از سال ۱۳۷۲ با بر سر زبان افتادن انرژی‌های پاک در کشور و مطرح شدن نیروگاه‌های برق تجدیدپذیر در ایران، تا سال ۱۴۰۰ و پیش از آغاز فعالیت دولت سیزدهم مجموع ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر تنها به ۸۵۸.۵ مگاوات رسیده بود که با توجه به پتانسیل سرزمینی کشور در بهره برداری از انرژی‌های نو به ویژه انرژی خورشیدی، ظرفیت مناسبی تلقی نمی‌شد و رشد این نیروگاه‌ها به دلایل متعددی کند بود. 

علی رغم اشاره متعدد اسناد بالادستی بر توسعه نیروگاه‌های پاک، از جمله برنامه ششم که بنا بود تا پایان این برنامه سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۵ درصد از توان تولید برق برسد، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر روندی کندی را داشته و در حقیقت عدم النفع کشور از انرژی‌های طبیعی و خورشیدی و همینطور ایجاد تبعات زیست محیطی به دلیل بهره برداری بیشتر از سوخت‌های فسیلی را به همراه داشته است. یکی از وعده‌های علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو در آغاز به کار دولت سیزدهم ایجاد ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر خورشیدی و بادی بود تا به نحوی این عقب ماندگی از برنامه ششم جبران شود. در برنامه هفتم نیز پیش بینی شده ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان برنامه (سال ۱۴۰۷) به ۳۰ هزار مگاوات برسد. 

در روز‌های پایانی سال ۱۴۰۲ چهار نیروگاه تجدیدپذیر، اعم از خورشیدی و بادی وارد شبکه سراسری برق شدند و به این ترتیب ظرفیت اسمی نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به بیش از ۱۱۶۶ مگاوات رسید که سهم عمده آن معادل ۵۱۳ مگاوات مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی، بیش از ۳۶۶ مگاوات نیروگاه‌های بادی و باقی مانده نیز مربوط به دیگر انواع انرژی‌های تجدیدپذیر است. دولت سیزدهم از این ارتقاء ظرفیت حدود ۳۰۸ مگاوات سهم داشته است.

در همین راستا علی شب نورد مدیرکل دفتر نظارت بر احداث و تولید نیروگاه‌ها ساتبا گفت: در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ده هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های در دست احداث اضافه شد و تاکنون اقداماتی موثر در خصوص اخذ و ابلاغ مصوبات و صدور مجوز‌های مرتبط با ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر با هدف تسریع و تسهیل‌گری در روند مراحل پیشبرد اعم از تخصیص زمین، اخذ مجوز‌های اتصال به شبکه و محیط زیست و مراحل احداث انجام شده که انتظار می‌رود موجب سهولت و سرعت بخشی در تحقق و به بهره‌برداری رسیدن ظرفیت ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه جدید در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ شود. کار ساخت این نیروگاه‌ها تا پایان سال ۱۴۰۴ به اتمام خواهد رسید و با تزریق توان این نیروگاه‌ها به شبکه سراسری برق شاهد جهش بی‌سابقه‌ای در توسعه نیروگا‌های تجدیدپذیر خواهیم بود.

جهش تولید برق تجدیدپذیر با مشارکت مردم

علاوه بر طرح‌های توسعه‌ای کلان نیروگاه‌های خورشیدی و تجدیدپذیر که در مقیاس‌های بزرگ در حال اجرا و بهره برداری هستند، سال گذشته طرحی برای ساخت ۵۵۰ هزار سامانه خورشیدی ۵ کیلوواتی طی پنج سال، مصوب و اجرای آن برای خانواده‌های تحت پوشش نهاد‌های حمایتی در سراسر کشور آغاز شد. هدف گذاری شد که طی اجرای این طرح سالانه ۱۱۰ هزار نیروگاه‌های خورشیدی انشعابی برای خانواده‌های تحت پوشش نهاد‌های عملیاتی شود که در صورت به نتیجه رسیدن آن ۲۷۵۰ مگاوات ظرفیت تولید برق در کشور ایجاد می‌کند و درآمد پایدار برای خانواده‌های تحت پوشش نهاد‌های حمایتی ایجاد می‌شود و به این ترتیب بخش مردمی نیز در تولید برق سبز و انرژی پاک مشارکت خواهند داشت.

در ادامه جعفر محمدنژاد مدیرکل توسعه نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: بیش از ۴۰ هزار ساختگاه یا محل سکونت، قابلیت بهره مندی از سامانه‌های ۵ کیلوواتی را دارند و منابع خوبی هم برای خرید تضمینی این برق در نظر گرفته شده است. آخرین آمار ما می‌گويد ۵ هزار سامانه ۵ کیلوواتی تاکنون نصب شده است و به همین میزان هم در دست احداث است که پیش‌بینی می‌کنیم تا فروردین ۱۴۰۳ این ظرفیت را در مدار داشته باشیم.

با ابلاغ مصوبات شورای اقتصاد در جهت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر شامل ساخت ۳ هزار مگاوات نیروگاه بادی و ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی به عنوان طرح ویژه دولت در سال ۱۴۰۲، فرآیند اجرایی ساخت این نیروگاه آغاز و قرارداد‌ها با سرمایه گذاران منعقد و اجرایی شدند. همچنین سال گذشته بالغ بر ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر در دست احداث اضافه شد که امید می‌رود کار ساخت آنها تا پایان سال ۱۴۰۴ به پایان رسیده و با تزریق توان این نیروگاه‌ها به شبکه سراسری گام بلندی در راستای جهش تولید برق تجدیدپذیر برداشته شود.