بسیاری از تخصص‌ها مانند قلب در کشور دچار کمبود شدید متخصص هستند. محمد رئیس زاده یکی از جراحان عروق و رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در این باره گفت: ما تا پنج‌سال آینده در برخی از رشته‌ها دیگر جراح نخواهیم داشت و باید بیماران را به خارج بفرستیم و ۱۰ برابر هزینه کنیم تا یک عمل ساده قلب انجام دهند. جراحی قلب به‌ویژه جراحی قلب اطفال، جراحی اطفال و تخصص بیهوشی در شرف نابودی است.

این درحالی است که طبق گفته رئیس انجمن قلب و عروق ایران بیماری‌های قلب و عروق نه تنها در ایران بلکه در دنیا مهمترین علت مرگ‌ومیر انسان‌ها هستند. بر اساس گزارشی رئیس انجمن بیهوشی قلب ایران، علیرضا جلیلی فراهانی بیان کرده است: در حال حاضر در تعدادی از بیمارستان‌های شهر تهران دچار بحران متخصص بیهوشی هستیم و با وجود افزایشی شدن آن در یک دهه گذشته هنوز ۷۰ درصد ظرفیت این رشته خالی است و بسیاری از دانشگاه‌های سطح ۲ و ۳ کشور تعداد ورودی صفر دارند.

با توجه به چالش‌های ایجاد شده در طول سال‌های گذشته، دولت شهید رئیسی در حوزه افزایش ظرفیت با وجود مخالفت‌های بسیار زیاد و بهانه‌هایی مانند نبود زیرساخت برای افزایش، قدمی در این راستا برداشت. کوتاه‌تر کردن سال تحصیل جراحان قلب، حذف طرح برای بیهوشی و طب اورژانس و تسهیل کردن شرکت در آزمون دستیاری قبل از طرح، قدمی افزایشی بود که در حال حاضر اجرا شده است. یکی از راه‌حل‌های دیگری که در طول سال‌های اخیر توسط کارشناسان سلامت برای افزایش ظرفیت متخصصان و پزشکان در مناطق محروم ذکر می‌شد بومی‌گزینی است که در این دولت قدمی برای اجرای آن برداشته شد.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت از سال ۷۹-۷۶ تعداد پذیرفتگان رشته پزشکی ۳۰ درصد کاهش پیدا کرد و این روند کاهشی از اوایل دهه ۷۰ آغاز و تا اوایل دهه ۸۰ ادامه داشت که این روند در ظرفیت دستیاران تخصصی و فوق تخصصی تاثیر داشت. در ۲۸ فروردین ۱۴۰۰ حسین شمالی کارشناس و پژوهشگر حوزه سلامت در برنامه ثریا اذعان کرد که مردم مجبور هستند برای یکسری از خدمات تخصصی صد‌ها کیلومتر و در مواقعی بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر به شهری پیمایش کنند و در کنار خیابان سکونت کنند تا بیمارشان را در بیمارستان‌های شهر درمان کنند.

وی در ادامه توضیح داد که ما به ازای هر ۱۰ هزار نفر ۶ پزشک متخصص در کشور داریم. این در حالی است که کشور‌های پیشرفته و حتی متوسط بالای ۲۰ پزشک متخصص به ازای هر ۱۰ هزار نفر دارند و یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که به ازای این کمبود متحمل می‌شویم در بحران‌هایی شبیه به کرونا است که بیشترین فشار در بخش‌های دولتی خصوصا روی دانشجو‌های تخصص، پزشکان و سایر کادر درمان وارد می‌شود.

 بر اساس سخنان محمد رئیس‌زاده رئیس سازمان نظام پزشکی ساعت کاری رزیدنت‌ها ۳۰۰ تا ۴۰۰ ساعت است؛ این در حالی است که حداقل ساعت کاری یک کارمند دولتی ۱۸۰ ساعت در ماه است. دوره آموزشی دستیاران در عین خدمت است، یعنی در حالی که به مردم خدمت می کنند، در طی ۵ سال آموزش نیز می بینند.

رئیس زاده طی گزارشی دیگر گفت که در طول سال‌های اخیر با افزایش چند برابری مراجعین مواجه بوده ایم و این در حالی است که به تناسب آن، افزایش ظرفیت دستیاری را در مراکز مختلف شاهد نبودیم. این موارد باعث ایجاد دوره‌های پر تنش و پرفشار تحصیلی برای رزیدنت‌ها بوده است.

گزارشی در لنست ادعا می‌کند که به‌طور متوسط سالانه ۱۳ مرگ بر اثر خودکشی میان دستیاران پزشکی وجود دارد.

۳ سال تلاش برای تزریق امید به سفیدپوشان

از ابتدای دولت شهید رئیسی به چالش‌ها و مشکلات حوزه سلامت توجه می‌شد و دولت ایشان برای حل مشکلات ارتباط موثری با اندیشکده‌ها برقرار می‌کرد. از اقداماتی که در حوزه سلامت انجام شد، افزایش ظرفیت رزیدنت‌ها یا دستیار فوق تخصص‌ها، در رشته‌هایی با ظرفیت‌های در خطری مانند «جراحی قلب» و «بیهوشی» و «طب اورژانس» می‌توان اشاره کرد.

در جراحی قلب تبدیل این رشته فوق تخصصی به رشته تخصصی ۵ ساله راه ورود را برای علاقه‌مندان هموار ساخت. همچنین شرط گذراندن طرح برای پزشکان عمومی متقاضی تحصیل در رشته‌های تخصصی طب اورژانس و بیهوشی را جهت تسهیل ورود آن‌ها حذف کرد.

در اقدامی دیگر پزشکان عمومی قبل از گذراندن طرح، می‌توانند در دوره آزمون دستیاری شرکت کنند و در صورت قبولی می‌توانند به تحصیل بپردازند. قبل از این اقدام فقط افرادی که شرایط استریت‌شدن را داشتند مجاز به شرکت در آزمون دستیاری بودند.

یکی دیگر از تلاش‌های دولت شهید رئیسی بحث حقوق دستیاران است که طبق گفته رئیس زاده در سال‌های گذشته کمتر از ۱۰ میلیون بوده است که اکنون با کمی افزایش بین ۱۲-۱۵ میلیون است. البته این حقوق دستیارانی است که تازه شروع به کار کرده‌اند.

حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس معتقد است وزارت بهداشت در رابطه با افزایش حقوق کار‌های خوبی را شروع کرده است. در کنار این اقدامات بومی گزینی نیز جزء کار‌های اجرایی این دولت در مناطقی بود که جزء نیاز‌های اساسی آن منطقه محسوب می شد. هنوز در باقی رشته‌های تخصصی ما نیاز به افزایش ظرفیت داریم و امید است که با افزایش ظرفیت اصولی عقب ماندگی‌های گذشته را جبران کنیم.