انتهای کوچه تلفنخانه اصفهان در خیابان سپاه به بازاری می‌رسیم که چراغ‌های خاموش حجره‌هایش نشان می‌دهد، جانی در این راسته بازار باقی نمانده؛ کمتر شاهد بوده‌ایم که راسته بازاری آن‌هم در شهر همیشه زنده و پویای اصفهان ساعت ۵ بعد از ظهر رو به تعطیلی رفته باشد.

بازار فرش اصفهان، یادگار دوران صفویه است. بازاری که از ورودی‌های غربی سر در قیصریه قابل دسترسی است و انشعابات غربی یا امتداد بازار قیصریه نیز به بازار فرش می‌رسد.

حجره‌های این بازار روزگاری مملو از مشتری بود و کِیف حجره‌دارانش کوک؛ در آن دوران بخشی از حجره‌های بازار قیصریه نیز به صنف فرش فروشان اختصاص داشت. آن روزها در بازار فرش اصفهان همه پیشه‌های مرتبط با فرش فروشی فعال بود؛ افراد زیادی در حوزه‌های ریسندگی الیاف، رنگرزی، نقشه کشی فرش، بافندگی، پرداخت فرش، تجارت فرش، رفوگری و مرمت فرش فعالیت می‌کردند و امروز همه این مشاغل دچار بی رونقی شده‌اند.

۳ حجره از ۲۰۰ حجره بازار فعال است

علی قربی، مو سفید کرده بازار فرش دستبافت اصفهان است، او که میراث دار شغل پدری‌اش است بیش از سه دهه از عمرش را در حجره‌های فرش دستبافت بازار اصفهان سپری کرده و به قول پدرش در بازار قد کشیده است، می‌گوید: به یاد ندارم این همه بی‌رونقی در بازار فرش اصفهان را، هر سال از سال قبل بدتر می‌شود، مشتری نداریم و خرید و فروشی انجام نمی‌شود، حتی دیگر کسی برای فروش فرش دست دوم هم به بازار نمی‌آید.

او که تعداد حجره‌های بازار را بیش از ۲۰۰ حجره اعلام می‌کند، می‌افزاید: شاید حداکثر سه حجره باز باشد، کسب و کاری نیست و همکاران امیدی برای ماندن در حجره ندارند.

این فروشنده فرش دستبافت اصفهان گرانی و کاهش قدرت خرید مردم را اصلی‌ترین دلیل بی رونقی در بازار فرش دستبافت می‌داند و می‌گوید: آنهایی هم که برای خرید می‌آیند، چک می‌دهند و چون توان پرداخت چک را ندارند، اغلب فرش را بر می‌گردانند.

فروشگاه‌های بزرگ فروش فرش عامل بی رونقی بازار فرش دستبافت اصفهان

او که بازگشایی فروشگاه‌های بزرگ فرش را یکی دیگر از دلایل بی رونقی در بازار فرش دستبافت اصفهان می‌داند، می‌افزاید: در این زمینه باید یادآور شوم که نه کیفیت و نه حتی قیمت فرش‌های بازار فرش با این فروشگاه‌هایی که تبلیغات زیادی هم دارند، قابل رقابت است.

قربی تاکید می‌کند: این در حالی است که درآمد بسیاری از فرش فروشان اصفهان در بازار فرش حتی به ۲۰ هزار تومان هم نمی‌رسد و از این رو بسیاری تغییر شغل داده و فرش‌هایشان را در بازار رها کرده‌اند.

او که کاهش توریست را نیز دیگر دلیل بی رونقی بازار فرش اصفهان می‌داند، ابراز می‌کند: هم تعداد توریست کم شده و هم توریست‌ها به دنبال فرش کوچک و کم حجم هستند و به این دلیل بسیاری از فرش‌ها روی دستمان می‌ماند.

لزوم تولید فرش‌های کوچک‌تر دستبافت در اصفهان

رضا فلاح، دیگر حجره دار بازار فرش اصفهان نیز می‌گوید: زمانی فرش دستباف به عنوان یک سرمایه در خانه به حساب می‌آمد اما این روزها بر عکس شده و صرفاً به آن به عنوان یک کالای تزئینی نگاه می‌شود نه یک سرمایه.

او اضافه می‌کند: باید تولیدکنندگان فرش دستبافت به سمت تولید فرش‌های کوچک‌تر و سبک‌تر هم حرکت کنند، چرا که مردم امکان خرید فرش‌های بزرگ و گران را ندارند.

محمد خدامی، عضو هیئت علمی دانشکده نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان نیز در ارتباط با اشاره به اینکه تولید محصولات دانش بنیان در صنعت فرش نیز باید مورد توجه ویژه قرار گیرد، اظهار می‌کند: بایدتوجه داشت که در بازار فرش ایران فوق اشباع است و دیگر مردم خریدار محصولات موجود نیستند. ما دیگر نمی‌توانیم با داشتن تولیداتی با روش‌های سنتی در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.

او که طرح کاهش کیفیت و به دنبال آن کاهش قیمت را طرحی شکست خورده در صنعت فرش دستبافت می‌داند، اضافه می‌کند: پس از مدتی وقتی که مردم متوجه کیفیت پایین فرش شدند از خرید انصراف داده و دوباره بازار به حالت رکود بازگشت.

رونق صادرات راهکار توسعه کسب و کار فرش دستبافت

ساعد عصاچی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستبافت اصفهان که بر این باور است رونق صادرات می‌تواند بازار فرش دستبافت را نجات دهد، می‌گوید: باید توجه داشت که روزی فرش ایرانی در خانه مردمان نقش جهان عرض اندام می‌کرد و صادرات آن رونقی داشت.

او بهترین روش برای رونق دوباره صادرات فرش را به نمایش گذاشتن آن در نمایشگاه‌های بین‌المللی داخلی و خارجی می‌داند و ابراز می‌کند: فرش می‌تواند ابزاری برای معرفی بهتر هنر ایرانی به جهان باشد، فرش ایرانی به اندازه‌ای جذاب است که توان جذب مخاطبان در سراسر دنیا را داشته باشد.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستبافت اصفهان با تاکید بر صادراتی بودن ۸۰ درصد تولیدات فرش دستبافت در اصفهان تصریح می‌کند: متأسفانه بعد از تحریم‌های آمریکا یک سری مشکلات داخلی هم داریم. ازجمله پیمان‌سپاری ارزی بود که خود بیشترین ضربه را به فرش زد و باعث شد رقم صادرات کاهش پیدا کند والان با توجه به اینکه دستورالعمل جدیدی ابلاغ‌شده تا پیمان‌سپاری ما را بردارند بانک مرکزی کمک نکرده است. این کار اگر صورت بگیرد می‌توانیم به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر کنیم.

منبع: مهر