رکود ساخت‌وساز مسکن در سال های گذشته و دهه های اخیر زمینه ساز ایجاد مشکلاتی برای بازار مسکن و از رونق افتادن این بازار شده بود اما با ورود  دولت سیزدهم و برگزاری منظم جلسات شورای عالی مسکن  و کلید خوردن  طرح نهضت ملی مسکن بازار رنگ وبوی رونق به خود گرفت؛ طبق نظر کارشناسان، دولت آینده نیز برای حل مشکل مسکن در کشور لازم است برنامه‌ای درست و دقیق داشته باشدرو با ادامه دادن طرح نهضت ملی مسکن بتواند مسئله مسکن را در مدت کوتاه ۵ ساله برای همیشه حل کند.

هم اکنون با گذشت دو سال  از زمان اجرای طرح نهضت ملی مسکن لازم است برخی از امور مانند مردمی‌سازی در آن تعریف تازه‌ای داشته باشد تا مردم  به عنوان تنها تامین‌کننده آورده مالی نباشند. همچنین در کنار اجرای طرحی مانند نهضت ملی مسکن نیز باید برنامه ویژه‌ای دیگر برای دهک‌های پایین اقتصادی در نظر گرفته شود تا شاهد رونق  و جان گرفتن بیشتر این بازار باشیم‌. از سوی دیگر به روز رسانی طرح جامع مسکن از دیگر برنامه هایی است که باید دولت چهاردهم با اجرای دقیق بندهای آن بتواند به هدف  مسئله مسکن دست یابد.

آغاز اجرای طرح نهضت ملی مسکن در سراسر کشور 

پیش از این هادی عباسی  معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی با اشاره به پروژه اقدام ملی مسکن دولت قبل بیان کرد: طرح اقدام ملی با کمتر از ۵ درصد پیشرفت فیزیکی به ما تحویل داده شد. ۱۳۰ هزار واحد مسکن مهر نیز در دولت سیزدهم به بهره برداری رسید. 

عباسی درباره اقدامات دولت سیزدهم در بخش مسکن اظهار کرد: طرح نهضت ملی مسکن، قانون ساماندهی اجاره، مالیات خانه‌های خالی، الزام به ثبت املاک در این دولت انجام و به صورت فعالانه کار شد.  مساله مسکن را باید با جدیت دنبال کرد می‌خواهیم داشبورد مدیریتی ارائه کنیم که تک تک پروژه‌ها را در معرض دید عموم قرار دهیم.

وی درباره آخرین وضعیت پروژه مسکن مهر گفت: ۱۳۰ هزار واحد تکمیل شده و ۱۲۰ هزار واحد باقی مانده که امیدواریم درصد قابل توجهی از آنها تکمیل شود. حدود ۲۰ درصد هم درگیر مسائل حقوقی است که آن هم در حال پیگیری است.

همچنین در  همین  رابطه بهزاد عمران‌زاده،مسئول اندیشکده شهر اسلامی_ایران در گفت و گو با  خبرنگار باشگاه خبرنگاران  درخصوص سیاست‌های مورد نیاز مسکن در دولت آینده عنوان کرد: عملکرد دولت سیزدهم در حوزه مسکن و بعد از ۸ سال رکود در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، یک اقدام ویژه محسوب می‌شود. دولت سیزدهم   در ۳ سال گذشته تلاش های را  انجام داد،  اما هنوز عقب‌ماندگی‌های بزرگی در این حوزه وجود دارد. دولت چهاردهم هم باید مانند دولت سیزدهم فعالیت، کنش و درگیری در حوزه مسکن را داشته باشد و اگر این اقدامات را دنبال کند حداکثر تا ۵ سال آینده دیگر مسئله‌ای به نام مسکن در کشور وجود نخواهد داشت.

وی افزود: دولت سیزدهم  جلسات شورای عالی مسکن را به صورت منظم و دقیق تشکیل داد،  همین جلسات باعث شد که سرعت اقدام و اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن  افزایش یافت بنابراین  باید دولت چهاردهم  هم مانند دولت سیزدهم  درگیر حوزه مسکن شود. در اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن  باید مشارکت مردمی در دستور کارهای عملیاتی و تاکتیکی قرار گیرد.  همچنين لازم است مردمی‌سازی و مشارکت مردم در حوزه تولید مسکن به صورت دقیق اجرایی شود.

مردمی‌سازی را جدی بگیرید

در ادامه رئیس اندیشکده معماری ایرانی اسلامی در مورد مردمی‌سازی برای حوزه مسکن گفت: در حال حاضر نقش مردم برای حوزه مسکن فقط در حد متقاضی در نظر گرفته شده و تنها آورده مالی آن‌ها دیده می شود که این امر به معنای  مشارکت مردم یا مردمی‌سازی محسوب نمی شود.

وی  با بیان اینکه  مردمی‌سازی یعنی خود مردم تبدیل به یک عامل و جزئی از برنامه در شکل‌گیری، اجرا، نحوه و کیفیت ساخت باشند و خود را درگیر همه امور  کنند گفت: به عقیده من با روش‌های بسیار دقیق به همراه دستورالعمل‌های جزئی می‌توان عرصه مسکن را مردمی‌سازی کرد. اما برای آنکه دولت بعد دچار برخی روزمرگی‌ها در حوزه مسکن نشود، باید چند کار را انجام داد و دولت آن‌ها را مبنای عمل خود قرار دهد. به عنوان مثال لازم است به دهک‌های پایین اقتصادی توجه ویژه‌ای داشته باشد. البته در طرح نهضت ملی مسکن به صورت محدود به امر توجه شده بود.

توجه به دهک‌های پایین اقتصادی از واجبات است

عمران‌زاده در ادامه افزود: باید پذیرفت که دهک‌های پایین جامعه بخصوص دهک‌های یک تا ۳ توان تامین آورده مالی مورد نظر را ندارند و این گروه‌ها نمی‌توانند وارد پروژه‌های ملی شوند. به همین خاطر باید به دهک‌های پایین جامعه نگاه ویژه‌ای داشت و برنامه‌ای خاص در نظر گرفت.

وی گفت:  اصلی‌ترین گروهی که به شدت نیاز به بحث مسکن دارند، دهک‌های پایین اقتصادی هستند که برای تامین هزینه‌ها تحت فشار هستند. دهک‌های بعد از ۳ مانند ۴ ، ۵و بخشی از دهک ۶ به واسطه شرایط اقتصادی که دارند، ممکن است تحمل بسیاری از فشارها را داشته باشند.

او اظهار کرد: دهک‌های پایین اقتصادی درحال رانده شدن از شهر هستند و از متن شهر به حاشیه و بیرون شهر رفته‌اند. این گروه توان پرداخت سالانه افزایش ۱۰۰ درصدی اجاره‌ها را ندارند و دسترسی و دستیابی مسکن برای آن‌ها به یک آرزو دست نیافتنی تبدیل شده است.

این کارشناس مسکن در ادامه توضیح اقدامات لازمی که دولت چهاردهم باید در دستور کار قرار دهد، اظهار کرد: با توجه به مشکلات اقتصادی که دهک‌های پایین دارند، هر دولتی که سرکار می‌آید لازم است، یک طرح ویژه و اقتصادی اساسی برای این دهک‌های جامعه نیز در کنار طرح نهضت ملی مسکن تعریف کند. البته اگر طرح نهضت ملی مسکن را ادامه دهد. باید برنامه‌ای داشت که اگر این گروه اقتصادی وارد پروژه‌های ملی مسکن شدند، به علت نبود توان پرداخت آورده، امتیاز مسکن خود را  به فروش برسانند.

او اظهار کرد:  این پدیده‌ای است که ما بسیار با آن مواجه هستیم و زمانی که این افراد امتیازهای خود را می‌فروشند، یعنی از تسهیلات دولت استفاده کرده‌اند و دیگر امکان خانه‌دار شدن را برای همیشه از دست می‌دهند. باید توجه داشت که نیازمندترین گروه به مسکن در کشور همین دهک‌های پایین اقتصادی هستند.

او با تاکید براینکه دولت باید برنامه ویژه خود را برای دهک‌های پایین به نحوی  انجام دهد که تامین آورده برای آن‌ها کار سختی نباشد، ادامه داد: آورده نقدی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰میلیون تومان در حال حاضر برای دهک‌های پایین اقتصادی امتیاز دارد که با حذف شدن آن‌ها و ناتوانی در تامین آورده مد نظر، فروش امتیاز را انتخاب می‌کنند. البته در قانون اساسی نیز بر عنوان کارگران و روستاییان تاکید شده که منظور همان دهک‌های پایین اقتصادی هستند، بنابراین به عقیده من دولت تکلیف ویژه‌ای در این خصوص دارد.  باید طرح جامع مسکن به روز شود، همان‌گونه که در قانون جهش تولید مسکن نیز گفته شده بود. 

لزوم بروزرسانی طرح جامع مسکن

عمران‌زاده درباره لزوم داشتن برنامه جامع اظهار کرد: اما باید بدانیم که بدون داشتن برنامه جامع شاید بخشی از مسئله را بتوان حل کرد اما همه مسئله حل نمی‌شود. اگر همان زمان طرح جامع مسکن تصویب شده بود و دولت‌ها با کار جامع همه برنامه‌های آن را با اولویت‌بندی اجرایی می‌کردند، امروز چیزی به اسم مسئله مسکن در کشور وجود نداشت. امروز از یک طرح با حدود  ۶۰ برنامه تنها یک یا ۲ برنامه  آن اجرایی شده است که اسم آن را مسکن مهر گذاشتیم. اما دیگر برنامه‌های آنکه توزیع تنظیم‌گری بخصوص در بازار مسکن بود را رها کردیم.

براساس این گزارش  در حال حاضر  طرح جامع مسکن در کشور وجود دارد که باید به روز شده و با شرایط حال جامعه و نیازهای امروز مناطق مختلف و دهک‌های مختلف برنامه‌ریزی دقیق نوشته شود. همچنین باید توجه داشت که حرکت با برنامه یک افق روشن در حوزه مسکن را ترسیم می‌کند. از سوی دیگر، در پروژه‌هایی مانند طرح نهضت ملی مسکن لازم است هماهنگی بین دستگاهی نیز انجام شود.

خبرنگار: محبوبه کباری