دغدغه کشاورزان از حفظ سلامت باغات و محصولات به واسطه وارد شدن آسیب و خسارت به باغات و مزرعه همواره یکی از نگرانی‌ها و عوامل خطرزا بوده که سالیانه خسارت‌های زیادی را متوجه مزارع و باغات کرده است، از این رو بهره‌گیری از نظر محققان و کارشناسان برای کاهش میزان خسارت و شناسایی بیماری و درمان آن یکی از روش‌هایی بوده که در کاهش عوامل بیماری‌زا اهمیت داشته است.

راهکاری که در سال‌های اخیر بهره‌برداران را ترغیب کرده است در کنار کشت و زارعت برای کاهش میزان خسارت از یافته‌های محققین این حوزه بهره ببرند؛ بیماری‌های ناشناخته و کمتر مورد توجه قرار گرفته در محصولات و گیاهان در بلندمدت به از دست رفتن محصول و در نهایت گیاه و درخت منجر می‌شود.

تجربه‌ای که اکثر بهره برداران با درجات مختلف با آن روبه‌رو بوده‌اند و گاهی هم بدون رسیدن به دلیل قطعی عامل بیماری و آفت زندگی گیاه از دست رفته است. این تجربه در حالی برای بهره برداران باغات مرکبات داراب استان فارس رقم خورد که زمینه‌ای برای شروع تحقیق و پژوهش برای شناسایی و حل بیماری شد.

«بیماری نماتد» یکی از عوامل تهدید کننده حیات گیاه و محصول سالم است که کمتر در بین کشاورزان شناخته شده یا مورد اهمیت است. این بیماری که در بلندمدت به زوال ریشه و نابودی گیاه و درخت منجر می‌شود توسط محققان این حوزه بررسی و راهکار‌هایی برای کاهش آن دیده شده است.

در بیستمین نمایشگاه بین المللی کشاورزی شیراز دوره آموزشی مدیریت نماتد‌های ریشه گرهی در گیاهان زارعی و گلخانه‌ای در غرفه شرکت دانش بنیان فصل پنجم با حضور فرهاد سعیدی نائینی؛ عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، نگین میرقاسمی، مدرس دانشگاه و کارشناس نماتدشناسی شرکت فصل پنجم فرحبخش و مهندس فرحبخش مخترع نماتدکش نماکوب برگزار شد.

در این همایش فرهاد سعیدی نائینی، عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور با اشاره به اینکه موسسه تحقیقات گیاه پزشکی یکی از موسسات زیرمجموعه سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی است، عنوان کرد: در این موسسه رسیدگی و تحقیقات مربوط به عوامل بیماری زا و علف‌های هرز در بخش‌های ۱۱ گانه و در بخش گیاه پزشکی بررسی و انجام می‌شود.

فارس پیشرو در مقابله با آفات و بیماری گیاهان است

سعیدی نائینی با اشاره به اینکه تحقیقات مربوط به این حوزه در زمینه راهکار‌های کنترل، شناساسی و بررسی در سطح کشور و ارائه راهکار به مراجع زیربط است، تصریح می‌کند: در واقع هدف این است که جمعیت عوامل خسارت زا بر گیاهان در بخش کشاورزی کاهش داده و باعث افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی شویم.

او با بیان اینکه استان فارس از نظر میزان تولید سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در سطح کشور مقدم و پیش رو است، افزود: پیشینه کشاورزی در استان فارس تا جایی است که بسیاری از کشاورزان سایر استان‌ها دستاورد‌های آنها را مورد توجه قرار می‌دهند و راهکار‌هایی که در این حوزه دارند در دیگر استان‌ها استفاده می‌شود.

عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور با اشاره به اینکه در بیستمین نمایشگاه کشاورزی استان فارس از سایر استان‌ها شرکت می‌کنند تا از دستاورد‌های فارس در حوزه کشاورزی استفاده کنند، ابراز کرد: استان فارس کشاورزان، مروجان و محققانی دارد که در حوزه کشاورزی و مبارزه با آفات پیش رو هستند.

سعیدی نائینی با بیان اینکه وجود آفات و بیماری در گیاهان مختلف وجود دارد، گفت: به طبع گیاهان مختلفی در استان فارس مورد خسارت انواع آفات و بیماری‌هاست و در برخی از حوزه‌ها شاهد هستیم که عوامل خسارت‌زا در کنار دیگر عوامل باعث تشدید و اپیدمی و همه گیری در استان شده است.

او ادامه داد: این وضعیت بویژه در درختان میوه مرکبات استان وجود دارد که درگیر بیماری و آفت و زوال مرکبات شده‌اند. البته تحقیقات گیاه پزشکی کشور به بررسی عوامل زوال مرکبات می‌پردازد و راهکار لازم را برای کاهش آن ارائه می‌دهد.

فعالیت شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تامین آفت کش‌ها

به گفته عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور از آنجا که استان فارس کشاورزان، کارشناسان و محققان پیش رو در حوزه کشاورزی دارد، در این راستا هم شرکت‌های دانش بنیانی در استان داریم که باوجود تحریم‌های گسترده در حوزه کشاورزی فعال هستند.

سعیدی نائینی ابراز کرد: دانشمندان و متخصصان این حوزه نیاز‌ها را احصا می‌کنند و با توجه به منابع داخلی به آنچه نیاز است دست یابند و با توجه به سیاست‌های کلی نظام شاهد هستیم شرکت‌های دانش بنیان متعددی در حوزه کشاورزی و در تامین قسمتی از نهاده‌های مورد نیاز فعال هستند.

او تصریح کرد: یک دسته از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تامین آفت کش‌ها و به ویژه آفت کش گیاهی فعال هستند و شرکت فصل پنجم یکی از این شرکت‌هاست که ماحصل تحقیقات یک دهه این شرکت به تولید محصولات گیاه پایه منجر شده و مجوز‌های لازم را دریافت کرده است.

سعیدی نائینی بیان کرد: با استفاده از محصولات این شرکت شاهد هستیم که این محصولات با محیط سازگار هستند و در کاهش جمعیت خسارت و عوامل بیماری خاک زا نقش دارند.

عضو هیئت علمی و رئیس بخش تحقیقات نماتدشناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور گفت: شرکت فصل پنجم تحقیقات مشترکی با موسسه داشته‌اند و در آینده می‌تواند تاثیرات خوبی در حوزه کشاورزی داشته باشد و تامین کننده قسمتی از نیاز‌های کشاورزی در حوزه آفت‌کش باشند.

او ابراز کرد: با توجه به رسالتی که ما داریم در موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور و بخش تحقیقات نماتد شناسی تولید و عرضه پاره‌ای از نماتد‌ها هستند که این محصولات در کنترل نماتد گیاهان، درختان، گلخانه و مرکبات موثر است و فعالیت چنین شرکت‌هایی می‌تواند جزو افتخارات نظام باشد و برا‌ی حوزه کشاورزی استان موثر باشد.

با بحران نماتد در محصولات کشاورزی روبه‌رو هستیم

نگین میرقاسمی، مدرس دانشگاه و کارشناس نماتدشناسی شرکت فصل پنجم فرحبخش نیز با بیان اینکه نماتد‌ها موجوداتی کرم مانند و جزو جانورانی هستند که شرایط خاصی دارند و در هر اقلیمی انواع مختلفی از آن وجود دارد، عنوان کرد: در واقع تعداد نماتد‌ها زیاد است و داشتن رطوبت نسبی، خاک و سایر فاکتور‌ها در ماندگاری و بقای نماتد‌ها موثر است.

به گفته او، نماتد‌ها می‌توانند به صورت مستقل و غیرمستقل زندگی بشر و محصولات کشاورزی را مورد تهدید قرار دهند.

قاسمی با اشاره به اینکه میزان خسارت نماتد‌ها میانگین ۱۲.۳ درصد است، خاطرنشان کرد: این عدد در کشور ما ۱۲.۵ درصد و کشور‌های توسعه یافته ۷ درصد است و در سطح جهانی خسارت‌های میلیاردی تخمین زده می‌شود.

او با بیان اینکه نماتد‌ها به طور مستقیم و غیرمستقیم محصولات کشاورزی را مورد تهدید قرار می‌دهند و با بحران نماتد در کشور روبه‌رو هستیم، ابراز کرد: اصولا نماتد بر روی گیاه و میوه به صورت لکه‌ای و کم دیده می‌شود که در وهله اول به چیز‌های دیگر نسبت داده می‌شود و به وجود نماتد اشاره نمی‌شود و همین باعث می‌شود شناسایی و درمان به تعویق بیفتد.

 وجود بیماری نماتد روی درختان نارنج شیراز بارز است

مدرس دانشگاه و کارشناس نماتدشناسی شرکت فصل پنجم با اشاره به بررسی درختان نارنج شیراز گفت: وجود بیماری نماتد روی این درختان بارز است و نتیجه این بیماری زوال مرکبات به صورت خشکیدگی در سرشاخه خواهد بود و در نهایت درخت آلوده می‌شود.

قاسمی با بیان اینکه نماتد مرکبات باعث مرگ تدریجی آنها می‌شود و وقتی پیشرفته می‌شود نمی‌توان جلو آن را گرفت؛ تصریح کرد: مقابله با نماتد با استفاده از نهال‌های سالم و گواهی شده، مهار علف‌های هرز، تمیز کردن ادوات کشاورزی، بخاردهی و حرارت درمانی و افتاب دهی، جداسازی و تخریب بقایای آلوده محصولات کشاورزی، اصلاح و بالا بردن کیفیت خاک استفاده از کود‌های آلی نماکوب امکان‌پذیر است.

او افزود: برای مقابله با نماتد‌ها خواص نماکوب کاهش اسیدیتیه خاک، افزایش مواد آلی خاک، اثرتدخینی و تماسی، اثر غیر مخرب برای انسان و محیط زیست، نتایج آزمایش‌های گلخانه‌ای استفاده از نماتدکش‌ها نشان داد که موجب کاهش شاخص‌های بیماری شده است.

قاسمی بیان کرد: در آزمایش‌های باغی نیز که روی ریشه کیوی انجام شد، متوجه شدیم در استان گیلان با بیمار ریشه گرهی و آلودگی کیوی روبه‌رو هستیم و به دلیل اینکه این زمین‌ها قبلا شالی بوده و این اپیدمی با نهال‌های آلوده منتقل و پخش شده است.

محصولات دانش بنیان در راه صادرات

محمدحسین فرحبخش مخترع اولین نماتدکش گیاهی و مدیرعامل شرکت دانش بنیان فصل پنجم فرحبخش نیز با بیان اینکه پروژه تولیدی فصل پنجم فرح بخش یک شرکت دانش بنیان است که در تولید نهاده‌های ارگانیک کشاورزی پیشرو است، تصریح کرد: درواقع بنیانگذاران فصل پنجم کشاورز بوده اند و حاصل تجربه کشت انواع گیاهان زارعی، چالیزی، دارویی، صیفی و سبزی و میوه‌های گرمسیری در این منطقه به عنوان دانش وسیع کشاورزی در کنار تجربه میدانی است.

او گفت: با شروع زوال محصولات مرکبات در دهه ۸۰ شمسی در شهرستان داراب فعالیت خود را آغاز و با تحقیقات میدانی و علمی اولین نماتدکش قارچ کش ارگانیک با نام تجاری نماکوب تولید شد.

فرحبخش افزود: علاوه بر درمان انواع نماتد‌های بیماری‌زا احیای خاک و افزایش بهره وری در کشاورزی نیز تضمین می‌شود.

او تاکید کرد: راه ما از مزرعه تا سفره است و برای رسیدن به این هدف تولید آفت کش‌ها و کود‌های ارگانیک، آموزش و پشتیبانی ۲۴ ساعته به کشاورزان سرلوحه کار فصل پنجم با شعار فصل کشاورزی ارگانیک، فصلی بدون سم، پیشرو در تولید محصول کشاورزی سالم و شناسنامه دار است.

به گفته فرحبخش، محصولات این شرکت در بازار‌های منطقه‌ای، مزارع و باغات پسته، مرکبات جنوب و شمال، گلخانه‌های و صیفی صادراتی، مزارع گندم و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.