به لطف فضانوردان و رصدخانه‌های فضایی، بشریت چشم انداز منحصر به فردی از جایی که ما در کیهان قرار گرفته‌ایم، به دست آورده است.

برخی از چشمگیرترین تصاویر فضا، درک جدیدی از مباحث علمی برای ما همراه دارند، در حالی که برخی دیگر تنها به سادگی نشان می‌دهند که زمین در مقایسه با کیهان وسیع چقدر کوچک است. فهرست این تصاویر نمادین فضایی می‌تواند تا همیشه ادامه یابد، اما در اینجا نگاهی به چند مورد از آنها می‌اندازیم.

از زمان آغاز پرواز‌های فضایی انسان در دهه ۱۹۶۰، فضانوردان به ما این امکان را دادند که دیدگاه جدیدی در مورد جایگاه خود در کیهان به دست آوریم.

در همین حال، رصدخانه‌های فضایی نگاهی اجمالی به آنچه در جهان وجود دارد و اینکه زمین چقدر در مقایسه با میلیارد‌ها ستاره در کهکشان راه شیری کوچک است، فراهم کردند.

در حالی که انتخاب تنها تعداد انگشت شماری از نمادین‌ترین تصاویر فضایی که تاکنون گرفته شده، دشوار است، اما در اینجا به تماشای تعدادی از آنها که به دلیل شکوه بصری و همچنین اهمیت تاریخی قابل توجه هستند خواهیم نشست.

۱. خورشید گرفتگی از فضا

در روز ۱۱ اوت سال ۱۹۹۹، فضانوردان در ایستگاه میر روسیه اولین تصویر را از یک خورشید گرفتگی کامل در زمین را ثبت کردند.

بر روی زمین، هر کسی که در مکان مناسب در زمان مناسب ایستاده باشد و به آسمان نگاه کند، در طول یک خورشید گرفتگی کامل می‌تواند تاریک شدن کامل سطح خورشید را تجربه کند. تماشای سایه نسبتا کوچکی که ماه بر روی بخشی از زمین در طول این رویداد می‌اندازد از فضا نیز بسیار جذاب خواهد بود.

ایستگاه میر روسیه از سال ۱۹۸۶ تا سال ۲۰۰۱ در مدار پایین زمین (LEO) فعالیت می‌کرد. این ایستگاه توسط اتحاد جماهیر شوروی به مدار پایین زمین منتقل شد و بعدا توسط روسیه اداره شد تا جایی که شروع به همکاری با ایالات متحده و سایر کشور‌ها برای راه‌اندازی ایستگاه فضایی بین‌المللی کرد.

۲. تصویر هابل از ستون‌های آفرینش

هر تعداد عکس از تلسکوپ فضایی هابل که بخواهید را می‌توان برای این فهرست انتخاب کرد، اما این تصویر به دلایل مختلف یکی از خاطره‌انگیزترین‌ها است.

تصویر ستون‌های آفرینش در سحابی عقاب در سال ۱۹۹۵ توسط هابل گرفته شد.

ستون‌های آفرینش تقریبا در فاصله ۷۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارند و از ابر‌های گازی و غبار متراکم تشکیل شده‌اند که در حال تشکیل کل منظومه‌های ستاره‌ای هستند.

قابل ذکر است که پس از هابل تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز تصاویر بی‌نظیری از ستون‌های آفرینش ثبت کرد.

۳. خورشید گرفتگی سال ۱۹۱۹ که نظریه اینشتین را اثبات کرد

در اوایل دهه ۱۹۰۰، آلبرت اینشتین در نظریه نسبیت عام خود بیان کرد که گرانش می‌تواند نور را خم کند و مقاله‌ای منتشر کرد که چشم انداز کل رشته فیزیک را تغییر داد.

در آن زمان، این ایده که گرانش می‌تواند نور را خم کند و فضازمان را تغییر دهد، یک ایده انقلابی بود و جامعه علمی به اثبات آن نیاز داشت. اینشتین آزمایشی را پیشنهاد کرد که شامل اثبات تاب برداشتن نور ستاره‌ها در نتیجه گرانش خورشید بود.

در ماه مه ۱۹۱۹، خورشید گرفتگی کامل فرصت مناسبی را برای انجام این آزمایش فراهم کرد. اخترشناس آرتور ادینگتون (Arthur Eddington) تحت نظارت اینشتین تصویری از ماه گرفتگی گرفت و محل ستارگان پشت آن را مشخص کرد. با این حال، مکان ستارگان با نمودار ستارگان مطابقت نداشت و صحت نظریه اینشتین را ثابت می‌کرد.

۴. تصویر وویجر ۱ از نقطه آبی کم‌رنگ

وویجر ۱ و ۲ طولانی‌ترین ماموریت‌ها در تاریخ پرواز‌های فضایی هستند. آنها بیش از ۴۵ سال در فضا پرواز کرده‌اند و تصاویر زیادی از منظومه شمسی قبل از رفتن به فضای بین ستاره‌ای ارائه کرده‌اند.

مسلما، هیچ تصویری از وویجر نمادین‌تر از تصویر «نقطه آبی کم‌رنگ» نیست که به پیشنهاد کارل ساگان (Carl Sagan)، اخترفیزیکدان معروف گرفته شده است. آن نقطه کوچک روی تصویر، ذره‌ای از غبار روی صفحه نمایش نیست، بلکه زمین است که توسط فضاپیمای وویجر ۱ تصویربرداری شده است.

زمانی که این فضاپیما از کنار مشتری و زحل عبور می‌کرد و تصاویری از مشتری و زحل گرفت، مقامات ناسا در حال آماده شدن برای خاموش کردن دوربین‌های آن برای همیشه بودند، زیرا در خارج از منظومه شمسی تصویربرداری هیچ فایده‌ای ندارند. با این حال، قبل از اینکه ناسا آنها را خاموش کند، ساگان آنها را متقاعد کرد که برای ثبت آخرین عکس دوربین را بچرخانند.

ساگان بعد‌ها در کتاب خود با عنوان «نقطه آبی کمرنگ» نوشت که خودنمایی و خودبزرگ‌بینی ما و این توهم که ما موقعیت ممتازی در جهان داریم، با این نقطه کم رنگ به چالش کشیده می‌شود. سیاره ما یک سیاره تنها است. ذره‌ای در تاریکی بزرگ کیهان.

۵. حلقه‌های زحل که توسط کاسینی گرفته شده است

به روشی مشابه فضاپیمای وویجر، کاسینی هزاران تصویر از منظومه شمسی ما ثبت کرده است. در این مورد نیز هر تعداد از تصاویر کاسینی زحل را می‌توان برای این فهرست انتخاب کرد، اما تصویر بالا قابل توجه است، زیرا سایه عظیم حلقه‌های این غول گازی را نشان می‌دهد.

در روز ۱۵ سپتامبر سال ۲۰۱۷، فضاپیمای کاسینی با پرواز در بین شکاف‌های حلقه‌های زحل، آخرین وظیفه خود را انجام داد و در حین حرکت، تصاویر چشمگیری را ثبت کرد. هنگامی که این کار به پایان رسید، پس از گذراندن ۲۰ سال در فضا، در جو این سیاره سقوط کرد.

۶. سطح یخی انسلادوس

همانطور که کاسینی در اطراف منظومه شمسی ما سفر می‌کرد، قمر یخی زحل یعنی انسلادوس را نیز به عنوان یکی از جالب‌ترین مکان‌های منظومه شمسی نشان می‌داد. این فضاپیما کشف کرد که فوران‌های آبفشان‌مانند از سطح این قمر پرتاب می‌شوند. تصاویر این ماه یخی سطح خشن مرمر مانند آن را نشان می‌دهد.

از زمان پرواز نزدیک کاسینی، دانشمندان به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد این قمر یخی بودند. همانطور که ناسا در وبسایت خود اشاره می‌کند: انسلادوس با اقیانوس جهانی، شیمی منحصر به فرد و گرمای درونی خود به یک رهبر امیدوارکننده در جستجوی ما برای جهان‌هایی تبدیل شده است که ممکن است در آن حیات وجود داشته باشد.

۷. اولین قدم‌ها بر روی ماه

ماموریت آپولو ۱۱ در روز ۲۰ ژوئیه سال ۱۹۶۹ در منطقه دریای آرامش ماه فرود آمد تا اولین گام‌های انسان روی ماه قرار بگیرد.

اندکی پس از لمس کردن و برداشتن اولین قدم‌های بشریت روی سطح ماه، فرمانده ماموریت، نیل آرمسترانگ، با استفاده از یک دوربین ۷۰ میلی‌متری سطح ماه، از فضانورد باز آلدرین عکس گرفت. این تصویر به یکی از نمادین‌ترین تصاویر تمام دوران تبدیل شد.

۸. طلوع زمین

این تصویر معروف توسط ویلیام آندرس فضانورد آپولو ۸ در حالی که او و دیگر خدمه‌اش در سال ۱۹۶۸ در مدار ماه پرواز می‌کردند گرفته شد. همانطور که آنها از سمت دور ماه برمی‌گشتند، زمین به آرامی شروع به بالا آمدن از سطح ماه کرد. 

ماموریت آپولو ۸ در روز ۲۱ دسامبر سال ۱۹۶۸ با موشک سترن ۵ (Saturn V) به پرواز درآمد. خدمه با فضاپیمای آپولو پرواز کردند و قبل از بازگشت ایمن به زمین، ۱۰ بار به دور ماه چرخیدند. این اولین ماموریت سرنشین‌داری بود که مدار پایین زمین را ترک کرد و اولین ماموریتی بود که به ماه رسید.

۹. اولین پیاده‌روی فضایی بدون اتصال

در روز سوم فوریه سال ۱۹۸۴، شاتل فضایی چلنجر از مرکز فضایی کندی در ماموریت STS-۴۱-B به فضا پرتاب شد. در طی آن ماموریت، فضانورد بروس مک کندلس II اولین پیاده‌روی فضایی بدون اتصال را با استفاده از واحد مانور سرنشین دار ناسا (MMU) انجام داد.

این پیاده‌روی فضایی منجر به چیزی شد که ناسا آن را یکی از نمادین‌ترین عکس‌های برنامه فضایی ایالات متحده توصیف می‌کند. واحد مانور سرنشین‌دار مورد استفاده برای این پیاده‌روی فضایی بدون اتصال، دو مخزن آلومینیومی پیچیده شده با کِولار پر از نیتروژن را در خود جای داده بود که پیشران آن برای یک فعالیت خارج وسیله نقلیه (EVA) برای از شش ساعت کافی بود. کِولار نام تجاری برای الیاف ساخته شده از پارا آرامید قوی و سبک است.

۱۰. اولین تصویر از یک سیاهچاله

اولین تصویر از یک سیاهچاله توسط تلسکوپ افق رویداد (EHT) که یک شبکه جهانی از تلسکوپ‌های رادیویی است، گرفته شد و در روز ۱۰ آوریل سال ۲۰۱۹ منتشر شد. این یک لحظه تاریخی برای گروه‌های جامعه علمی جهانی بود که در سراسر جهان پخش شده‌اند. آنها توانستند تخصص خود را ترکیب کنند تا بدون هیچ شکی ثابت کنند که سیاهچاله‌ها وجود دارند.

این تصویر سیاهچاله بسیار پرجرم مسیه ۸۷* (M ۸۷*) را نشان می‌دهد که ۶.۶ میلیارد برابر جرم خورشید ماست و تقریبا ۵۵ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. در حالی که دانشمندان وجود سیاه‌چاله‌ها را قبل از تصویر ثبت شده توسط تلسکوپ افق رویداد مورد بحث قرار نمی‌دادند، اما اولین تصویر واقعی از سیاه‌چاله توسط افق رویداد به دانشمندان این امکان را داد که نظریه‌های اینشتین را مانند قبل تایید کنند.

۱۱. اولین تصویر علمی جیمز وب

در روز ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۲، ناسا اولین تصویر علمی ثبت شده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب که قدرتمندترین رصدخانه فضایی تا به امروز به حساب می‌آید را فاش کرد.

این تصویر نمایی بسیار دقیق از تکه‌ای از آسمان را ارائه می‌کند. این منطقه از آسمان که با نام SMACS ۰۷۲۳ شناخته می‌شود، شامل مجموعه‌ای خیره کننده از کهکشان‌هاست که قدمت برخی از آنها به بیش از ۱۳ میلیارد سال می‌رسد.

از آن زمان، جیمز وب درک ما از جهان را تغییر داده است. تنها حدود یک هفته پس از عملیات علمی خود، تیم جیمز وب تصویری از دورترین و در نتیجه قدیمی‌ترین کهکشان مشاهده شده، یعنی GLASS-z ۱۳ با ۱۳.۵ میلیارد سال قدمت را نشان داد. از آن زمان به بعد، جیمز وب کهکشان‌های باستانی را آشکار کرده است که بیش از آنچه قبلا تصور می‌شد برای چنین دوره اولیه تکامل کیهانی تکامل یافته‌اند.

مجموعه ۱۱ تصویر نمادین و درخشان فضایی به پایان رسید، اما همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، چنین فهرستی را می‌توان تا بی‌نهایت ادامه داد و ما تنها شاهد گزیده‌ای از آنها بودیم. پیشرفت بشر روز به روز در حوزه ساخت رصد‌های زمینی و فضایی قدرتمند بیشتر می‌شود و با پا گذاشتن دوباره انسان‌ها روی ماه و ساخت پایگاه در آن و سفر‌ها به مریخ و سایر سیارات بی شک تصاویر خاص و منحصر به فرد زیاد دیگری ثبت و منتشر خواهد شد.

منبع : ایسنا