کار کردن کودکان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اجتماعی و اقتصادی جهان است که تأثیرات مخرب فراوانی بر زندگی و آینده کودکان دارد. این مسئله علاوه بر تأثیرات کلی، دارای جنبه‌های جنسیتی نیز هست که به‌ویژه دختران را در معرض خطرات و تبعیض‌های خاص قرار می‌دهد. 

کار‌های انجام شده توسط پسران

پسران اغلب در مشاغلی مشغول به کار می‌شوند که نیازمند نیروی فیزیکی بیشتری هستند و به همین دلیل بیشتر در معرض خطرات جسمی قرار دارند. پسران در مناطق روستایی به کار‌های کشاورزی مانند کاشت و برداشت محصولات، آبیاری و دامداری مشغول می‌شوند. کار‌های ساختمانی مانند حمل مصالح ساختمانی، کار در ارتفاع و ساخت و ساز که نیازمند نیروی بدنی بالاست. استخراج مواد معدنی که اغلب در شرایط خطرناک و غیر بهداشتی انجام می‌شود. پسران به فروشندگی اجناس مختلف در خیابان‌ها و بازار‌ها می‌پردازند که می‌تواند شامل خطرات جاده‌ای و سوءاستفاده‌های مختلف باشد.

کار‌های انجام شده توسط دختران

دختران معمولاً در مشاغلی مشغول به کار می‌شوند که به نیروی فیزیکی کمتری نیاز دارد، اما همچنان خطرات خاص خود را دارند. دختران در بسیاری از مناطق به کار‌های خانگی مانند نظافت، آشپزی و مراقبت از کودکان مشغول می‌شوند. دختران در کارگاه‌های نساجی و تولیدات دستی کار می‌کنند که اغلب شرایط کاری سخت و دستمزد کمی دارند.به عنوان خدمتکار در خانه‌های دیگران کار می‌کنند که ممکن است با سوءاستفاده‌ها و خشونت‌های خانگی مواجه شوند. دختران در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و مکان‌های خدماتی مشغول به کار می‌شوند.

تبعیض‌های جنسیتی و تاثیرات آن

دختران اغلب در مقایسه با پسران، دستمزد کمتری دریافت می‌کنند و شرایط کاری آنها سخت‌تر و ناامن‌تر است. این تبعیض‌های جنسیتی می‌تواند به افزایش فقر و نابرابری‌های اجتماعی منجر شود.

کار‌های سخت و خطرناک پسران ممکن است به آسیب‌های جسمی و بیماری‌های مزمن منجر شود. دختران نیز با مشکلات بهداشتی و روانی ناشی از استثمار جنسی و خشونت مواجه هستند. مشکلات ارتوپدی، سوختگی‌ها، بریدگی‌ها و آسیب‌های ناشی از کار‌های فیزیکی سنگین. مشکلات تنفسی ناشی از استنشاق مواد سمی، مشکلات گوارشی و سوءتغذیه. افسردگی، اضطراب، ترس و اختلالات روانی ناشی از شرایط کاری سخت و سوءاستفاده‌ها.

دختران به دلیل مسئولیت‌های خانگی و کار‌های خدماتی، کمتر به مدرسه می‌روند و فرصت‌های آموزشی و شغلی کمتری دارند. این مسئله می‌تواند به دور باطل فقر و بی‌سوادی منجر شود. پسران نیز به دلیل کار‌های فیزیکی، ممکن است نتوانند به آموزش مناسب دسترسی پیدا کنند و آینده شغلی آنها محدود می‌شود. عدم دسترسی به آموزش می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. به طور مثال کودکان کار که از تحصیل بازمانده‌اند، به سختی می‌توانند در آینده شغلی مناسب پیدا کنند و درآمد کافی داشته باشند. بی‌سوادی و عدم توانایی در یافتن شغل مناسب می‌تواند به ادامه چرخه فقر در خانواده‌ها منجر شود.

دختران بیشتر در معرض بهره‌کشی جنسی و سوءاستفاده‌های جنسی قرار دارند. این موضوع به طور جدی بر سلامت روانی و جسمی آنها تاثیر می‌گذارد و می‌تواند به آسیب‌های جبران‌ناپذیری منجر شود. تجاوز، آزار و اذیت جنسی که می‌تواند آسیب‌های روانی و جسمی جدی به دختران وارد کند. استفاده از دختران برای فعالیت‌های جنسی تجاری که می‌تواند به آسیب‌های جدی روانی و اجتماعی منجر شود.

تفاوت‌ها و تبعیض‌های جنسیتی در کار کودکان یک مسئله پیچیده و چندوجهی است که نیازمند توجه جدی و اقدام‌های جامع است. برای کاهش این تبعیض‌ها و بهبود وضعیت کودکان کار، باید به سیاست‌ها و برنامه‌های متنوعی در زمینه آموزش، حمایت‌های قانونی، افزایش آگاهی عمومی و تقویت اقتصاد خانواده‌ها پرداخت.

تصویب و اجرای قوانین سختگیرانه‌تر برای جلوگیری از کار کودکان و تبعیض‌های جنسیتی. این قوانین باید شامل مجازات‌های سنگین برای کارفرمایانی باشد که کودکان را به کار می‌گیرند و از آنها سوءاستفاده می‌کنند.

برگزاری برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی برای خانواده‌ها و جامعه درباره حقوق کودکان و اهمیت آموزش  می‌توانند شامل کمپین‌های رسانه‌ای، کارگاه‌های آموزشی و برنامه‌های تلویزیونی باشند.

ارائه حمایت‌های اقتصادی و مالی به خانواده‌های نیازمند تا کودکان مجبور به کار نشوند. این حمایت‌ها می‌توانند شامل پرداخت‌های نقدی، بن‌های غذایی و کمک‌های مسکن باشند.

فراهم کردن فرصت‌های آموزشی و شغلی برای کودکان و نوجوانان به ویژه دختران می‌توانند شامل برنامه‌های آموزش حرفه‌ای، کارآموزی و ایجاد شغل‌های پایدار باشند.

ارائه خدمات مشاوره روانی و اجتماعی به کودکان کار و خانواده‌های می‌توانند شامل مشاوره فردی، گروهی و خانواده‌درمانی باشند.

حمایت از سازمان‌های غیردولتی و خیریه‌ها که در زمینه حمایت از کودکان کار فعالیت می‌کنند می‌توانند نقش مهمی در ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و اجتماعی به کودکان کار ایفا کنند.

خبرنگار:عطیه رضایی