پرداختن به موضوع شهدا و خانواده‌های گرامی‌شان در رسانه‌ملی همواره مورد استقبال مخاطبان شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی بوده و هست؛ برنامه‌هایی که از زوایای گوناگون به مسائل شهدا، ایثارگران و جانبازان دفاع‌مقدس پرداخته شده، اما ویژه‌برنامه «چشم‌وچراغ» که این شب‌ها و قبل از خبر ساعت ۲۰:۳۰ روی آنتن شبکه دوی سیما می‌رود، قصه‌ای متفاوت و بکر از شهدای عزیز دوران دفاع مقدس، شهدای مدافع حرم، شهدای امنیت، شهدای سلامت و شهدای خدمت دارد؛ چراکه تلاش کرده با دوربین خود به اقصی‌نقاط ایران عزیزمان سفر کند و به حال‌وهوای شهدایی بپردازد که بی‌نام و نشان ند و خانواده‌هایی که با توجه به عزیزی که در راه اسلام و ایران تقدیم کرده‌اند، هیچ چشمداشت مادی و دنیایی ندارند.

روایت داستان انسان‌های پاکی است که با خدای خود عهد بسته‌اند و هرگز این پیمان الهی را با مسائل مادی و مالی عوض نمی‌کنند. آری، چشم‌وچراغ به‌دنبال نشان‌دادن اعتقادوایمان واقعی آدم‌هایی است که با عشق به اباعبدا... الحسین (ع) فرزندشان را راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل کردند و امروز نزد پروردگار خویش سربلندند.

این برنامه در واقع به‌دنبال ناگفته‌هایی از دوران دفاع‌مقدس و روایت شهدایی است که تاکنون در موردشان حرفی به میان نیامده و در حقیقت به‌دنبال چهره‌هایی است که نورانی شدند و نزد خدای خود روزی می‌خورند. شهدایی که رفتند تا ما امروز آرامش، آسایش و امنیت داشته باشیم و در واقع جمهوری اسلامی ایران را بیمه کردند و شهادت آنها امروز موجب سرافرازی نظام در دنیا شده است. درباره برنامه «چشم و چراغ» با قربانعلی طاهرفر یکی از تهیه‌کنندگان آن گفتگو کردیم. 

صاحب اصلی چشم‌وچراغ

قربانعلی طاهرفر، تهیه‌کننده برنامه چشم‌وچراغ دررابطه باانگیزه و هدف ازتولید این برنامه باتاکید بر این‌که اندیشه اصلی شکل‌گیری چشم‌وچراغ در ذهن متعالی سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی بوده است، گفت: نزدیک به دو دهه پیش سردار حاج قاسم سلیمانی به همراه هم‌رزمان و هم‌سنگر‌های خود، موسسه‌ای به نام موسسه حماسه ثارا... کرمان را تاسیس و از همان سال‌ها احساس می‌کند باید به پدران و مادران شهداکه به‌عنوان یک سرمایه عظیم انسانی، فکری واعتقادی درطول هشت سال دفاع‌مقدس توانسته بودند نسل بزرگی از جوانان این مرزوبوم را تربیت کنند و بزرگ‌ترین حماسه قرن را آفریدند، پرداخته شود؛ بنابراین سردار سلیمانی با توجه به اهمیت این سرمایه عظیم اعتقادی و فکری در اندیشه، بانی جمع‌آوری خاطرات، اندیشه‌ها و سبک زندگی این شهدای بزرگوار در موسسه حماسه ثارا... کرمان می‌شود و در واقع نهضت بزرگی را در سراسر کشور شکل می‌دهد.

بدین ترتیب موسسه حماسه ثارا... کرمان گروه‌های جهادی را درسراسر کشور ایجاد می‌کند و این گروه‌های جهادی نزدیک به۲۰هزار خانواده شهید را برای مصاحبه و روایت خاطرات خانواده‌های شهدا پوشش می‌دهند. وی افزود: ما وامدار اندیشه بزرگ سردار سلیمانی هستیم ودرواقع این آرشیو بزرگ تاکنون ازنظر ساختار، پژوهش ومحتوا مورداستفاده رسانه‌ای قرارگرفته ومی‌گیرد که ما یکی از این ساختار‌ها را در مستند‌های کوتاه مجموعه «چشم و چراغ» از این منابع آرشیوی غنی به‌کار بردیم. باید اذعان کنم همان‌طوری که شهید سلیمانی در عرصه‌های مختلف حماسه‌آفرینی، نام‌شان را جاودانه و ماندگار کردند درحوزه فرهنگی هم گام‌های بسیار بزرگی برداشتند؛ از پارک موزه کرمان گرفته تا همین نهضت جمع‌آوری خاطرات پدران و مادران شهدا که یک برگ زرین دیگری درصفحه تاریخی شهید سلیمانی به‌حساب می‌آید.

خانواده شهدا چشم و چراغ ملت‌اند

تهیه‌کننده چشم و چراغ همچنین با اشاره به یکی از فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) که فرمودند «شما خانواده شهدا، چشم و چراغ این ملتید» خاطر‌نشان کرد: این چشم و چراغ بودن خانواده‌های شهدا شاید از منظر عاطفی و کرامت خانواده‌های شهداست ولی از منظر دیگر شاید چشم بینا و چراغ راهنمای این امت محسوب می‌شوند، زیرا خانواده‌های شهدا، نسلی بودند که توانستند جوان‌هایی را تربیت کنند که انقلاب اسلامی را درسال۵۷رقم زدند وبزرگ‌ترین اتفاق قرن را آفریدند و همین جوان‌ها در دوران دفاع‌مقدس با اعتقاد راسخ وایمان قلبی درجبهه‌ها حضور پیدا کردندوبه دفاع ازسرزمین پرداختند، بنابراین این نسل از خانواده‌ها، صاحب نگرش و صاحب سبک زندگی منحصر به‌فردی هستند که می‌بایست درساختار‌های محتوایی و رسانه‌ای به آنها پرداخته می‌شد و ما با حضور موسسه حماسه ثارا... کرمان در شبکه دوی سیما نزدیک به دو سال پیش دراولین جلسه به این نتیجه رسیدیم مجموعه‌ای شکل پیدا کند که بتواند مستند‌های کوتاهی را در قالب سبک زندگی والدین شهدابه نمایش بگذارد. هدف اصلی این مجموعه، انعکاس و بازنمایی سبک زندگی والدین شهدا، اندیشه وآراوافکار این بزرگواران درطول تاریخ انقلاب اسلامی است که تلاش شده به‌صورت فشرده، عصاره‌ای از این دیدگاه‌ها در بازه زمانی کوتاه ارائه شود که به‌نظرم با اقبال مخاطبان بیشتری هم مواجه می‌شود. 

سبک و سیاق تربیتی خانواده‌های شهدا 

به گفته طاهرفر، خانواده‌های شهدا در طول زندگی، مسیری را طی‌ کرده‌اند که آنها را به این تعالی رسانده، ازاین روسعی شده مصاحبه‌هایی با آنان ترتیب داده شود و پیرامون موضوعاتی از جمله دوران کودکی و تولد پدران و مادران شهدا، خانواده‌هایشان و رویداد‌های تاریخی که با آن مواجه بودند و نیز سبک و سیاق تربیتی و اخلاقی که در میان خانواده حاکم بوده تا ازدواج و ادامه زندگی والدین شهدا و تولد فرزندان‌شان صحبت شود. این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: در بخش مهم گفتگو می‌رسیم به فرزندی که به شهادت رسیده و پیرامون شیوه رفتار‌های تربیتی والدین نسبت به آن فرزند شهید و تلاش کردیم راوی زندگی آن فرزند شهید در مسیر پیروزی انقلاب و دفاع‌مقدس درمجموعه چشم وچراغ باشیم وسعی شده به‌طور ویژه به بعضی ازمکارم اخلاقی، خاطرات شهید و رخداد‌های حضورش در جبهه تا شهادت پرداخته شود. همین برنامه ۵-۴‌دقیقه‌ای که بیننده‌های شبکه دوی سیما، شاهد هستند چکیده‌ای از ۱۰۰دقیقه مصاحبه با خانواده‌های شهداست.

شهدا یاریگر برنامه هستند 

آنچنان که طاهرفر بیان می‌کند از این برنامه بازخورد‌های خوبی دریافت کردند. او می‌گوید: صاحب اصلی این برنامه خود شهدا هستند. در تولید ما به عینه این موضوع را حس کردیم که لطف شهدا و نفس‌های پاک‌شان یک قداست خاصی به این برنامه داده است. همان‌طورکه بیننده‌هاومخاطبان شاهدهستندما در این برنامه ازفناوری‌های گرافیکی، نوری و دکور‌های خاص استفاده نکردیم و مشهود هم نیست. سعی کردیم آن فضای صمیمی و ساده حاکم باشد و بیشتر به موارد معنوی برنامه که همان فکر، ایده و اعتقادات خانواده‌های شهدا هست، پرداختیم و برهمین اساس و با توجه به بازه زمانی کوتاه، شاهد بازخورد‌های بسیار خوبی از سوی مردم بودیم که این بازخورد‌ها نتیجه انفاس مقدس شهدا وکرامت نفس والدین شهداست.

 خوشبختانه بازخورد‌های بسیار خوبی هم از سوی خانواده‌های شهدا و نهاد‌های مختلف داشتیم وهمه مخاطبانی که موفق به تماشای این برنامه شدندبسیار راضی بودند و ین بازخورد‌های خوب نقطه قوت‌قلب برای سازندگان اثر بوده وهم نیز پشتیبان عظیم فکری ومعنوی برای همه عوامل سازنده درموسسه حماسه ثارا...، گروه‌های جهادی، فیلمبرداری و عوامل فنی که با عشق و اشتیاق کارمی‌کنند. وی می‌افزاید: برنامه چشم و چراغ در واقع یک برنامه تک آیتمی از لحظه حضور درخانواده شهدا تا اتمام مصاحبه‌ها را شامل می‌شود. با بهره‌گیری از دست‌نوشته‌ها، تصاویر و اسناد به‌جای مانده از شهید در واقع یک مستند کوتاه پنج دقیقه‌ای ارائه می‌شود.

بزرگ‌ترین میراث معنوی انقلاب 

در میانه گفتگو با تهیه‌کننده برنامه، او به تعبیر جالبی ازمیان سخنان رهبری اشاره می‌کند ومی‌گوید:مقام معظم رهبری یک تعبیری نسبت به شهدا دارند که شهدا را مثل ستاره‌ها می‌دانندوتاکید می‌کنند که راه را می‌شود با این ستاره‌ها پیدا کرد. من تهیه‌کننده این برنامه مطمئنم که هیچ اغراقی در فرمایشات مقام معظم رهبری در‌خصوص شهدا نیست. برهمین اساس هم خانواده شهدا به‌عنوان بزرگ‌ترین میراث فرهنگی و معنوی انقلاب و دفاع‌مقدس و گنجینه عظیمی ازمولفه‌های سبک زندگی ایرانی ــ اسلامی می‌توانند سند راهبردی برای ساختار آموزشی و تربیتی خانواده‌های ایرانی قرار بگیرند.

 شاید در مقاطعی ما دچار فراموشی تاریخی یا سستی در اندیشه‌های تاریخی می‌شویم و خانواده‌ها را فراموش می‌کنیم که نه مجاز هستیم و نه نگرش دینی، اعتقادی و ملی مکتب انقلاب اسلامی این اجازه را به ما می‌دهد که این بزرگواران مورد فراموشی قرار بگیرند؛ بر همین اساس اگر ما به‌دنبال قهرمانان اسطوره‌ای برای معرفی به نسل جوان جامعه هستیم، به‌قدری تاریخ ما لبریز از قهرمانان بزرگ است که نیازی نیست به پروژه قهرمان‌سازی برسیم، هرکدام از شهدای دفاع‌مقدس اگر در مسیر زندگی‌اش قرار بگیریم، دارای یک ویژگی‌های خاصی هستند که قطعا می‌توانند پتانسیل یک الگوی رفتاری برای جوانان امروز باشند.

 این‌که چگونه به دنبال این الگوی رفتاری برویم و چگونه بتوانیم این الگو را در قاب هنری بگنجانیم و به مخاطب ارائه دهیم تا تحت تاثیر قرار بگیرد بسیار حائز اهمیت است، این برنامه‌ها چه خودآگاه و چه ناخودآگاه، چه به‌صورت لحظه‌ای و چه به‌صورت ممتد می‌تواند جوانان این مرز و بوم را با توجه به پیشینه درخشان در حوزه ایثار، غیرت و میهن‌پرستی که آمیخته با مبانی اعتقادی و ایمانی‌شان است تحت تاثیر قرار دهد و امروز می‌توانند با نگاه به این برنامه‌ها مسیر واقعی حیات طیبه را بشناسند و در آن مسیر گام بردارند.

نفس شهدا همراه ماست

به‌عنوان تهیه‌کننده، آثار زیادی را ساخته‌ام و با توجه به تولید برنامه «چشم و چراغ» تنها به آثاری که درخصوص شهید و شهادت انجام دادم می‌پردازم و افتخار می‌کنم که نفس شهدا همیشه همراه ما بوده و اگر توفیق و موفقیتی در این مسیر بوده است من شک ندارم و با افتخار می‌گویم که خود انفاس شهدا باعث و بانی آن و مؤثر بودند و امیدوارم که ما بتوانیم این قدم‌هایی که داریم، برمی‌داریم. ان‌شاء‌ا... مورد رضایت شهدا قرار بگیرد و آخرین کاری که انجام دادم، فیلم سینمایی آپاراتچی، با موضوع شهید محمد‌حسن نوری بوده از شهدای قوه قضاییه که یک دوره معاون دادستان شهر تبریز بود که در دهه ۶۰ ترور می‌شود. در واقع این فیلم سینمایی روایت زندگی شهید محمد‌حسن نوری است.

از دیگر آثار من، فیلم بلند داستانی «ترمینال غرب» با موضوع شهدای ترور و شهدای هسته‌ای‌مان به تهیه‌کنندگی مدیر شبکه دوی سیما، آقای حامد بامروت که به‌نظرم از کار‌های بسیار درخشان است و همه ما لذت بردیم. از دیگر کار‌هایی که انجام دادم مجموعه مستند «لشکر خوبان» با موضوع تاریخ لشکر عاشوراست و مجموعه «عاشوراییان» با موضوع فرماندهان شهید آذربایجان. یک کاری هم دارم به‌نام «ستاره سحری» که با موضوع تاریخ مرثیه‌سرایی در آذربایجان است و باید بگویم هر قدمی برداشته شده است توفیق خداوند بوده و به من اعطا شده است که در این مسیر گام بردارم و ان‌شاءا... خدا کمک کند که در این مسیر هم موفق باشم.

نوید فصل جدید

طاهرفر، یکی از تهیه‌کنندگان برنامه عنوان می‌کند: ما در تلاش هستیم که برای فصل جدید برنامه چشم و چراغ تغییراتی را انجام بدهیم؛ البته براساس بازخورد‌هایی که از مخاطبان برنامه گرفتیم و نظرسنجی‌هایی که انجام خواهیم داد با تکیه بر نظر‌های تخصصی دوستان‌مان در گروه معارف اسلامی شبکه دوی سیما. انصافا هم ازنظر محتوایی وهم از نظر فنی، همدلی و همراهی بسیار خوبی با تولید این مجموعه داشتند. همکاری بسیار خوب شخص مدیرشبکه دوی‌سیما که علاقه و عشق فراوانی به دفاع مقدس، شهدا و خانواده شهدا دارد یک انرژی مضاعفی به ما داده است. ادامه مسیر تولید این برنامه با پشتوانه این همراهی و همدلی است و موجب همفکری و هم‌افزایی بیشتر می‌شود، ما در فصل جدید برنامه «چشم و چراغ» شاهد یک تغییرات بر مبنای سلیقه مخاطبان‌مان خواهیم بود.

منبع: جام جم