود فرد ایجاد می‌شود و باید با خواسته و نیت درونی انسان مطابقت داشته باشد و از عمق وجود، قلب و دل انسان با خلوص نیت بیرون آید و مرتبط با حقیقت باشد. دعا باید با عقلانیت بشر مطابقت داشته و چیزی محال، نشدنی و فراتر از حاجات و نیاز‌های بشر نباشد.» آیت‌ا... عباسی‌خراسانی می‌افزاید: «دعا رامی‌توان به شکل لفظی خواندیا به‌صورت مکتوب نوشت. مبدا دعا می‌تواندحضرت حق‌تعالی، رسولان الهی‌وائمه، جانشینان ائمه یاانسان‌هایی که این اتصال را رعایت کرده وصاحب نفس مطمئنه ومتصل به اولیای الهی یعنی فقیه عالم، سالک توحیدی و عالم ربانی باشند تا دعایشان مجرب و صاحب‌نفوذ بوده و مستجاب شود.» 

ضرورت آشنایی با ادعیه‌های اسلامی
اما منابع و مراجع اصلی آشناکردن مردم با ادعیه به گفته آیت‌ا... عباسی‌خراسانی، رسانه‌ها، ائمه جماعات، مساجد به‌عنوان پایگاه اجتماعی و فرهنگی، روحانیون وهمه فعالان حوزه‌های فرهنگی و معارف اسلامی است که باید در این مورد فعال باشند. ضمن این‌که خود افراد هم باید مطالعات زیادی در مورد وصف حال ائمه و اولیا داشته باشند. این فقیه عالم، دانشگاه و حوزه را یکی از نهاد‌های مسئول در امر تربیت متخصصانی در زمینه دعانویسی و دعاشناسی می‌داند و پیشنهاد می‌دهد: «دروس معرفت نفس و دعاشناسی باید به واحد‌های درسی افزوده شود. ادعیه با نفس و عقل انسان رابطه دارد و انسان را الهی می‌کند و، چون افراد اغلب حاجتمند هستند، اقبال زیادی به سمت‌وسوی دعا داشته، جامعه و مردم آمادگی پذیرش و کسب اطلاعات بیشتری در زمینه آشنایی با ادعیه دارند.» 

دزدان اعتقادات مردم 
اغلب دعانویسان سطح شهر از گروه افرادی کم‌سواد، بی‌بهره از اتصال به خدا و ائمه و معمولا ضعیف‌الایمان هستند. آنان افرادی فرصت‌طلب، شیاد و دزد اعتقادات مردم هستند. 

بهترین ادعیه برای رفع مشکلات
دعاکردن سنت رسول‌ا... بوده و بهترین دعا‌ها از میان آیات قرآن و اسمای الهی گرفته می‌شود. این سالک توحیدی، در مورد بهترین ادعیه که مردم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند می‌گوید: «دعای سحر امام‌باقر (ع)، دعا‌های خاص معصومین، دعای کمیل، عرفه، ابوحمزه و صحیفه‌های ائمه از گروه دعا‌هایی است که مردم براساس مشکل و نیازشان می‌توانند آن را بخوانند یا برای خود بنویسند. اما بهترین دعا‌هایی که در همه زمینه‌ها برای رفع همه مشکلات توصیه می‌شود دعای صحیفه سجادیه و تلاوت هر شب سوره مبارکه واقعه که سوره غنا و بی‌نیازی است و ذکر شریف صلوات بر محمد و آل‌محمد (ص) است که هرچه به تعداد بیشتری فرستاده شود در حل مشکلات و گرفتاری‌ها بیشتر و مجرب‌تر خواهد بود.»

منبع: جام جم