سرانجام با خودداری آمریکا در بهره‌گیری از حق وتو، قطعنامه پیشنهادی اعضای غیردائم شورای امنیت درباره جنگ غزه تصویب شد. با این حال، واکنش مقامات آمریکایی و صهیونیستی پس از تصویب این قطعنامه، ابهام‌هایی را درباره آن ایجاد کرد. در این نوشتار به اختصار ضمن اشاره به محتوای قطعنامه، پیامد‌های آن بررسی می‌شود.

قطعنامه در چه شرایطی صادر شد؟

ششمین ماه نسل‌کشی رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه رو به پایان است. طی ۱۷۱ روز گذشته بیش از ۳۲ هزار و ۳۳۰ فلسطینی به شهادت رسیده و بیش از ۷۴ هزار و ۶۰۰ فلسطینی نیز مجروح شده‌اند. رژیم صهیونیستی از ورود کمک‌های بشردوستانه ممانعت به عمل می‌آورد و سیاست گرسنه نگه داشتن مردم غزه به ویژه کودکان را در پیش گرفته است. در همین حال، حمله‌ها و محاصره مراکز درمانی و بیمارستان‌ها نیز همچنان ادامه دارد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد که بار‌ها از نسل‌کشی در غزه انتقاد کرده بود، در روز‌های اخیر با سفر به منطقه از جمله به رفح، وضعیت انسانی در غزه را «دلخراش» توصیف کرد و آن را «رسوایی اخلاقی» برای رژیم صهیونیستی دانست.

در سطح جهانی نیز شورای امنیت با استفاده آمریکا از حق وتو عملاً به نهادی بی‌اعتبار و ناکارآمد برای متوقف کردن نسل‌کشی در غزه تبدیل شد. وجهه آمریکا نیز با وتوی سه قطعنامه عملاً تخریب شد و ادعای حقوق بشری آن زیر سوال رفت.

در چنین شرایطی، طی یک هفته گذشته تلاش‌ها برای تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل افزایش یافت. جمعه گذشته روسیه و چین قطعنامه پیشنهادی آمریکا را وتو کردند، زیرا این قطعنامه برگ دیگری از حمایت‌های واشنگتن از نسل‌کشی در غزه بود و تأثیری بر متوقف کردن این جنایت صهیونیست‌ها نداشت. در ادامه، اعضای غیردائم شورای امنیت پیش‌نویس قطعنامه جدیدی را ارائه کردند که با رأی ممتنع آمریکا، زمینه تصویب آن فراهم شد.

مفاد قطعنامه چیست؟

این قطعنامه که با رأی مثبت ۱۴ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت و رأی ممتنع آمریکا تصویب شد، سه بخش مهم دارد که عبارت است از: آتش‌بس فوری در طول ماه مبارک رمضان، آزادی فوری و بدون قید و شرط همه اسرای صهیونیست و همچنین برداشته شدن تمام موانع در فراهم آوردن کمک‌های انسانی به غزه. همچنین در این قطعنامه عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر محکوم نشده است. نکته حائز اهمیت اینکه با فشار آمریکا، عبارت آتش‌بس دائم در این قطعنامه حذف شده و پیگیری برای آتش‌بس دائم به بعد از ماه مبارک رمضان موکول شده است. در متن نهایی قطعنامه محکومیت حماس مطرح نشده است؛ موضوعی که جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید از آن به عنوان دلیل اصلی رأی ممتنع واشنگتن به قطعنامه یاد کرده است.

پیامد‌های تصویب قطعنامه چیست؟

پیامد‌های تصویب این قطعنامه را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:

۱. فضای شورای امنیت در هنگام بررسی و تصویب این قطعنامه آشکارا ضد رژیم صهیونیستی بود. تقریباً همه اعضای شورای امنیت درباره وضعیت وخیم غزه ابراز نگرانی کردند. «عمار بنجاما»، نماینده الجزایر در شورای امنیت گفت: «قطعنامه‌ای تصویب شد که خواستار آتش‌بس فوری در نوار غزه به منظور پایان دادن به کشتار‌هایی است که متأسفانه در طول ۵ ماه گذشته همچنان ادامه داشته است. این حمام خون برای مدت طولانی ادامه داشته است.» یکی از علل اصلی عصبانیت مقامات صهیونیست از این قطعنامه نیز مربوط به همین فضای غالب ضد صهیونیستی است.

۲. تصویب این قطعنامه یک شکست فاحش برای آمریکا بود. رصد رفتار‌ها و اظهارات مقامات آمریکایی گویای این است که دولت جو بایدن در مقابل رژیم صهیونیستی درمانده شده است. دولت بایدن از یک سو از جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه غزه حمایت می‌کند و از سوی دیگر با توجه به وخامت شدید اوضاع انسانی در غزه و فشار‌های جهانی، خواستار ارسال کمک‌های بشردوستانه است. این تناقضی آشکار در رویکرد آمریکا در قبال جنگ غزه است. از سوی دیگر، آمریکا برای کاستن از فشار‌های جهانی شکل‌گرفته علیه این کشور ناچار شد به قطعنامه پیشنهادی در شورای امنیت رأی ممتنع دهد و در عین حال، پس از تصویب این قطعنامه، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد این قطعنامه الزام‌آور نیست. بنابراین، از یک سو وتو نکردن قطعنامه سبب علنی شدن اختلاف میان رژیم صهیونیستی و آمریکا شد و از سوی دیگر کاستن از وزن قطعنامه و شورای امنیت نیز سبب شدت گرفتن انتقاد‌ها از این اظهارنظر سفیر آمریکا شد.

۳. تصویب این قطعنامه پیروزی سیاسی مهمی برای جنبش حماس بود چرا که حماس در این قطعنامه محکوم نشد. قطعنامه بر آتش‌بس فوری و همچنین ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه تأکید دارد. اگرچه آزادی اسرای صهیونیست نیز در قطعنامه تصویب شد، اما بدون تردید حماس این اقدام را صرفاً پس از آتش‌بس دائم و پایدار انجام خواهد داد.

۴. این قطعنامه منجر به توقف نسل‌کشی در غزه نخواهد شد. مقامات صهیونیست بلافاصله پس از تصویب قطعنامه اعلام کردند آن را اجرا نخواهند کرد. بنی گانتس، عضو کابینه جنگ رژیم صهیونیستی گفت: «قطعنامه شورای امنیت برای ما فاقد هر گونه اهمیت است.» متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفت: «قطعنامه تصویب شده در شورای امنیت سازمان ملل درباره آتش‌بس فوری در غزه الزام‌آور نبوده و اجرای آن از طریق مذاکرات انجام خواهد شد.» موکول کردن اجرای قطعنامه به توافق در مذاکرات در حالی است که تاکنون چندین دور مذاکره و میانجی‌گری انجام شده، اما حماس و رژیم صهیونیستی به توافقی نزدیک نشده‌اند. بنابراین، این دو اظهارنظر نگرانی‌هایی را در رابطه با اجرا نشدن قطعنامه به وجود آورده است. همین نگرانی‌ها در خصوص اجرا نشدن نیز واکنش چین و همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد را در پی داشته است. سفیر و نماینده دائم چین در سازمان ملل گفت: «قطعنامه‌های شورای امنیت الزام‌آور است.» آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در حساب کاربری خود در ایکس نوشت: «این قطعنامه باید اجرا شود. عدم اجرای آن نابخشودنی خواهد بود.»

نتیجه

صرف‌نظر از اینکه قطعنامه تصویب شده در شورای امنیت در عمل اجرا شود یا خیر، این قطعنامه شکست سیاسی آمریکا و رژیم صهیونیستی بود و می‌تواند فشار‌های افکار عمومی جهانی علیه رژیم صهیونیستی را افزایش دهد. همچنین این قطعنامه می‌تواند حمله احتمالی زمینی رژیم صهیونیستی به رفح را به تعویق اندازد. نکته مهم دیگر اینکه قطعنامه‌های شورای امنیت الزام‌آور است، اما سازوکار اجرایی سازمان ملل محدود است. شورای امنیت می‌تواند اقدام‌های تنبیهی علیه رژیم صهیونیستی اتخاذ کند (اگرچه آمریکا مانع این اقدام‌ها خواهد شد). اجرا نشدن قطعنامه ناکارآمدی و بی‌اعتباری شورای امنیت را تشدید خواهد کرد.

منبع: مهر