امروز (۱۸ می/۲۹ اردیبهشت) روز جهانی موزه و آغاز هفته میراث فرهنگی است؛ شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) امسال را با شعار «موزه‌ها برای آموزش و پژوهش» نام‌گذاری کرده است، شعاری راهبردی که مسیر روشن و جدی برای نقش و اهمیت موزه‌ها را برای یک سال پیش رو مشخص می‌کند.

چرا همواره بر جایگاه آموزشی و پژوهشی موزه تاکید می‌شود؛ به واقع موزه‌ها کلاس درس تاریخ و فرهنگ و هنر حتی جامعه‌شناسی هستند، موزه‌ها نقشی مانند معلم را برای جامعه دارند، به ما یاد می‌دهند که گذشتگان ما چگونه می‌زیسته‌اند، چگونه با طبیعت، جامعه روزگار خود کنار آمده‌اند، چگونه هنر را به مهارت و صنعت تبدیل کرده‌اند، موزه‌ها دانشگاه‌های ساکن و ساکت علوم و فنون مختلف هستند و شاید آموزگاران و معلمان شان و جایگاه یک موزه را بهتر درک کنند.

موزه‌ها ذاتا کارکرد آموزشی-پژوهشی دارند، بازدید یک موزه یا محوطه تاریخی شاید یک روز کامل وقت لازم داشته باشد، تا بازدیدکننده از جزییات یک اثر یا شی موزه‌ای به خوبی اطلاع پیدا کند و چه افتخاری است که ما در سرزمینی به دنیا آمده‌ایم و زندگی می‌کنیم، که در هر گوشه و کنارش عنصری ملموس و ناملموس به یادگار از عمق تاریخ و فرهنگ به یادگار و ماندگار برای ما باقی مانده است و این شاید رسالتی برای همه ما باشد که میراث‌بان باشیم.

هفته میراث فرهنگی یکی از آن فرصت‌های طلایی در طول سال است تا سری به گنجینه‌های تاریخی شهرمان بزنیم، از موزه‌ها بازدید کنیم، آثار کمتر دیده شده را ببینیم تاریخ و فرهنگ را مرور کنیم، زیرا داشته فرهنگی میراثی ما، از مهمترین پشتوانه‌های هویتی برای امروز و آینده است.

در کشور ۸۳۳ موزه فعال است، که ۲۵۹ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، ۳۲۳ موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه ها، ۲۱۴ موزه خصوصی و ۳۷ موزه مشارکتی در کشور است؛ از ابتدای دولت سیزدهم ۵۷ موزه به مجموعه موزه‌های کشور افزوده شده است، که ۱۰ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، ۲۶ موزه خصوصی و ۱۷ موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه‌ها است.

در کشور ما روز جهانی موزه آغازگر هفته میراث فرهنگی است و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دست برای این هفته یک شعار کلی با عنوان «میراث فرهنگی، مشارکت مردمی، مسئولیت اجتماعی» انتخاب و هر روز این هفته را هم به یک عنوان هدفمند نام گذاری کرده است:

شنبه ۲۹ اردیبهشت؛ روز موزه برای آموزش و پژوهش

یکشنبه ۳۰ اردیبهشت؛ روز میراث فرهنگی، حقوق عامه، توسعه پایدار

دوشنبه ۳۱ اردیبهشت؛ روز میراث دینی و میراث رضوی

سه شنبه اول خرداد؛ روز میراث زنده، متضمن تاب آوری و سازگاری

چهارشنبه دوم خرداد؛ روز میراث فرهنگی و الفبای زندگی

پنجشنبه سوم خرداد؛ روز میراث فرهنگی، همبستگی و اقتدار

جمعه چهارم خرداد؛ روز میراث دفاع مقدس

ویژه برنامه‌های هفته میراث فرهنگی

در طول هفته میراث فرهنگی قرار است بزرگداشت زبان و ادب فارسی، بزرگداشت موزه و تقدیر از برترین‌های موزه‌داری، رونمایی و نمایشگاه الواح هخامنشی، نمایشگاه آثار کمتر دیده شده موزه ملی در ۱۱ استان، نشست سراسری هیأت‌های راهبردی پایگاه‌های میراث ملی و جهانی و همچنین نشست مشترک میراث فرهنگی، مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی برگزار شود.

نشست هم‌اندیشی با تشکل‌های مردم نهاد حوزه میراث فرهنگی، نشست وقف میراث ماندگار با همکاری سازمان اوقاف، نخستین گردهمایی ملی ناظران و نمایندگان استانی صندوق احیا، نشست تخصصی طرح‌های جامع حفاظت محدوده‌های تاریخی و مسأله مشارکت اهالی از دیگر برنامه‌های هفته میراث فرهنگی است، البته در کنار این برنامه‌ها افتتاح و رونمایی از پروژه‌های حفاظت و مرمت و افتتاح همزمان نمایندگی‌های استانی انجمن خیرین میراث فرهنگی و نشست بررسی آئین‌های شادمانه موفق میان ایران و کشور‌های حوزه آسیای غربی و مرکزی نیز برگزار خواهد شد.

پاسداشت میراث جهانی تذهیب در شیراز و نشست پاسداری از میراث ناملموس و مشارکت اجتماعی محلی در کاخ نیاوران، جشن میراث مقاومت و روایتگری در خرمشهر و نشست روایتی نو، دفاع مقدس از منظر میراث فرهنگی در باغ موزه دفاع مقدس و همچنین رویداد شب فرهنگی ایران و پاکستان در کاخ گلستان از ویژه برنامه‌های هفته میراث فرهنگی امسال است.

موزه‌های سراسر کشور هم ویژه برنامه‌های تخصصی برای هفته میراث فرهنگی طراحی کرده‌اند، قرار است؛ در این یک هفته در ۱۱ استان آثار کمتر دیده شده در معرض نمایش قرار می‌گیرد. آثار دیده نشده جیرفت بعد از ۵۰ سال برای مردمی که حافظ آن بوده‌اند، به نمایش در می‌آید. در تهران هم نشستی با مجموعه داران و رویداد مشترک با سازمان آتش نشانی برگزار خواهد شد.

میراث فرهنگی و دولت مردمی

آنچه در سه سال گذشته در دولت سیزدهم سرلوحه برنامه‌های حوزه میراث فرهنگی و موزه‌ها قرار گرفته است، افزایش سواد میراثی جامعه و آگاهی رسانی عمومی، کمک به ارتقای هویت ملی و تاب‌آوری و نشاط اجتماعی، مردمی‌سازی و توسعه مفهوم و رویکرد‌های شناخت، حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی با مشارکت مردم، توسعه نقش جوامع محلی در حفاظت از میراث فرهنگی، توسعه و تبیین گستره مسئولیت اجتماعی در این حوزه، توسعه و تبیین مفهوم حقوق عامه است. 

موزه‌ها گنجینه‌های ارزشمند میراث فرهنگی هستند، اگر چه حفظ و حراست از آن یک ماموریت ملی و یک دستگاه تخصصی مانند وزارت میراث فرهنگی مسئولیت اصلی را بر عهده دارد، اما سرزمینی که آثار ملموس آن بی‌شمار است و آثار ناملموس آن همچنان زنده است و در زیست اجتماعی و فرهنگی مردمانش جاری و ساری است و زبانزد جهانیان است نیاز دارد تک‌تک افراد جامعه میراث‌دار و میراث‌بان باشند.

سرزمینی که با تاریخ سترگش جزو ۱۰ کشور بزرگ تمدنی جهان است و قدمتی بیش از ٧٠٠٠ سال و سابقه سکونت بشری بیش از یک میلیون سال را از آن خود کرده است، سرزمینی که در ثبت میراث ملموس و طبیعی با ٢٧ اثر در ١٠٧ سایت جهانی جزو ١٠ کشور برتر دنیا است و در حوزه میراث ناملموس با ثبت ٢٤ عنصر قبلا رتبه هفتم و در دولت سیزدهم با افزایش تعداد پرونده دو رتبه صعود و مقام پنجم دنیا را دارد.

منبع: ایرنا